Szablon:Dobry artykuł/archiwum/2015/12

Aktualnie na stronie głównej

Szarcz – jezioro położone na Pojezierzu Lubuskim w Bruździe Zbąszyńskiej, w województwie lubuskim, na północno-zachodnim krańcu wsi Pszczew. Otoczenie jeziora stanowią głównie tereny rolnicze, lasy znajdują się wyłącznie w pobliżu południowego brzegu, za skarpą linii kolejowej Międzyrzecz-Międzychód. Dno akwenu jest twarde i piaszczyste, ale jednocześnie bardzo zróżnicowane. Najgłębsze miejsca jeziora sąsiadują ze znacznymi wypłyceniami, porośniętymi roślinnością wynurzoną. Nadmiar wód odprowadzany jest niewielkim ciekiem na północ poprzez jeziora Białe, Czarne oraz Lubikowskie, aż do Warty. Jezioro zostało zagospodarowane na potrzeby turystyki i rekreacji. Liczna zabudowa rekreacyjna zlokalizowana jest na krańcu południowo-wschodnim i zachodnim. Jezioro w całości znajduje się na obszarze Pszczewskiego Parku Krajobrazowego oraz na obszarach chronionych w ramach programu Natura 2000. Czytaj więcej…

Inne Dobre Artykuły • Jak pisać w stylu encyklopedycznym?

---

Archiwum ekspozycji dobrych artykułów

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Dobry Artykuł.

2008: wrzesień • październik • listopad • grudzień
2009: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2010: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2011: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2012: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2013: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2014: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2015: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2016: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2017: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2018: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2019: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2020: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2021: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2022: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2023: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień

---

1 grudnia

Transseksualizm – jedno z zaburzeń tożsamości płciowej, w którym identyfikacja płciowa nie zgadza się z płcią morfologiczną. Przyczyny tego zjawiska pozostają nieznane, rozpatruje się rolę czynników genetycznych, endokrynologicznych, neurorozwojowych i środowiskowych. Liczne struktury anatomiczne przejawiające dymorfizm płciowy, zwłaszcza w obrębie ośrodkowego układu nerwowego, swą budową przypominają u osób transseksualnych struktury anatomiczne przeciwnej płci morfologicznej. Zaburzenie to występuje z częstością 4,6 na 100 000 osób. Z uwagi na stres mniejszościowy prowadzi często do innych zaburzeń psychicznych. Leczenie, poza opieką psychiatryczną, obejmuje najczęściej 3 etapy: hormonoterapię, test życia i tzw. operację zmiany płci. Ustawodawstwo regulujące możliwość zmiany płci metrykalnej jest zróżnicowane.

2 grudnia

Tkacz – gatunek małego ptaka z rodziny wikłaczowatych. Występuje na terenie trzech afrykańskich państw: Namibii, Botswany i RPA. Nie jest zagrożony wyginięciem. Tkacze osiągają długość 13–14 cm, przy masie ciała 24–32 g. Samiec i samica nie różnią się upierzeniem, a jedynym odróżniającym je zachowaniem jest śpiew samca. Żywią się w większości bezkręgowcami, takimi jak termity, chrząszcze, błonkoskrzydłe, larwy motyli, ćmy. Oprócz tego zjadają ziarno. Wodę czerpią wyłącznie z pokarmu i procesu oddychania. Ptaki tego gatunku budują ogromne gniazda, które mogą mieć nawet 7 m długości, osiągać masę ponad 1 tony i być zamieszkane przez pięćset osobników. W nim znajdują się komory gniazdowe, w których samica składa do 6 jaj, jednak tkacze nie są zdolne do odchowania więcej niż 5 młodych z jednego lęgu. Inkubacja trwa 14–16 dni. Samiec i samica wysiadują na zmianę, a następnie dzielą się obowiązkami przy karmieniu młodych przez kolejne 21–23 dni. Do lęgu przystępują mając przynajmniej 3 lata. Najstarszy odnotowany zaobrączkowany okaz przeżył 16 lat.

3 grudnia

Linia kolejowa nr 368 – niezelektryfikowana jednotorowa linia kolejowa łącząca stację Szamotuły ze stacją Międzychód. Przebieg linii 368 jest praktycznie równoległy do linii nr 363, która także rozpoczyna się od linii 351 i kończy swój bieg na stacji Międzychód. Linia przebiega przez powiaty szamotulski oraz międzychodzki. Była kolejowa otwierana etapami w latach 1907/1908. W roku 1995 zawieszono kursowanie pociągów pasażerskich, a rok później towarowych. Mimo zawieszenia ruchu na linii była ona w roku 1996 wpisana do wykazu linii kolejowych o państwowym znaczeniu. W wykazie z roku 2000 linia już nie figuruje. W czerwcu 2014 roku na części linii wznowiono ruch pasażerski. Sezonowy pociąg Rybak z Poznania Głównego kursował przez wszystkie niedziele do końca sierpnia. Znaczna część linii jest nieprzejezdna ze względu na zły stan mostu w miejscowości Chrzypsko Małe oraz zaasfaltowanie przejazdów na odcinku Szczepankowo – Binino.

4 grudnia

Guy Armoured Car – brytyjski samochód pancerny z początkowego okresu II wojny światowej. Był to dwuosiowy średni samochód pancerny, z napędem na obie osie; jego uzbrojenie stanowił wielkokalibrowy karabin maszynowy (kalibru 12,7 mm lub 15 mm) sprzężony z karabinem maszynowym. Był pierwszym brytyjskim, seryjnym samochodem pancernym z napędem na wszystkie koła i poprzednikiem samochodu pancernego Humber AC. Debiutem i zarazem jedynym użyciem bojowym samochodów pancernych Guy była kampania francuska 1940 roku, lecz wzięło w niej udział jedynie 6 samochodów, wchodzących w skład tzw. Phantom Squadron. Pojazdy te wpadły w ręce Niemców, którzy oznaczyli ten typ według klasyfikacji pojazdów zdobycznych jako Panzerspähwagen G 209(e). Ich ewentualne użycie przez Niemców nie jest jednak znane. Samochody pancerne Guy nie cieszyły się dobrą opinią pod względem niezawodności. Podczas prób na Bliskim Wschodzie ujawniano usterki dotyczące głównie podwozia, a także deformacji ramy.

5 grudnia

Mgławica Guma – jedna z największych mgławic dyfuzyjnych, rozciągająca się na obszarze gwiazdozbiorów Żagla i Rufy, w samym centrum historycznej konstelacji Okrętu Argo. Jest ona pozostałością po dawnej supernowej, która eksplodowała od 0,9 do 2,6 mln lat temu. Mgławicę tę jonizują jasne, widoczne gołym okiem gwiazdy Naos (ζ Puppis) i Regor (γ² Velorum). Obie znajdują się w odległości ok. 1100 lat świetlnych od Słońca, pierwsza z nich w pobliżu bliższego Słońcu skraju mgławicy, a druga bliżej środka Gum 12. W południowo-wschodniej części mgławicy zawiera się znacznie młodsza i lepiej widoczna pozostałość po supernowej Żagla, w której tle znajduje się inna pozostałość po supernowej, Puppis A, położona daleko za mgławicą Guma. Mgławica Guma to jedna z największych mgławic znanych w Drodze Mlecznej. Jej badanie dostarcza wiadomości o ekspansji bąbli materii, tworzonych przez wybuchy supernowych w środowisku galaktycznych ramion spiralnych oraz oddziaływania między nimi a sąsiednimi obłokami molekularnymi; na krawędziach mgławicy zaobserwowana została ograniczona aktywność gwiazdotwórcza, zlokalizowana w niewielkich ciemnych mgławicach. Z niektórymi z tych tzw. globul kometarnych związane są obiekty Herbiga-Haro, w tym HH 46/47.

6 grudnia

Mutaburazaur – rodzaj australijskiego ornitopoda o niepewnej pozycji systematycznej, ostatnio zaliczony do rodziny rabdodontów. Osiągał długość 7 m. Zamieszkiwał dzisiejsze Queensland i Nową Południową Walię we wczesnej kredzie. Poruszał się na dwóch lub czterech łapach. Żywił się roślinami, być może okazjonalnie także mięsem. Dinozaur osiągał długość 7 m, choć można spotkać się z informacją, że dorastał aż 9 m i ważył 4 tony. Cechą charakterystyczną rodzaju o dużej głowie był specyficzny kształt pyska zwierzęcia, wyposażonego w guz pomiędzy nozdrzami, skrywający wydrążoną jamę. Mogła ona służyć wzmacnianiu wydawanych przez ornitopoda dźwięków albo wiązać się ze zmysłem węchu. Muttaburrasaurus uważany bywa za bazalnego ornitopoda, być może blisko spokrewnionego z tenontozaurem. Oba rodzaje łączyła podobna sylwetka, nie licząc kształtu pyska.

7 grudnia

Sofija – statek pasażersko-towarowy oraz okręt służący w marynarkach wojennych Imperium Rosyjskiego, Republiki Estońskiej (jako Ilmatar), ZSRR (jako Plussa) oraz III Rzeszy (pod estońską nazwą). Brał udział w obu wojnach światowych i wojnie estońsko-bolszewickiej pływając na wodach jeziora Pejpus. Statek miał 36,6–36,8 metra długości, szerokość wynosiła 6,5 metra zaś zanurzenie 1,7–1,65 metra. Wyporność jednostki to 230 ton. Statek był kilkakrotnie zatapiany - ostatnio zatopiony został na rzece Emajõgi przez radzieckie lotnictwo w sierpniu 1944 roku. Jednostka została podniesiona po wojnie, w 1946 roku. Po przebudowaniu na pozbawioną napędu barkę, pod pierwotną nazwą Sofija, wykorzystywana była w Pskowie do celów transportowych. W połowie lat pięćdziesiątych XX wieku została zezłomowana.

8 grudnia

Transseksualizm – jedno z zaburzeń tożsamości płciowej, w którym identyfikacja płciowa nie zgadza się z płcią morfologiczną. Przyczyny tego zjawiska pozostają nieznane, rozpatruje się rolę czynników genetycznych, endokrynologicznych, neurorozwojowych i środowiskowych. Liczne struktury anatomiczne przejawiające dymorfizm płciowy, zwłaszcza w obrębie ośrodkowego układu nerwowego, swą budową przypominają u osób transseksualnych struktury anatomiczne przeciwnej płci morfologicznej. Zaburzenie to występuje z częstością 4,6 na 100 000 osób. Z uwagi na stres mniejszościowy prowadzi często do innych zaburzeń psychicznych. Leczenie, poza opieką psychiatryczną, obejmuje najczęściej 3 etapy: hormonoterapię, test życia i tzw. operację zmiany płci. Ustawodawstwo regulujące możliwość zmiany płci metrykalnej jest zróżnicowane.

9 grudnia

Tkacz – gatunek małego ptaka z rodziny wikłaczowatych. Występuje na terenie trzech afrykańskich państw: Namibii, Botswany i RPA. Nie jest zagrożony wyginięciem. Tkacze osiągają długość 13–14 cm, przy masie ciała 24–32 g. Samiec i samica nie różnią się upierzeniem, a jedynym odróżniającym je zachowaniem jest śpiew samca. Żywią się w większości bezkręgowcami, takimi jak termity, chrząszcze, błonkoskrzydłe, larwy motyli, ćmy. Oprócz tego zjadają ziarno. Wodę czerpią wyłącznie z pokarmu i procesu oddychania. Ptaki tego gatunku budują ogromne gniazda, które mogą mieć nawet 7 m długości, osiągać masę ponad 1 tony i być zamieszkane przez pięćset osobników. W nim znajdują się komory gniazdowe, w których samica składa do 6 jaj, jednak tkacze nie są zdolne do odchowania więcej niż 5 młodych z jednego lęgu. Inkubacja trwa 14–16 dni. Samiec i samica wysiadują na zmianę, a następnie dzielą się obowiązkami przy karmieniu młodych przez kolejne 21–23 dni. Do lęgu przystępują mając przynajmniej 3 lata. Najstarszy odnotowany zaobrączkowany okaz przeżył 16 lat.

10 grudnia

Linia kolejowa nr 368 – niezelektryfikowana jednotorowa linia kolejowa łącząca stację Szamotuły ze stacją Międzychód. Przebieg linii 368 jest praktycznie równoległy do linii nr 363, która także rozpoczyna się od linii 351 i kończy swój bieg na stacji Międzychód. Linia przebiega przez powiaty szamotulski oraz międzychodzki. Była kolejowa otwierana etapami w latach 1907/1908. W roku 1995 zawieszono kursowanie pociągów pasażerskich, a rok później towarowych. Mimo zawieszenia ruchu na linii była ona w roku 1996 wpisana do wykazu linii kolejowych o państwowym znaczeniu. W wykazie z roku 2000 linia już nie figuruje. W czerwcu 2014 roku na części linii wznowiono ruch pasażerski. Sezonowy pociąg Rybak z Poznania Głównego kursował przez wszystkie niedziele do końca sierpnia. Znaczna część linii jest nieprzejezdna ze względu na zły stan mostu w miejscowości Chrzypsko Małe oraz zaasfaltowanie przejazdów na odcinku Szczepankowo – Binino.

11 grudnia

Guy Armoured Car – brytyjski samochód pancerny z początkowego okresu II wojny światowej. Był to dwuosiowy średni samochód pancerny, z napędem na obie osie; jego uzbrojenie stanowił wielkokalibrowy karabin maszynowy (kalibru 12,7 mm lub 15 mm) sprzężony z karabinem maszynowym. Był pierwszym brytyjskim, seryjnym samochodem pancernym z napędem na wszystkie koła i poprzednikiem samochodu pancernego Humber AC. Debiutem i zarazem jedynym użyciem bojowym samochodów pancernych Guy była kampania francuska 1940 roku, lecz wzięło w niej udział jedynie 6 samochodów, wchodzących w skład tzw. Phantom Squadron. Pojazdy te wpadły w ręce Niemców, którzy oznaczyli ten typ według klasyfikacji pojazdów zdobycznych jako Panzerspähwagen G 209(e). Ich ewentualne użycie przez Niemców nie jest jednak znane. Samochody pancerne Guy nie cieszyły się dobrą opinią pod względem niezawodności. Podczas prób na Bliskim Wschodzie ujawniano usterki dotyczące głównie podwozia, a także deformacji ramy.

12 grudnia

Mgławica Guma – jedna z największych mgławic dyfuzyjnych, rozciągająca się na obszarze gwiazdozbiorów Żagla i Rufy, w samym centrum historycznej konstelacji Okrętu Argo. Jest ona pozostałością po dawnej supernowej, która eksplodowała od 0,9 do 2,6 mln lat temu. Mgławicę tę jonizują jasne, widoczne gołym okiem gwiazdy Naos (ζ Puppis) i Regor (γ² Velorum). Obie znajdują się w odległości ok. 1100 lat świetlnych od Słońca, pierwsza z nich w pobliżu bliższego Słońcu skraju mgławicy, a druga bliżej środka Gum 12. W południowo-wschodniej części mgławicy zawiera się znacznie młodsza i lepiej widoczna pozostałość po supernowej Żagla, w której tle znajduje się inna pozostałość po supernowej, Puppis A, położona daleko za mgławicą Guma. Mgławica Guma to jedna z największych mgławic znanych w Drodze Mlecznej. Jej badanie dostarcza wiadomości o ekspansji bąbli materii, tworzonych przez wybuchy supernowych w środowisku galaktycznych ramion spiralnych oraz oddziaływania między nimi a sąsiednimi obłokami molekularnymi; na krawędziach mgławicy zaobserwowana została ograniczona aktywność gwiazdotwórcza, zlokalizowana w niewielkich ciemnych mgławicach. Z niektórymi z tych tzw. globul kometarnych związane są obiekty Herbiga-Haro, w tym HH 46/47.

13 grudnia

Mutaburazaur – rodzaj australijskiego ornitopoda o niepewnej pozycji systematycznej, ostatnio zaliczony do rodziny rabdodontów. Osiągał długość 7 m. Zamieszkiwał dzisiejsze Queensland i Nową Południową Walię we wczesnej kredzie. Poruszał się na dwóch lub czterech łapach. Żywił się roślinami, być może okazjonalnie także mięsem. Dinozaur osiągał długość 7 m, choć można spotkać się z informacją, że dorastał aż 9 m i ważył 4 tony. Cechą charakterystyczną rodzaju o dużej głowie był specyficzny kształt pyska zwierzęcia, wyposażonego w guz pomiędzy nozdrzami, skrywający wydrążoną jamę. Mogła ona służyć wzmacnianiu wydawanych przez ornitopoda dźwięków albo wiązać się ze zmysłem węchu. Muttaburrasaurus uważany bywa za bazalnego ornitopoda, być może blisko spokrewnionego z tenontozaurem. Oba rodzaje łączyła podobna sylwetka, nie licząc kształtu pyska.

14 grudnia

Super Mario Bros. – komputerowa gra platformowa wyprodukowana w 1985 roku przez Nintendo w celu zdyskontowania popularności gry Mario Bros. z 1983 roku. Początkowo wydano ją na konsoli Nintendo Entertainment System. W Super Mario Bros. gracz przejmuje kontrolę nad hydraulikiem Mario, którego zadaniem jest ocalenie księżniczki Toadstool porwanej przez Bowsera. W przypadku gry wieloosobowej w poszukiwaniach Mario towarzyszy Luigi, sterowany przez drugiego gracza. Super Mario Bros., stworzona w dużej mierze przez Shigeru Miyamoto, odniosła sukces komercyjny, spowodowany jej sprzedażą wraz z konsolą Nintendo Entertainment System. Była następnie adaptowana na liczne późniejsze konsole Nintendo, między innymi na Game Boy Advance oraz na Nintendo 3DS.

15 grudnia

SMS Victoria Louise – krążownik pancernopokładowy zbudowany dla niemieckiej Kaiserliche Marine. Stępkę położono w roku 1895 w stoczni AG Weser w Bremie, został zwodowany w marcu 1897 roku i wszedł do służby w lutym 1899 roku. Okręt został ochrzczony imieniem księżniczki Wiktorii Luizy, ukochanej córki cesarza Wilhelma II. Uzbrojenie główne stanowiły dwa działa 210 mm i osiem dział 150 mm; maksymalna prędkość krążownika wynosiła 19,2 węzła. Przez siedem lat krążownik Victoria Louise pozostawał w czynnej służbie. W roku 1901 reprezentował Cesarstwo Niemieckie na pogrzebie brytyjskiej królowej Wiktorii. W roku 1909 złożył wizytę w Stanach Zjednoczonych, a gdy wybuchła I wojna światowa został zmobilizowany i włączony do 5. Grupy Rozpoznawczej. Z końcem 1914 roku wycofano go z aktywnej służby. Do końca wojny wykorzystywany był w Gdańsku jako stawiacz min i hulk mieszkalny. SMS Victoria Louise został sprzedany w roku 1919, a w roku następnym przebudowany na frachtowiec, ale służył w tej roli tylko do roku 1923, kiedy to został złomowany.

16 grudnia

HCP Puma – trójczłonowy tramwaj niskopodłogowy produkowany przez H. Cegielski – Fabryka Pojazdów Szynowych w Poznaniu. Pojazd został zaprojektowany w 2005 roku przez Instytut Pojazdów Szynowych „Tabor” przy współpracy z HCP-FPS oraz firmą nCart. W 2007 roku zbudowano jeden prototypowy egzemplarz, którego premiera miała miejsce w czerwcu 2007 roku na Międzynarodowych Targach Poznańskich. Producent liczył na zainteresowanie pojazdem ze strony kilku polskich miast, zwłaszcza Warszawy, dlatego podczas premierowej prezentacji tramwaj został pomalowany w żółto-czerwone barwy i otrzymał warszawskie kasowniki. Nie została jednak zawarta ani jedna umowa na dostawę Pumy. W latach 2008-2011 pojazd był wypożyczony i eksploatowany przez MPK Poznań, a po awarii napędu wrócił do producenta. Pod koniec 2012 roku producent poinformował o planowanej modernizacji tramwaju i budowie drugiego w pełni niskopodłogowego egzemplarza.

17 grudnia

Płetwonogie – zróżnicowany klad szeroko rozpowszechnionych ssaków morskich wyposażonych w płetwy, prowadzących częściowo wodny tryb życia. Obejmuje współcześnie 33 gatunki należące do trzech rodzin: morsowatych, uchatkowatych oraz fokowatych. Na podstawie skamielin opisano też ponad 50 gatunków wymarłych. Jest to takson monofiletyczny, zaliczany do rzędu drapieżnych – ich najbliżsi żyjący współcześnie krewni to niedźwiedziowate i łasicokształtne. Płetwonogie cechują się opływowym kształtem ciała i czterema kończynami przekształconymi w płetwy. Nie są tak sprawnymi pływakami jak delfiny, są jednak bardziej gibkie i zwrotne. Uchatkowate używają obydwu par kończyn do pływania, podczas gdy fokowate i morsowate – głównie kończyn tylnych. Część gatunków wykazuje dymorfizm płciowy. Mięso, tłuszcz, futro i kości płetwonogich były tradycyjnie używane przez rdzennych mieszkańców Arktyki. Płetwonogie przedstawiano w różnych kulturach świata. Często trzyma się je w niewoli, a czasami tresuje, by wykonywały różne sztuczki. Były obiektem polowań dla przemysłowego wykorzystaniu pochodzących z nich produktów. Zostały objęte ochroną przez prawo międzynarodowe.

18 grudnia

Cerkiew św. Mikołaja w Tomaszowie Lubelskim – prawosławna cerkiew parafialna. Parafia prawosławna istniała w Tomaszowie Lubelskim z pewnością w I poł. XVI wieku. W wieku siedemnastym powstała pierwsza świątynia tego wyznania nosząca wezwanie św. Mikołaja Cudotwórcy. W kolejnym stuleciu cerkiew ta przeszła w ręce unitów i pozostawała ich własnością do likwidacji unickiej diecezji chełmskiej w 1875 roku. Nową świątynię, w stylu bizantyjsko-rosyjskim, zbudowano z państwowego rosyjskiego funduszu przeznaczonego na analogiczne cele w latach 1885–1890. Świątynia była nieprzerwanie czynna w czasie I wojny światowej, w dwudziestoleciu międzywojennym i podczas II wojny światowej. Działalność duszpasterską przerwała dopiero Akcja „Wisła” i wywiezienie z Tomaszowa prawosławnych Ukraińców. Do 1957 roku porzucona cerkiew była użytkowana przez zakłady mleczarskie i ulegała stopniowej dewastacji. W wymienionym roku parafia prawosławna w Tomaszowie Lubelskim została restytuowana, przeprowadzono prowizoryczny remont obiektu. Większe prace renowacyjne prowadzone były na początku XXI wieku. W latach 1983–1990 w cerkwi wystawiona była Turkowicka Ikona Matki Bożej.

19 grudnia

Minuskuł 2427 – miniaturowy rękopis Ewangelii Marka, napisany po grecku. Przy zastosowaniu metody paleograficznej ustalono datę jego powstania na XIV wiek, co byłoby zgodne ze sposobem sporządzenia ilustracji. Ilustracje zdradzają wpływy syryjskiej, ormiańskiej, jak i zachodniej ikonografii, zarówno wczesnej, jak i późnośredniowiecznej. Trudności podczas datowania przysporzył system występujących w tekście skrótów, zastosowanych według wzorców z przełomu III–IV wieku. Z tego powodu manuskrypt nazywano Archaicznym Markiem. W 2006 roku udowodniono, że rękopis jest fałszerstwem, dokonanym w XIX wieku. Bardziej szczegółowe badania, przeprowadzone w 2009 roku, wykazały, że rękopis powstał po roku 1874. Tekstualnie jest bliski dla Kodeksu Watykańskiego. Manuskrypt nie posiada jakichkolwiek marginaliów. Jest przechowywany w Bibliotece Uniwersyteckiej w Chicago, a jego tekst nie został opublikowany.

20 grudnia

Inkwizycja papieska w Hiszpanii – podobnie jak większość katolickich krajów europejskich, kraje hiszpańskie zostały objęte działalnością średniowiecznej inkwizycji papieskiej, a działalność inkwizycyjną prowadziło tam także co najmniej kilku biskupów. Wprowadzenie inkwizycji do Hiszpanii najczęściej łączone jest z bullą Declinante jam mundi papieża Grzegorza IX z maja 1232 roku. W bulli tej papież polecił arcybiskupowi Tarragony Esparrago i jego sufraganom wszczęcie w swych diecezjach procesów przeciwko heretykom. W 1237 roku arcybiskup elekt Tarragony Guillem Montgriu wraz z biskupami Bernardem z Vic i Piotrem z Leridy przeprowadził śledztwo w wicehrabstwie Castelbò, zakończone uwięzieniem 45 osób, zaocznym potępieniem 15 innych, ekshumowaniem i spaleniem 18 ciał oraz zburzeniem 2 domów służących heretykom za miejsca spotkań. Trudno ustalić liczbę ofiar papieskiej inkwizycji w średniowiecznej Hiszpanii. Zachowało się bardzo niewiele informacji o wytaczanych przez nią procesach. Tylko śledztwo prowadzone w diecezji Urgel w latach 50. XIII wieku zakończyło się skazaniem i uwięzieniem prawdopodobnie 181 osób. Natomiast pierwsze informacje o egzekucjach pochodzą z 1258 roku.

21 grudnia

Traszka pirenejska – gatunek płaza ogoniastego z rodziny salamandrowatych, umieszczany dawniej w rodzaju Euproctus, który byłby jednak wtedy parafiletyczny. Nie wytwarza grzebienia na grzbiecie. Zamieszkuje Pireneje. Prowadzi wodny tryb życia w górskich stawach i strumieniach, w których się rozmnaża. Podczas godów samiec wykonuje specjalny taniec przez samicą, przekazuje jej spermatofory. Następnie zostaje złożony skrzek, z którego wykluwają się kijanki. Tempo ich wzrostu zależy od wysokości nad poziomem morza. Zwierzęciu zagraża dewastacja środowiska naturalnego, a także nadmierny rozwój turystyki, w tym narciarskiej. Zagrożenie, głównie w jeziorach, stwarzają także drapieżne ryby z rodziny łososiowatych, w tym wprowadzony przez człowieka pstrąg. Liczebność gatunku zmniejsza się na skutek działalności człowieka, a wymiana genów pomiędzy poszczególnymi populacjami jest nieznaczna.

22 grudnia

Basshunter – szwedzki piosenkarz, producent muzyczny, DJ i autor tekstów. W 1998 roku zaczął śpiewać w chórze ze swoją matką, który także do niej należał, przez co zainteresował się śpiewem. Śpiewał także w zespole rockowym, gdzie nabrał doświadczenia w muzyce eksperymentalnej. Jego debiutancki album The Bassmachine został wydany przez wytwórnię Alex Music 25 sierpnia 2004 roku na płycie CD. Publikował swoją muzykę w Internecie, przez kilka lat grał jako DJ w szwedzkich klubach. Basshunter określa swoją muzykę jako eurodance. Twierdzi, że jego muzyka jest radosna, pełna energii i bardzo melodyjna, nie brzmi jak inne rodzaje muzyki, a producenci i artyści w swoich utworach zawierają własną tożsamość. Muzyk pasjonuje się liniami basowymi, które wykorzystuje w swojej muzyce. Nagrał pięć albumów studyjnych: LOL <(^^,)>, Now You’re Gone – The Album, Bass Generation, The Early Bedroom Sessions oraz Calling Time. Według danych z 2014 roku albumy i single artysty zostały sprzedane w ponad 6 000 000 egzemplarzach.

23 grudnia

Nowa Zelandia na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 1984 – reprezentacja Nowej Zelandii na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich 1984 w Sarajewie liczyła sześcioro sportowców – dwie kobiety i czterech mężczyzn – którzy wystąpili w jednej z dziesięciu dyscyplin, które Międzynarodowy Komitet Olimpijski włączył do kalendarza igrzysk. Chorążym reprezentacji był Markus Hubrich. Wszyscy zawodnicy wystartowali w zawodach narciarstwa alpejskiego i dla każdego z nich był to debiut na igrzyskach olimpijskich. Najmłodszym reprezentantem Nowej Zelandii był niespełna osiemnastoletni Mattias Hubrich, najstarszą zaś mająca dwadzieścia jeden lat Kate Rattray. Jedynym zawodnikiem, któremu udało się uplasować w pierwszej piętnastce swojej konkurencji, był Markus Hubrich. Jego czternasta lokata w slalomie była jednocześnie najlepszym wynikiem w historii występów Nowozelandczyków na zimowych igrzyskach olimpijskich w narciarstwie alpejskim

24 grudnia

Joazaf II – siódmy patriarcha moskiewski i całej Rusi. Najprawdopodobniej pochodził z ziemi twerskiej. Dzięki wsparciu patriarchy Nikona w 1654 roku został przełożonym monasteru Narodzenia Matki Bożej we Włodzimierzu. Dwa lata później awansował na urząd przełożonego Ławry Troicko-Siergijewskiej. Na patriarchę moskiewskiego i całej Rusi został wybrany przez sobór moskiewski w styczniu 1667 roku. O jego wyborze przesądził car Aleksy I, który pragnął, by urząd ten objął duchowny gotowy całkowicie podporządkować się wytycznym władz świeckich. W okresie sprawowania urzędu patriarchy przez Joazafa II w Rosyjskim Kościele Prawosławnym zostały wdrożone zreformowane księgi i obrzędy, czemu towarzyszyły prowadzone przez carską administrację prześladowania staroobrzędowców. Joazaf II w pełni je popierał. Zmarł w 1672 roku i został pochowany w soborze Zaśnięcia Matki Bożej na Kremlu moskiewskim.

25 grudnia

Zespół nocnego jedzenia – zespół zaburzeń odżywiania związany także z zaburzeniami snu nie objęty klasyfikacją ICD. Polega na wstawaniu w nocy i jedzeniu, wedle większości autorów przy zachowanej świadomości, co skutkuje porannym brakiem apetytu. Często wiąże się z otyłością. Istnieje kilka różniących się zestawów kryteriów diagnostycznych. W terapii podejmuje się próby zastosowania między innymi leków z grupy SSRI, przeciwpadaczkowych, fototerapii oraz psychoterapii. Objawy NES pogarsza stres. Natomiast zaobserwowano łagodzenie tych objawów przez redukcję stresu. Wedle niektórych autorów częściej spotyka się go u kobiet. Zespół ten rozpoznawany jest rzadko. W populacji ogólnej spotyka się go w 1-2%. NES opisane zostało po raz pierwszy w 1955 roku przez doktora Alberta Stunkarda oraz Grace i Wolff, badających pacjentów cierpiących na otyłość.

26 grudnia

Krążowniki pancerne typu Roon – typ dwóch niemieckich krążowników pancernych, zbudowanych w latach 1902−1906 dla Kaiserliche Marine: Roon oraz Yorck. Były rozwinięciem projektu wcześniejszego typu Prinz Adalbert, od którego różniły się zewnętrznie zastosowaniem czterech kominów w miejsce trzech. Po rozpoczęciu służby obydwa okręty weszły w skład sił rozpoznawczych Hochseeflotte. Wraz z zasilaniem marynarki cesarskiej przez nowocześniejsze jednostki były przesunięte do rezerwy, by powrócić do linii po wybuchu I wojny światowej. Wojenna służba Yorcka nie trwała długo: zatonął 4 listopada 1914 roku po wejściu na własne pole minowe na podejściach do Wilhelmshaven, z dużymi stratami w załodze. Roon był wykorzystywany głównie do drugorzędnych zadań, by w 1916 roku zostać wycofanym i rozbrojonym. Istniały plany przebudowy go na krążownik lotniczy, ale nie zostały zrealizowane. Ostatecznie okręt złomowano w 1921 roku.

27 grudnia

Inkwizycja papieska w Hiszpanii – podobnie jak większość katolickich krajów europejskich, kraje hiszpańskie zostały objęte działalnością średniowiecznej inkwizycji papieskiej, a działalność inkwizycyjną prowadziło tam także co najmniej kilku biskupów. Wprowadzenie inkwizycji do Hiszpanii najczęściej łączone jest z bullą Declinante jam mundi papieża Grzegorza IX z maja 1232 roku. W bulli tej papież polecił arcybiskupowi Tarragony Esparrago i jego sufraganom wszczęcie w swych diecezjach procesów przeciwko heretykom. W 1237 roku arcybiskup elekt Tarragony Guillem Montgriu wraz z biskupami Bernardem z Vic i Piotrem z Leridy przeprowadził śledztwo w wicehrabstwie Castelbò, zakończone uwięzieniem 45 osób, zaocznym potępieniem 15 innych, ekshumowaniem i spaleniem 18 ciał oraz zburzeniem 2 domów służących heretykom za miejsca spotkań. Trudno ustalić liczbę ofiar papieskiej inkwizycji w średniowiecznej Hiszpanii. Zachowało się bardzo niewiele informacji o wytaczanych przez nią procesach. Tylko śledztwo prowadzone w diecezji Urgel w latach 50. XIII wieku zakończyło się skazaniem i uwięzieniem prawdopodobnie 181 osób. Natomiast pierwsze informacje o egzekucjach pochodzą z 1258 roku.

28 grudnia

Urban Zamernik – chorwacki skoczek narciarski pochodzenia słoweńskiego. Obecnie jedyny reprezentant Chorwacji w skokach narciarskich. Jego ojciec, Anton Zamernik, jest głównym trenerem i serwismenem chorwackiej kadry. Urban Zamernik jest byłym rekordzistą skoczni Japlensky Vrh, na której 1 marca 2006 roku skoczył 66 metrów. Wystąpił w 11 konkursach cyklu FIS Cup. Jego najlepszym wynikiem w tych zawodach było zajęcie 24. miejsca podczas konkursu rozegranego 17 lutego 2008 roku na skoczni Skalite w Szczyrku. Czterokrotnie wziął także udział w zawodach o mistrzostwo świata juniorów w skokach narciarskich, najlepszy wynik osiągając 28 stycznia 2010 roku w Hinterzarten, gdzie zajął 59. pozycję.

29 grudnia

Pliobates – wymarły rodzaj ssaka naczelnego, jednego z bazalnych człekokształtnych bądź prymitywnego krewnego współczesnych gibbonów, żyjącego w miocenie. Jego szczątki znaleziono w Katalonii. Było to niewielkie zwierzę poruszające się z użyciem czterech kończyn po gałęziach drzew. Zwierzę pochodzi z miocenu, jego skamieniałości liczą sobie 11,6 miliona lat. Pochodzą ze skał powstałych na skutek neogeńskiej aktywności ryftowej, datowanych na torton i aragon (12,6-11,5 miliona lat), najdokładniej zaś znalezisko datuje się na 11,625 miliona lat. Analiza budowy kończyn zwierzęcia, wykazujących przystosowania do wspinaczki, jak zdolność do pronacji i supinacji czy skrzywienie kości łokciowej, pozwala przypuszczać, że prowadziło ono nadrzewny tryb życia, poruszając się po gałęziach na czterech łapach. Już wcześniej u przemieszczających się w ten sposób małp upatrywano przodków człekokształtnych.

30 grudnia

Minuskuł 543 – rękopis Nowego Testamentu z tekstem czterech Ewangelii, pisany minuskułą na pergaminie w języku greckim z XII wieku. Tekst rękopisu należy do tekstualnej rodziny Ferrara, jest pomocny dla poznania historii tekstu Nowego Testamentu i cytowany w krytycznych wydaniach greckiego Nowego Testamentu. Niektóre karty rękopisu zostały utracone. Tekst pisany jest dwoma kolumnami na stronę, 27-30 linijek w kolumnie, 17 liter w linii. Litery są niewielkie, atrament ma barwę brunatną. Przydechy i akcenty stosowane są regularnie. Stosuje błędy itacyzmu oraz N efelkystikon. Nie ma błędów związanych z iota subscriptum, natomiast iota adscriptum występuje bardzo często. W 1922 roku został nabyty dla University of Michigan w Ann Arbor, w którego bibliotece jest obecnie przechowywany pod numerem katalogowym Ms. 15.

31 grudnia

Lato Zet i Dwójki 2015 – piąta edycja trasy koncertowej Lato Zet i Dwójki, składającej się z ośmiu otwartych koncertów w Kołobrzegu (dwukrotnie), Słubicach, Toruniu, Gdańsku, Łodzi, Koszalinie oraz Uniejowie. Siedem z nich transmitowanych było na żywo przez TVP2. Trasę poprowadzili Tomasz Kammel, Halina Mlynkova, Damian Michałowski oraz Kamil Nosel z Radia Zet. W Koszalinie prowadzącym gościnnie towarzyszył Piotr Bałtroczyk. Koncert inauguracyjny trasy odbył się 27 czerwca w Kołobrzegu, zaś ostatni miał miejsce 23 sierpnia w Uniejowie. Była to największa radiowo-telewizyjna trasa koncertowa w 2015 roku w Polsce, na której wystąpiło łącznie kilkudziesięciu artystów. Producentem wykonawczym trasy była Grupa Eurozet, partnerem strategicznym Virgin Mobile, a patronem medialnym gazeta codzienna Fakt. Wstęp na koncerty był wolny. Za każdym razem w czasie koncertu trwało esemesowe głosowanie na najlepszy występ, a laureat na sam koniec konkursu ponownie wykonywał zwycięski utwór.