Szablon:Dobry artykuł/archiwum/2013/01

Aktualnie na stronie głównej

Śródmieście – dzielnica Katowic, stanowiąca ścisłe centrum miasta. Położona jest w zespole dzielnic śródmiejskich. Jej obszar zajmuje powierzchnię 3,81 km² i w 2016 roku liczyła łącznie 24 441 mieszkańców. Jest to najbardziej zurbanizowana dzielnica Katowic, z udziałem powierzchni zabudowanej sięgającej ponad 50%. Historia Śródmieścia jest ściśle powiązana z historią miasta Katowice, wzmiankowanego po raz pierwszy w XVI wieku. Od tego czasu, zwłaszcza od XIX wieku, wraz z doprowadzeniem linii kolejowej, rozwojem przemysłu i inkorporacją sąsiednich miejscowości Śródmieście przekształciło się w centrum administracyjno-usługowe Katowic. Zlokalizowana jest tu m.in. siedziba Sejmiku Województwa Śląskiego, Urzędu Metropolitalnego Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii oraz Urzędu Miasta Katowice, a także szeregu instytucji, w tym m.in. Uniwersytetu Śląskiego, Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego, Teatru Śląskiego im. S. Wyspiańskiego czy rzymskokatolickiej archidiecezji katowickiej. Znajdują się tu również konsulaty kilku krajów, a także siedziby i oddziały organów administracji rządowej i samorządowej. Czytaj więcej…

Inne Dobre Artykuły • Jak pisać w stylu encyklopedycznym?

---

Archiwum ekspozycji dobrych artykułów

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Dobry Artykuł.

2008: wrzesień • październik • listopad • grudzień
2009: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2010: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2011: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2012: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2013: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2014: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2015: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2016: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2017: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2018: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2019: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2020: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2021: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2022: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień
2023: styczeń • luty • marzec • kwiecień • maj • czerwiec • lipiec • sierpień • wrzesień • październik • listopad • grudzień

---

1 stycznia

Był wieloletnim dyrektorem Gimnazjum Miejskiego w Łodzi. Leon Starkiewicz pochodził z rodziny nauczycielskiej. Studia przyrodnicze rozpoczął na Uniwersytecie Warszawskim, a od roku 1905 – po relegowaniu z uczelni za udział w strajku szkolnym – kontynuował je samodzielnie. Po zdaniu egzaminu dyplomowego został nauczycielem przedmiotów przyrodniczych. W latach 1910–1916 uczył w łódzkim Gimnazjum Polskim. Organizował akcje zmierzające do usunięcia ze szkół języka rosyjskiego i obchodzenia w szkole rocznicy powstania styczniowego. W latach 1916–1939 pracował – jako nauczyciel i dyrektor – w utworzonej przez siebie nowej szkole dla chłopców z niezamożnych rodzin. Okres II wojny światowej spędził w Busku-Zdroju, gdzie brał udział w tajnym nauczaniu. Po zakończeniu wojny nie wrócił do Łodzi, lecz pozostał w Busku i prowadził administrację sanatorium „Górki”. Po przejściu na emeryturę zajmował się wędkowaniem, które było jego pasją i tłumaczeniami książek z zakresu rybołówstwa.

2 stycznia

31 maja i 1 czerwca 1916 roku na Morzu Północnym została stoczona bitwa jutlandzka pomiędzy zespołami flot: brytyjskiej Royal Navy i niemieckiej Kaiserliche Marine. W bitwie tej uczestniczyło po obu stronach 250 okrętów różnych klas, na których pokładach znajdowało się około 105 tys. osób. Krążowniki liniowe obu stron natknęły się na siebie wczesnym popołudniem. W nocnej fazie boju admirał Jellicoe usiłował przeciąć okrętom Kaiserliche Marine drogę do ich kotwicowisk, aby rankiem ponownie związać ich w boju. Jednostki brytyjskie i niemieckie, głównie lżejsze, ścierały się tej nocy wielokrotnie, ale nie przeszkodziło to admirałowi Scheerowi bezpiecznie doprowadzić większości z nich do baz. W bitwie jutlandzkiej zatonęło 14 okrętów brytyjskich i 11 niemieckich, zginęło ponad 8,5 tys. marynarzy obu flot. Obie strony ogłosiły swoje zwycięstwo, chociaż żadna nie osiągnęła zakładanych przed bitwą celów. Taktyczny sukces odnieśli Niemcy, tracąc mniej jednostek i mając znacząco mniejsze straty ludzkie. Jednak Royal Navy zachowała swe panowanie na okalających Europę morzach i pełną zdolność do utrzymywania blokady ekonomicznej Niemiec.

3 stycznia

Przy drodze krajowej nr 32 w pobliżu Sulechowa, na terenie Leśnictwa Klępsk w obrębie Nadleśnictwa Sulechów, rośnie sosna Waligóra – ponad 160-letni okaz sosny zwyczajnej. Powstała najprawdopodobniej ze zrośnięcia dwóch drzew. Obwód drzewa mierzony przy powierzchni ziemi wynosi 527 centymetrów, a w pierśnicy – 620 centymetrów. Wysokość sosny wynosi 23 metry. Decyzją wojewody lubuskiego nr 31 z dnia 19 maja 2006 roku drzewo zostało objęte ochroną jako pomnik przyrody. Sosna otoczona jest niewielkim, drewnianym ogrodzeniem. Do pomnikowego drzewa prowadzi leśna ścieżka dydaktyczna „Do Waligóry”.

4 stycznia

W sztuce greckiej przedstawiano zwykle dwie sceny z życia Perseusza – syna królewny Danae i Zeusa. Pierwszą była walka herosa z Meduzą. Ukazywano między innymi moment, w którym syn Danae ścinał potworowi głowę. Krater z brązu z epoki archaicznej znajdujący się w Luwrze ukazuje herosa odwracającego głowę od trzymanego za włosy potwora o ciele w połowie zwierzęcym. Motyw ten był obecny także w następnych epokach. Za przykład służyć może rzeźba Perseusz i Meduza Benvenuto Celliniego z lat 1545–1554. Często ukazywano też uwolnienie Andromedy. Widać je na malowidle pompejańskim stanowiącym prawdopodobnie kopię wcześniejszego działa greckiego z IV wieku p.n.e. Mityczny Perseusz jest utożsamiany z gwiazdozbiorem Perseusza. Widnieje na niebie niedaleko konstelacji – Andromedy, Kasjopei, Cefeusza, Pegaza i Wieloryba, które są z nim mitologicznie powiązane.

5 stycznia

Celem tej niezależnej, komputerowej gry logicznej było wywołanie w graczach emocji, których pozbawione były produkcje z głównego nurtu przemysłu gier komputerowych. Grę Cloud stworzył zespół studentów z Uniwersytetu Południowej Kalifornii. Produkcja gry rozpoczęła się w styczniu 2005 roku, gdy zespół otrzymał od uczelni stypendium o wartości 20 tysięcy dolarów amerykańskich. Gotowa gra została udostępniona do bezpłatnego pobrania w październiku tego samego roku. Do lipca 2006 roku stronę projektu odwiedzono 6 milionów razy, a sama gra została pobrana 600 tysięcy razy. Jej tematyka skupia się na losach chłopca, który podczas snu w szpitalnym łóżku marzy o lataniu. Pomysł oparto na doświadczeniach z dzieciństwa głównego projektanta gry, Jenovy Chena, który często przebywał w szpitalu z powodu astmy i samotnie snuł marzenia w swoim pokoju. Gracz, wcielając się w rolę chłopca, może latać w świecie marzeń i manipulować chmurami w celu rozwiązania zagadek. Gra otrzymała pozytywne oceny od krytyków w branży.

6 stycznia

Królem strzelców Igrzysk Olimpijskich w Monachium w 1972 i trzecim piłkarzem Mistrzostw Świata w RFN w 1974 był Kazimierz Deyna. Podstawy edukacji piłkarskiej zdobył w nieistniejącym już klubie Włókniarz Starogard Gdański. W reprezentacji Polski zadebiutował w wieku 21 lat 24 maja 1968 roku na Stadionie Śląskim w Chorzowie w wygranym 8-0 meczu przeciwko reprezentacji Turcji. Od 1974 roku o pozyskanie go do swoich klubów starały się m.in. AS Saint-Étienne, AC Milan, Inter Mediolan, AS Monaco, Real Madryt oraz Bayern Monachium, lecz rozmowy kończyły się fiaskiem, gdyż jako oficer Ludowego Wojska Polskiego nie mógł wyjechać do krajów NATO. W końcu w 1978 zaczął występy w Manchester City. Przez analityków sportu uważany jest za jednego z najlepszych polskich piłkarzy w historii. Zginął w wypadku samochodowym w USA w drodze powrotnej do domu. W maju 2012 roku jego prochy zostały przywiezione do Polski. 6 czerwca 2012 roku został pochowany w Alei Zasłużonych na cmentarzu wojskowym na Powązkach, a w Warszawie przy stadionie Legii odsłonięto jego pomnik.

7 stycznia

Ten wojskowy samochód osobowo-terenowy konstrukcji amerykańskiej z okresu II wojny światowej jest potocznie znany jako Jeep. Willys MB był produkowany w zakładach Willys-Overland w Toledo. W sumie wyprodukowano 361 349 Willysów MB. Ostatniego zbudowano 20 sierpnia 1945 roku. Pierwszy model kosztował 739 dolarów. Jego bliźniaczym wariantem, produkowanym na licencji w zakładach Forda, był Ford GPW. Oba modele były szeroko używane przez wszystkie siły alianckie podczas wojny. Po wojnie jeepy wojennego modelu, wyprzedawane z demobilu w ramach redukcji nadwyżek wojennych, trafiły do sił zbrojnych wielu innych państw, a także użytkowników cywilnych. Pierwszy cywilny model pojawił się jeszcze w 1945 roku. Wywodził się on bezpośrednio z modelu wojskowego. Główną różnicę wizualną stanowiła osłona chłodnicy z siedmioma pionowymi otworami (stanowiącymi odtąd znak firmowy Jeepa) w miejsce dziewięciu i z większymi reflektorami, mocowanymi od zewnątrz osłony, zamiast wpuszczonych. W 1950 roku Willys zastrzegł nazwę Jeep.

8 stycznia

Język norweski jest językiem skandynawskim używanym obecnie przede wszystkim w Norwegii. Z występowaniem dwóch standardów literackich języka norweskiego (bokmål i nynorsk) jest związany długotrwały i wciąż istniejący norweski konflikt językowy. Od XVI wieku do 1814 roku językiem urzędowym na terenie Norwegii był duński, co wynikało bezpośrednio z duńskiego panowania na terytorium Norwegii. Po rozpadzie unii język duńsko-norweski pozostał oficjalnym językiem kraju i stopniowo ewoluował w stronę niezależnego języka. W tym samym czasie tworzyła się druga odmiana języka, oparta głównie na dialektach wiejskich, zwana nynorsk. Próby połączenia tych języków nie powiodły się. Oba warianty mają od 1885 roku urzędowo zapewnioną równoprawność i pełnoprawność. W życiu publicznym i politycznym używa się wersji mówionej odmiany bokmål, nazywanej Standard Østnorsk. W szkołach prowadzi się naukę zarówno w bokmål, jak i nynorsk. Oba warianty języka są podobne, a Norwegowie używający różnych odmian rozumieją się wzajemnie.

9 stycznia

Na Saskiej Kępie w ciągu drogi wojewódzkiej nr 631 jest położone warszawskie rondo Jerzego Waszyngtona. Obecna nazwa ronda upamiętnia pierwszego prezydenta Stanów Zjednoczonych. Funkcjonowanie nazwy, stosowanej już od co najmniej pierwszych lat po II wojnie światowej, zostało usankcjonowane uchwałą Rady m.st. Warszawy z 26 czerwca 2000 roku. Rondo jest ważnym węzłem komunikacyjnym, przez który przebiegają linie autobusowe i tramwajowe. Obecna zabudowa ronda powstała dopiero w latach 60. XX wieku. W 1962 roku powstał wieżowiec, a w latach 1960–1965 pojawiły się niskie budynki mieszkalne na dwóch ćwierciach ronda. W 1967 roku rozpoczęto prace związane z przebudową – poszerzono jezdnie, przesunięto przystanki, wprowadzono sygnalizację świetlną oraz wybudowano przejście podziemne. Najnowszym obiektem w jego pobliżu jest Stadion Narodowy. Oddanie tego stadionu związane było z przygotowaniami do Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej. Wymienione zostały też chodniki oraz asfalt na jezdni i torowisko tramwajowe. Jeden z wariantów rozbudowy warszawskiego metra zakłada powstanie stacji umiejscowionej pod rondem.

10 stycznia

Parafia prawosławna w Dratowie powstała w XVI wieku. Murowana, współcześnie istniejąca cerkiew św. Mikołaja w Dratowie została wybudowana w latach 1888–1889 dla liczącej ok. 1000 wiernych parafii. Budynek reprezentuje styl bizantyńsko-rosyjski. W latach 1915–1916 nieopodal przebiegał front, a w cerkwi przez pewien czas mieścił się szpital polowy. Jej funkcjonowanie zamarło po zabójstwie proboszcza, którego dokonało Gestapo w 1942 roku. W 1947 roku, w związku z wywiezieniem ludności ukraińskiej wyznania prawosławnego, cerkiew została zamknięta. Porzucony obiekt sakralny zaczął ponownie pełnić funkcje liturgiczne w 1959. W latach 60. XX wieku oraz w latach 2007–2008 został gruntownie odnowiony. Wszystkie ikony znajdujące się w świątyni są kopiami, gdyż była ona wielokrotnie okradana. Fresk nad częścią ołtarzową ilustruje przypowieść o synu marnotrawnym. Cerkiew i cmentarz prawosławno-unicki zostały wpisane do rejestru zabytków w 1989 roku.

11 stycznia

W latach 1974–1980 w zakładach PaFaWag we Wrocławiu został wyprodukowany elektryczny zespół trakcyjny EW58 w liczbie 28 sztuk. Do dziś zachowało się zaledwie kilka sztuk. EW58 składał się z trzech wagonów – dwóch silnikowych i jednego doczepnego. Jednostki te były przystosowane do jazdy w trakcji ukrotnionej z jednostkami tej samej serii oraz z serią EN57, ale nie było możliwości przejścia pomiędzy nimi. Pudła wagonów były konstrukcji stalowej, całkowicie spawanej i spełniały wszystkie wymagania wytrzymałościowe zawarte w przepisach UIC VE567 i odpowiednich przepisach OSŻD. Wszystkie pojazdy z tej serii były eksploatowane wyłącznie przez SKM Trójmiasto i stacjonowały w lokomotywowni Gdynia Cisowa. Początkowo zespoły malowano na pomarańczowo z poziomym kremowym pasem wzdłuż całego pudła. W maju 2000 roku wprowadzono nowy schemat malowania, a pierwszą jednostką, która otrzymała nowe żółto-czerwono-czarne barwy była EW58-024. Doświadczenia z produkcji i eksploatacji EW58 posłużyły do zbudowania w 1990 dwóch sztuk EZT serii EW60.

12 stycznia

Zawodnikiem, który oddał pierwszy ze skoków narciarskich na Mistrzostwach Świata w Narciarstwie Klasycznym 1962, które odbyły się w Zakopanem, był Stanisław Marusarz. Marusarz, który karierę skoczka zakończył pięć lat wcześniej, uzyskał 76 metrów, co wzbudziło aplauz wśród zgromadzonych pod skocznią widzów. Rozegrano dwie konkurencje indywidualne w skokach narciarskich: zawody na obiektach K-65 oraz K-90. Mistrzem świata na skoczni 65-metrowej został Toralf Engan, srebrny medal zdobył Antoni Łaciak, a brąz wywalczył Helmut Recknagel. Ten ostatni zdobył także złoty medal MŚ na skoczni K-90, bezpośrednio wyprzedzając Nikołaja Kamienskiego i Niilo Halonena. W obu konkurencjach każdy z zawodników oddawał po trzy skoki konkursowe, spośród których do punktacji wliczane były dwa najlepsze. Każdy skok oceniany był przez pięciu sędziów, którzy mogli przyznać maksymalnie po 20 punktów za styl. Z okazji zawodów w Polsce i Związku Radzieckim ukazały się okolicznościowe znaczki pocztowe, upamiętniające tę imprezę, które przedstawiały sylwetki narciarzy klasycznych, w tym skoczków narciarskich.

13 stycznia

Ten krążownik pancerny z okresu I wojny światowej został zbudowany dla Rosji w Wielkiej Brytanii. Ruryk wszedł do służby w 1909 roku. Był najsilniejszym rosyjskim krążownikiem pancernym oraz jednym z ostatnich i najsilniejszych okrętów tej klasy na świecie. Okręt miał zwartą sylwetkę, z trzema niskimi kominami blisko siebie na śródokręciu, nadbudówką dziobową tuż przed nimi i z długimi płaszczyznami pokładu przed wieżą dziobową i za wieżą rufową. Artylerię główną stanowiły 4 działa kalibru 254 mm w dwóch wieżach, strzelające pociskami o masie 225,2 kg. Uzupełniało je 8 dział kalibru 203 mm w czterech bocznych wieżach. Ruryk służył we Flocie Bałtyckiej i przed I wojną światową odbywał liczne rejsy zagraniczne, pełniąc rolę „wizytówki” rosyjskiej floty. Brał aktywny udział w walkach na Bałtyku podczas I wojny światowej, w tym w bitwie koło Gotlandii. W pierwszym okresie wojny bywał używany jako okręt flagowy głównodowodzącego całej Floty Bałtyckiej. Pod koniec 1918 roku został odstawiony do rezerwy, a ostatecznie wycofany ze służby w 1923 roku.

14 stycznia

Ten migrujący rekin zamieszkuje ciepłe tropikalne i subtropikalne wody wszystkich oceanów, preferując głębokie wody wzdłuż krawędzi szelfów kontynentalnych. Carcharhinus altimus jest spotykany najczęściej na głębokości 90–400 metrów, choć w nocy czasami podpływa bliżej powierzchni lub wpływa na dużo płytsze przybrzeżne obszary. Ma jasnoszare ciało mierzące zazwyczaj około 2,7–2,8 metra długości, wydłużony szeroki pysk z płatami skórnymi wokół nozdrzy oraz heterodontyczne uzębienie. Jego płetwy piersiowe są długie, w kształcie szerokiego łagodnie zagiętego ku tyłowi sierpa. Poluje w pobliżu dna oceanicznego. Żywi się najczęściej rybami kostnoszkieletowymi i głowonogami. Jest żyworodny. Ciąża trwa 10 miesięcy. Jednorazowo samice rodzą od 3 do 15 młodych. Zamieszkuje zbyt głębokie wody, by stanowić niebezpieczeństwo dla ludzi. Jest poławiany dla mięsa, płetw, skóry, oleju z wątroby i mączki rybnej. Uznaje się, że jego populacja w północno-zachodnim Oceanie Atlantyckim oraz na innych obszarach stale się zmniejsza.

15 stycznia

U człowieka bilirubina powstaje wskutek degradacji części porfirynowej hemu, po uprzednim wyłączeniu i zmagazynowaniu jonu żelaza. Jest związkiem słabo rozpuszczalnym w wodzie, stąd w osoczu krwi transportowana jest w połączeniu z albuminą. Bilirubina wolna (nietrwale związana z albuminami) nie przedostaje się do moczu, może jednak przenikać barierę krew-mózg. Jest transportowana do wątroby, gdzie ulega dalszym przemianom do rozpuszczalnej w wodzie postaci, przez co traci zdolność przenikania przez barierę krew-mózg i przestaje być związkiem neurotoksycznym. Enzym UDP-glukuronozylotransferaza sprzęga ją z kwasem glukuronowym tworząc odpowiednio mono- i diglukuronid bilirubiny. Bilirubina związana wydzielana jest aktywnie do żółci, skąd dalej trafia do jelita. Tam jest przekształcana w barwniki żółciowe – urobilinogeny (sterkobilinogeny) przy udziale enzymów bakteryjnych. Jest związkiem wrażliwym na działanie światła. Wzrost jej stężenia we krwi i tkankach może powodować zażółcenie skóry i białkówki oczu, czyli żółtaczkę.

16 stycznia

Panowanie Kazimierza Jagiellończyka było pomyślne dla rozwoju kultury i sztuki. Ważnymi ich ośrodkami były dwory (królewski i magnackie) oraz największe miasta. Upowszechniała się oświata, prowadzona przez szkoły przyklasztorne. Głównymi przedstawicielami polskiego piśmiennictwa byli: Jan Długosz, Jan Ostroróg, Filip Kallimach, Grzegorz z Sanoka, Wojciech z Brudzewa, Jakub z Paradyża i Maciej Drzewicki. Rzeźbiarz Wit Stwosz w 1489 roku ukończył prace nad ołtarzem głównym w Kościele Mariackim w Krakowie. Rozwijało się budownictwo w stylu gotyckim, zwłaszcza kościelne, powstało też wiele zamków królewskich i magnackich, ratusze w Gdańsku i Toruniu. Rozkwitał uniwersytet krakowski, gdzie utworzono trzy nowe katedry: gramatyki i retoryki, poetyki oraz matematyki i astronomii. Krakowska szkoła matematyczno-astronomiczna rozwijała się znakomicie dzięki takim osobowościom jak Marcin Król z Żurawicy, Jan z Głogowa czy Marcin Bylica, a przede wszystkim dzięki mistrzowi Mikołaja Kopernika.

17 stycznia

17 stycznia 2008 roku o godzinie 12:42, tuż przed progiem pasa startowego lotniska Heathrow w Londynie, uległ katastrofie samolot pasażerski Boeing 777-236ER należący do linii British Airways i wykonujący lot nr. 38. Rozbił się podczas lądowania po ponad dziesięciogodzinnej podróży z Pekinu. Spośród 152 osób znajdujących się na pokładzie (136 pasażerów i 16 osób załogi) nikt nie zginął, ale rannych zostało 47 osób. Po przeprowadzeniu licznych testów i symulacji wywnioskowano, że przyczyną katastrofy było osadzanie się lodu w przewodach paliwowych, który następnie zatkał wymienniki ciepła w obu silnikach, co doprowadziło do odcięcia dopływu paliwa. Był to pierwszy poważny wypadek lotniczy z udziałem Boeinga 777.

18 stycznia

Jej pierwszym filmem zrealizowanym w Hollywood była komedia Gorąca laska z 2002 roku, w której zagrała postać złośliwej nastolatki, która zamienia się ciałami z drobnym kryminalistą. Rok 2004 okazał się punktem zwrotnym w karierze Rachel McAdams, ponieważ ukazały się wtedy dwie przebojowe produkcje z jej udziałem: Wredne dziewczyny i Pamiętnik. Aktorka przywiązuje dużą wagę do ochrony środowiska: nie używa klimatyzatorów oraz często nosi stare ubrania, niektóre z nich posiada od ponad 10 lat. Od 2007 roku wraz z dwiema przyjaciółkami prowadzi stronę internetową o stylu życia przyjaznym dla środowiska. Przez kilka lat była wegetarianką, ale przestała nią być, gdyż uznała to za zbyt męczące i wymagające. Wychowana w skromnych warunkach, wyznała, że zamiast powiększać swój majątek, woli wydawać pieniądze na zdobywanie nowych doświadczeń, podróże oraz potrawy. W 2012 roku na ekrany kin weszły trzy produkcje z jej udziałem: melodramaty I że cię nie opuszczę, To the Wonder oraz thriller Passion.

19 stycznia

Niemieckie żądanie umożliwienia przejazdu tranzytowego uzbrojonej 163. Dywizji Piechoty III Rzeszy przez terytorium Szwecji z Norwegii do Finlandii, z wykorzystaniem szwedzkiego taboru kolejowego, spowodowało Midsommarkrisen. Był to kryzys polityczny w Szwecji, który trwał od 22 do 25 czerwca 1941 roku. Żądania Niemców były następstwem rozpoczętej agresji na ZSRR. W wyniku tych żądań polityka neutralności Szwecji została zachwiana. Odmowa Niemcom groziła wciągnięciem słabo uzbrojonej Szwecji w wojnę, natomiast zgoda na niemieckie żądania oznaczała opowiedzenie się po stronie III Rzeszy, wbrew wcześniej deklarowanej przez Szwecję neutralności. Zarówno w szwedzkim rządzie, jak i w parlamencie nastąpił podział na zwolenników i przeciwników udzielenia zgody na tranzyt. Po burzliwej debacie rząd Szwecji wyraził zgodę na transport niemieckiej dywizji. W wyniku tej decyzji od 25 czerwca do 12 lipca 1941 roku Szwedzkie Koleje Państwowe przetransportowały 14 712 żołnierzy oraz sprzęt wojskowy 163. Dywizji Piechoty III Rzeszy.

20 stycznia

Zmarł w 1795 roku i został pochowany w soborze Przemienienia Pańskiego w Mohylewie. Na grobie Jerzego umieszczono wierszowane epitafium, które ułożył sam. Szczerze oddany Rosji, od 1762 roku odegrał znaczącą rolę w polityce carycy Katarzyny II wobec Rzeczypospolitej. Występował w obronie stanu posiadania Kościoła prawosławnego. Bezskutecznie domagał się zalegalizowania konwersji z katolicyzmu (obydwu obrządków) na prawosławie. Po I rozbiorze Polski kontynuował pracę duszpasterską w Mohylewie, jednak utrzymywał kontakty z duchowieństwem prawosławnym Rzeczypospolitej i do końca życia prowadził działalność na rzecz poprawy sytuacji swoich współwyznawców. W roku 1835 w Sankt Petersburgu wydane zostały jego dzieła zebrane – teksty literackie, kazania, raporty, utwory polemiczne. Jego wizerunek na ikonach wzorowany jest na portrecie powstałym za życia. Ukazywany jest z Ewangelią w lewej ręce i z prawą dłonią uniesioną w geście błogosławieństwa.

21 stycznia

Przedstawiciele tego rodzaju pływających roślin wodnych z rodziny obrazkowatych są najmniejszymi znanymi roślinami okrytonasiennymi. Występują na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy. Rośliny z rodzaju wolfia należą do pleustofitów tworzących zwarte kożuchy, co powodując zacienienie dna, utrudnia rozwój roślin zanurzonych. W Afryce i Azji wolfie są uprawiane razem z innymi rzęsowymi na pokarm dla zwierząt gospodarczych. Są to rośliny bardzo plenne. W Tajlandii Wolffia globosa jest spożywana przez ludzi. Według badań opublikowanych w roku 2010 zastąpienie pasz sojowych białkiem Wolffia globosa w przemysłowej hodowli kurczaków powoduje istotny wzrost średniego dziennego przyrostu masy i poprawę współczynnika konwersji paszy, współczynnika wydajności wzrostowej białka i cech tuszek ptaków. Wolfie są też używane do biologicznego oczyszczania wody w zanieczyszczonych zbiornikach i oczyszczalniach ścieków.

22 stycznia

W ramach programu Apollo spacery kosmiczne na powierzchni Księżyca i w przestrzeni kosmicznej mogły odbywać się dzięki pozapojazdowemu zestawowi księżycowemu. W skład zestawu wchodziły: przenośny system podtrzymywania życia, system oczyszczania tlenu, zestaw odzieży ciśnieniowej i urządzenie zdalnego sterowania. Skafandry księżycowe były dopasowywane indywidualnie dla każdej misji. Każdy członek załogi posiadał trzy skafandry: treningowy i dwa do misji. Odzież zapewniająca ochronę przed mikrometeoroidami oraz przed termicznym promieniowaniem słonecznym była wykonana z trzynastu warstw: gumy pokrytej nylonem, 5 warstw aluminiowanego mylaru, 4 warstw włókniny dacronowej, 2 cienkich warstw kaptonu i tkaniny Beta marquisette, teflonu pokrytego tkaniną Beta. W celu zabezpieczenia przed zadrapaniami i przetarciami zostały dołączone teflonowe warstwy na kolanach, łokciach, na pasie talii, na ramionach.

23 stycznia

Malując Portret hrabiny Chinchón, Francisco Goya stworzył wyjątkowo intymny i nieco melancholijny kobiecy wizerunek. Dzieło jest przejawem szczytu możliwości artysty jako portrecisty kobiet. Łączy w sobie doświadczenie w dokładnym rysunku oraz swobodne pociągnięcia pędzla. Jest także dowodem na umiejętność ukazania portretu psychologicznego malowanych postaci – hrabina nie była w swoim związku szczęśliwa. Gaspar Melchor de Jovellanos dał wyraz swojemu zgorszeniu, kiedy zaproszony przez jej męża Manuela Godoya na kolację zobaczył go siedzącego przy stole z żoną i kochanką Pepitą Tudó. Przedstawiając hrabinę na ciemnym, jednolitym tle w pustym pomieszczeniu, Goya podkreślił jej samotność i rezygnację wobec upokorzeń, które musiała znosić ze strony męża. Jednocześnie skierował na jej postać ciepłe światło, intensywnie rozjaśnione na zaokrąglonym brzuchu hrabiny spodziewającej się dziecka.

24 stycznia

Pierwszy sukces na arenie międzynarodowej Marija Abakumowa odniosła w 2003 roku zajmując czwarte miejsce w mistrzostwach świata juniorów młodszych. Ta rosyjska lekkoatletka specjalizująca się w rzucie oszczepem jest wielokrotną medalistką mistrzostw Rosji, rekordzistką kraju oraz reprezentantką w pucharze Europy, zimowym pucharze w rzutach lekkoatletycznych i drużynowym czempionacie Starego Kontynentu. Dwukrotnie uczestniczyła w igrzyskach olimpijskich – w Pekinie w 2008 roku zdobyła srebrny medal poprawiając swoim wynikiem rekord Europy, a w Londynie w 2012 roku była w finale dziesiąta. Jest dwukrotną medalistką mistrzostw świata. Podczas rozegranych 11 maja w Ad-Dausze zawodów Qatar Athletic Super Grand Prix 2012 zwyciężyła osiągając najlepszy na świecie w sezonie 2012 rezultat – 66,86 i pokonała mistrzynię olimpijską z Pekinu Czeszkę Barborę Špotákovą. Jesienią 2012 roku poślubiła rosyjskiego oszczepnika Dmitrija Tarabina.

25 stycznia

Jest jednym z większych pająków występujących w Europie. Sidlisz piwniczny prowadzi nocny tryb życia. Bywa znajdowany w zacienionych i wilgotnych miejscach. Często można go spotkać w piwnicach i starych budynkach gospodarczych, gdzie w zakamarkach przędzie sieci i poluje na niewielkie bezkręgowce. Sieci służą mu głównie do informowania o położeniu potencjalnej ofiary, a nie do unieruchamiania jej. Potrafi boleśnie ugryźć, ale jego jad nie jest niebezpieczny dla ludzi, jednak może stanowić wektor groźnych mikroorganizmów. Rozmnaża się tylko raz w życiu. Wczesnym latem samica buduje pojedynczy kokon jajowy, z którego po około trzech tygodniach wykluwają się młode. Przez kilka tygodni opiekuje się potomstwem, a następnie pozwala mu się pożreć. Młode pająki jeszcze przez kilka tygodni pozostają ze sobą w gnieździe. W trakcie okresu społecznego polują razem. Dzięki współpracy są w stanie upolować ofiarę dziesięciokrotnie większą od każdego z nich. Dopiero później rozpoczynają samodzielne życie. Długość życia sidlisza piwnicznego wynosi około dwóch lat i obejmuje dwie zimy.

26 stycznia

Został skonstruowany w odpowiedzi na budowę w stoczniach brytyjskich trzech jednostek typu Invincible. Był od nich nieco słabiej uzbrojony, za to dysponował znacznie lepszym opancerzeniem i większą prędkością maksymalną. Niemiecki krążownik liniowy SMS Von der Tann został zwodowany w marcu 1909 roku, a rok później wszedł w skład cesarskiej floty. Podczas działań wojennych uczestniczył w większości akcji Hochseeflotte na Morzu Północnym, przez krótki czas operował również na Bałtyku. Największym starciem z jego udziałem była bitwa jutlandzka 31 maja i 1 czerwca 1916 roku. Już w jej pierwszych minutach artylerzyści Von der Tanna odnieśli olbrzymi sukces, zatapiając po krótkim pojedynku brytyjski krążownik liniowy HMS Indefatigable. W listopadzie 1918 roku, na mocy rozejmu w Compiègne, Von der Tann został wraz z większością okrętów Hochseeflotte internowany w Scapa Flow. 21 czerwca 1919 roku jego załoga dokonała samozatopienia dla uniknięcia przejęcia jednostki przez zwycięskich aliantów.

27 stycznia

Pomimo wielu represji na ludności suwalskiej ze strony Sowietów (m.in. obława augustowska i trzy masowe deportacje ludności na Syberię) Cmentarz Żołnierzy Radzieckich w Suwałkach nie uległ aktom dewastacji ze strony lokalnych mieszkańców. Władze miejskie dbały o jego stan techniczny i organizowały tu uroczystości upamiętniające wyzwolenie miasta 23 października 1944 roku spod okupacji niemieckiej. Na cmentarzu pochowano 46 tysięcy jeńców radzieckich zamordowanych w niemieckim stalagu IF Sudauen, który funkcjonował w latach 1941–1944 na terenie Suwałk. Na nekropolii spoczywa również 5136 żołnierzy radzieckich, którzy zginęli podczas walk o wyzwolenie okupowanych przez Niemców Suwałk w czasie II wojny światowej. Jeńcy pochowani na cmentarzu są anonimowi, jedynie wśród żołnierzy poległych w walkach na Suwalszczyźnie dwunastu posiada własne nagrobki. Na cmentarzu znajdują się również dwa pomniki: pomnik-mauzoleum wybudowany w 1967 roku oraz pomnik żołnierzy Armii Czerwonej przeniesiony z Parku Konstytucji 3 Maja w 2008 roku.

28 stycznia

Do Grupy LOTOS należy polski przewoźnik kolejowy Lotos Kolej. Ten gdański przewoźnik ma formę spółki z o.o. Spółka powstała w roku 2002 w związku z restrukturyzacją Rafinerii Gdańskiej S.A. i została utworzona na bazie Zakładu Transportu Kolejowego Rafinerii Gdańskiej, który zajmował się obsługą bocznic kolejowych rafinerii w Gdańsku. Podstawowym zadaniem przewoźnika kolejowego LOTOS jest kompleksowa obsługa transportowa przedsiębiorstw wchodzących w skład Grupy Kapitałowej LOTOS. Ponadto przedsiębiorstwo zajmuje się utrzymaniem i obsługą 80 kilometrów bocznic kolejowych zakładów petrochemicznych w Czechowicach, Gdańsku i Jaśle oraz konserwacją i naprawą taboru. Początkowo lokomotywy LOTOS Kolej były malowane na żółto z niewielkimi elementami w innych kolorach. Od stycznia 2009 roku są malowane na stalowo-ciemnoniebiesko z dużym czerwonym napisem LOTOS. W roku 2009 przedsiębiorstwo zajmowało czwarte miejsce na polskim rynku kolejowych przewozów towarowych. W 2011 roku osiągnęło trzecie miejsce po PKP Cargo i CTL Logistics.

29 stycznia

Dowódcą białoruskich oddziałów wojskowych w składzie Wojska Polskiego w latach 1919–1920 i członkiem Białoruskiej Komisji Wojskowej był Hassan Konopacki – białoruski, rosyjski i polski wojskowy narodowości tatarskiej, blisko związany z białoruskim ruchem narodowym. W okresie międzywojennym był aktywny jako polityk i dziennikarz białoruskiej mniejszości narodowej w II Rzeczypospolitej. Był zwolennikiem budowy państwa białoruskiego we współpracy i z pomocą Polski. W czasie II wojny światowej współpracował z gazetą „Biełaruski hołas” w Wilnie, która popierała politykę niemieckich władz okupacyjnych. Był przewodniczącym Komitetu Rodzicielskiego czynnego wówczas Gimnazjum Białoruskiego w Wilnie, w którym w latach 1941−1944 uczył się jego syn Maciej. W 1946 roku, w ramach akcji przesiedleńczej Polaków w nowe granice Polski, przeprowadził się wraz z żoną Heleną, córką Tamarą i synem Maciejem do Bydgoszczy. Tam zmarł 11 maja 1953 roku.

30 stycznia

Na wzniesieniu przy trasie Krasnystaw-Uchanie-Hrubieszów poza zabudową wsi Bończy jest położona prawosławna cerkiew Opieki Matki Bożej. W 1945 lub 1946 roku większość wiernych przesiedlono do ZSRR. Pozostała część została wysiedlona w ramach Akcji Wisła. Po wywózkach ludności ukraińskiej cerkiew została zamknięta. Mimo porzucenia nie została zdewastowana. Starania o jej otwarcie podjęto w roku 1954. Cerkiew przeszła kapitalny remont w ostatniej dekadzie XX wieku. Prace konserwatorskie trwały do 2007 roku. W jego ramach odnowiono ikony. Cerkiew reprezentuje styl bizantyńsko-rosyjski. Jest to obiekt trójdzielny z dzwonnicą zwieńczoną dachem namiotowym i małą cebulastą kopułką nad przedsionkiem, pojedynczą kwadratową nawą zwieńczoną jedną dużą cebulastą kopułą oraz mniejszym trzyczęściowym pomieszczeniem ołtarzowym, nad którym wznosi się mniejsza kopuła. Nad oknami umieszczono białe łuki o kształcie kokoszników, zaś archiwolty drzwi i okiem wsparto na białych kolumienkach. Pomieszczenie ołtarzowe jest zamknięte poligonalnie. Ikonostas w cerkwi jest jednorzędowy.

31 stycznia

Wkrótce po odparciu powstańczego ataku miały miejsce egzekucje w „dzielnicy policyjnej” w Warszawie na ludności polskiej zamieszkałej w okolicznych kwartałach. Akcja eksterminacyjna przebiegała zazwyczaj według jednakowego schematu. Oddziały SS i policji niemieckiej wypędzały mieszkańców, a kamienice zwykle podpalano, niekiedy uniemożliwiając przy tym ewakuację starców, chorych bądź innych osób nie będących w stanie poruszać się o własnych siłach. Pozostałych, wśród krzyków, bicia i grabieży, pędzono na Szucha. Tam Niemcy dokonywali szybkiej selekcji. Część zatrzymanych (głównie kobiety i dzieci) przepędzano na teren zajęty przez powstańców. Wybranych mężczyzn wykorzystywano do przymusowej pracy. Część zatrzymanych kobiet pędzono jako „żywe tarcze” przed niemieckimi czołgami atakującymi powstańcze barykady. Tysiące Polaków zostało także zamordowanych na miejscu. Łącznie w sierpniu i wrześniu 1944 roku zginęło tu od 5 do 10 tysięcy warszawiaków.