Wodolubek

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wodolubek
Enochrus
Thomson, 1859
Okres istnienia: eocen–dziś
56/0
56/0
Ilustracja
Przedstawiciel podrodzaju Enochrus (Methydrus)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze wielożerne

Infrarząd

kusakokształtne

Nadrodzina

kałużnice

Rodzina

kałużnicowate

Podrodzina

Enochrinae

Rodzaj

Enochrus

Typ nomenklatoryczny

Hydrophilus melanocephalus Olivier, 1792

Synonimy
  • Philhydrus Brullé, 1891
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Wodolubek[1][2] (Enochrus) – rodzaj chrząszczy z rodziny kałużnicowatych i podrodziny Enochrinae. Kosmopolityczny. Obejmuje około 230 opisanych gatunków. W zapisie kopalnym znany od eocenu.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Owad dorosły[edytuj | edytuj kod]

Enochrus bicolor, widok od spodu
Enochrus coarctatus
Enochrus esuriens
Enochrus testaceus
Enochrus ochraceus
Enochrus melanocephalus
Enochrus consortus

Chrząszcze o podługowato-owalnym, umiarkowanie wysklepionym ciele długości od 1,6 do 9,1 mm. Ubarwienie miewają od jasnego z ciemnymi głową i środkiem przedplecza po całkowicie czarne[3].

Głowa ma przeciętnych rozmiarów oczy. Nadustek ma przednią krawędź wykrojoną, a dobrze zesklerotyzowana warga górna i błona łącząca ją z nadustkiem są odsłonięte. Czułki buduje dziewięć członów, z których trzy ostatnie formują buławkę. Głaszczki szczękowe mają człon drugi prosty lub dozewnętrznie zakrzywiony, w tym drugim przypadku będąc zygzakowatymi, a człon trzeci u podstawy kątowo wcięty po stronie wewnętrznej[3].

Przedplecze jest wyraźnie szersze niż dłuższe[3][4]. Tarczka jest dobrze widoczna[4], z tyłu zaostrzona. Pokrywy mają silnie wgłębione rzędy przyszwowe, natomiast pozostałych rzędów dużych punktów brak; obecne mogą być jedynie nieliczne, nieregularne szeregi punktów szczecinkowych (trichobotrii). Powierzchnia przedpiersia jest płaska lub wyżłobiona poprzecznym rowkiem. Zarys śródpiersia jest trójkątny lub w przedniej części szeroki z równoległymi bokami. Na środku śródpiersia znajduje się kil lub stożkowaty wyrostek. Odnóża wszystkich par mają spody ud z wyjątkiem samych szczytów porośnięte gęstym owłosieniem hydrofobowym oraz pięcioczłonowe stopy. Na powierzchni stóp albo nie ma włosków pływnych wcale, albo występuje kilka długich grzbietowych szczecinek pływnych[3].

Na spodzie odwłoka widocznych jest pięć sternitów (od trzeciego do siódmego), z których ostatni z wyjątkiem podrodzajów Lumetus i Holcophilydrus ma tylną krawędź wykrojoną lub ściętą[5][3]. Genitalia samca zawierają niezmodyfikowany, trójpłatowy edeagus[5].

Larwa[edytuj | edytuj kod]

U larwy głowa ma szwy czołowe ku tyłowi zbieżne, ustawione w kształt litery „V” lub „U” oraz krótki, ale zawsze wykształcony szew koronalny. Przednia krawędź głowy ma niewielkie, niesymetryczne adnasalia nienachodzące na zwykle lekko niesymetryczne nasale, które to zaopatrzone może być w od sześciu wyraźnych zębów po liczne niewyraźne, drobne, nieregularne ząbki. Żuwaczka prawa zawsze ma dwa zęby na krawędzi wewnętrznej, lewa zaś ma jeden lub dwa zęby. Szczęki odznaczają się palpiferem znacznie krótszym od głaszczka szczękowego. Wargę dolną charakteryzuje wyraźnie wykształcony, ale znacznie krótszy od głaszczków szczękowych i głaszczków wargowych języczek. Odwłok nie ma skrzelotchawek, a na jego wierzchołku znajduje się zamykany przedsionek z przetchlinkami (larwa metapneustyczna). U podrodzaju Methydrus segmenty odwłokowe od drugiego do siódmego dysponują posuwkami[3].

Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]

Chrząszcze wodne, ląd wykorzystujące tylko w stadium poczwarki. Larwy i postacie dorosłe zamieszkują wody stojące lub strefę przybrzeżną wód wolno płynących. Znajdywane są m.in. w rzekach, stawach, lagunach i bajorkach. Osobniki dorosłe często przylatują do sztucznych źródeł światła[3].

Rodzaj kosmopolityczny[3][5]. W krainie palearktycznej stwierdzono 54 gatunki, w tym 22 w Europie[6]. W Polsce wykazano 11 gatunków[7] (zobacz: kałużnicowate Polski). W Australii odnotowano 14 gatunków, w tym 10 endemicznych[3].

Taksonomia i ewolucja[edytuj | edytuj kod]

Takson ten wprowadzony został w 1859 roku przez Carla Gustafa Thomsona. Gatunkiem typowym wyznaczono Hydrophilus bicolor zdefiniowanego w sensie użytym przez Leonarda Gyllenhala w 1808 roku i odpowiadającego tym samym opisanemu w 1792 roku przez Guillaume’a-Antoine’a Oliviera Hydrophilus melanocephalus[8][6][3]. W bazującym na analizie morfologicznej systemie Michaela Hansena z 1991 roku omawiany rodzaj zaliczano do podplemienia Acidocerina w obrębie szeroko rozumianych Hydrophilini[9]. Rewizji systematyki kałużnicowatych dokonali w 2013 roku Andrew E.Z. Short i Martin Fikáček na podstawie obszernej analizy molekularnej i omawiany rodzaj przenieśli do nowej podrodziny Enochrinae[5].

Według wyników analizy filogenetycznej Andrew E.Z. Shorta i Martina Fikáčka z 2013 roku Enochrus zajmuje pozycję siostrzaną dla Notionotus, jednak w analizie tej nie uwzględniono rodzaju Enochrella[5].

W zapisie kopalnym przedstawiciele rodzaju znani są od eocenu[10].

Do rodzaju tego zalicza się około 230 opisanych gatunków[4], zgrupowanych, z wyjątkiem kilku, w sześciu podrodzajach[3][11]:

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Jan Kinel, Roman Kuntze: Chrząszcze i motyle krajowe. Przewodnik do określania rodzin i rodzajów. Warszawa: Komitet Wydawniczy Podręczników Akademickich, 1931.
  2. ↑ Włodzimierz Dzieduszycki, Maryan Łomnicki: Muzeum imienia Dzieduszyckich we Lwowie. Lwów: Pierwsza Związkowa Drukarnia we Lwowie, 1886, s. 48.
  3. ↑ a b c d e f g h i j k Martin Fikáček: 20. Hydrophilidae Leach, 1815. W: Adam Ślipiński, John F. Lawrence: Australian Beetles. Volume 2. Archostemata, Myxophaga, Adephaga, Polyphaga (part). CSIRO Publishing, 2019, s. 271-350. ISBN 978-0-643-09730-8.
  4. ↑ a b c Miguel Archangelsky, Rolf Georg Beutel, Albrecht Komarek: 12.1 Hydrophilidae Latreille, 1802. W: Rolf G. Beutel, Richard A. B. Leschen: Arhtropoda: Insecta. Coleoptera, Beetles, Volume 1: Morphology and Systematics (Archostemata, Adephaga, Myxophaga, Polyphaga partim). 2nd edition. Berlin, Boston: Walter de Gruyter, 2016, s. 238-254, seria: Handbook of Zoology/Handbuch der Zoologie.
  5. ↑ a b c d e Andrew Edward Z. Short, Martin Fikáček. Molecular phylogeny, evolution and classification of the Hydrophilidae (Coleoptera). „Systematic Entomology”. 38 (4), s. 723-752, 2013. The Royal Entomological Society. DOI: 10.1111/syen.12024. 
  6. ↑ a b M. Hansen: Hydrophilidae. W: Catalogue of Palaearctic Coleoptera Volume 2. Hydrophiloidea – Histeroidea – Staphylinoidea. I. Löbl, A. Smetama (red.). Wyd. Apollo Books. Stenstrup: 2004, s. 49–52.
  7. ↑ rodzaj: Enochrus C.G. Thomson, 1859. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2024-03-21].
  8. ↑ Carl G. Thomson: Skandinaviens Coleoptera, synoptiskt bearbetade. Tom. I. Lund: Berlingska Boktryckeriet, 1859, s. 18.
  9. ↑ Michael Hansen, The Hydrophiloid Beetles. Phylogeny, Classification and a Revision of the Genera (Coleoptera, Hydrophiloidea). Biologiske Skrifter No. 40, „Insect Systematics & Evolution”, 3, 23, Copenhagen: The Royal Danish Academy of Sciences and Letters & Munksgaard, 1991, DOI: 10.1163/187631292X00164, ISSN 1876-312X.
  10. ↑ S.H. Scudder. Fossil Coleoptera from the Rocky Mountain Tertiaries. „Bulletin of the United States Geological and Geographical Survey of the Territories”. 2 (1), s. 77-87, 1876. 
  11. ↑ genus Enochrus C.G. Thomson, 1859. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2024-03-21].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wodolubek&oldid=73580029”