Szczyt NATO w Rzymie 1991

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Szczyt NATO w Rzymie 1991
Rome NATO Summit 1991
Ilustracja
Organizacja

 NATO

Miejscowość

Rzym

Data

7–8 listopada 1991

Uczestnicy

Przywódcy państw NATO

Szczyt NATO w Londynie
(5–6 lipca 1990) 		Szczyt NATO w Brukseli
(10–11 stycznia 1994)
brak współrzędnych

Szczyt NATO w Rzymie – 12. szczyt NATO zorganizowany w Rzymie w dniach 7–8 listopada 1991.

W czasie 12 szczytu NATO rozmawiano o propozycjach dotyczących rozwoju współpracy politycznej i wojskowej z krajami Europy Środkowej i Wschodniej. Na szczycie opublikowano nową koncepcję strategiczną Sojuszu Północnoatlantyckiego. Zaproponowano również powołanie Północnoatlantyckiej Rady Współpracy NACC (North Atlantic Cooperation Council[1].

Postanowienia szczytu[edytuj | edytuj kod]

Po zakończeniu obrad szczytu opublikowano pierwszą w historii jawną koncepcję strategiczną NATO[a]. Ponadto ogłoszono Deklarację rzymską o pokoju i współpracy[b] i oświadczenia dotyczące: kierunków rozwoju w Związku Radzieckim[c] oraz sytuacji w Jugosławii[d][2].

Nowa koncepcja strategiczna składała się z czterech części[1]:

  • Kontekst strategiczny
w pierwszej części scharakteryzowano środowisko strategiczne oraz wyzwania i zagrożenia dla bezpieczeństwa; przypomniano, że trzy republiki bałtyckie odzyskały niepodległość, pozostałe republiki przechodzą radykalne zmiany, a Związek Radziecki zapowiedział wycofanie swoich wojsk z terytorium Węgier, Czechosłowacji, Polski i Niemiec. Realizacja zapisów Traktatu o konwencjonalnych siłach zbrojnych w Europie CFE miała wpłynąć na usunięcie liczebnych nierówności w konwencjonalnych systemach uzbrojenia. Uznano, że zniknęło zagrożenie pełnoskalowego ataku na państwa NATO, a nowe zagrożenia miały wynikać z trudności ekonomicznych, społecznych i politycznych, rywalizacji etnicznych i sporów terytorialnych między wieloma krajami Europy Środkowej i Wschodniej[3][4].
  • Cele Sojuszu i funkcje bezpieczeństwa
w części drugiej określono, że zasadniczym celem sojuszu pozostała ochrona wolności i bezpieczeństwa wszystkich członków, a podstawową zasadą działania Sojuszu miało być wspólne zaangażowanie, solidarność i wzajemna współpraca suwerennych państw[5]. Do podstawowych zadań zaliczono: zapewnienie stabilnego środowiska bezpieczeństwa w Europie, transatlantyckie forum sojuszniczych konsultacji, zachowanie równowagi strategicznej, utrzymanie zdolności struktur wojskowych do obrony, prowadzenie politycznych działań ukierunkowanych na dialog[3][6].
  • Szerokie podejście do bezpieczeństwa
w części trzeciej opisano zagadnienia dotyczące ochrony pokoju w Europie, dialogu i współpracy, wspólnej obrony, a także kryzysów i zapobiegania Konfliktom. Sojusz Północnoatlantycki miał budować wzajemne zrozumienie i zaufanie oraz szukać sposobów zmniejszenia ryzyka konfliktu; miał dążyć do osiągnięcia harmonii między obroną, kontrolą zbrojeń a rozbrojeniem[3][7].
  • Wytyczne obrony
w części czwartej zawarto zasady strategii NATO, nowe założenia i wytyczne funkcjonowania sił zbrojnych oraz charakterystykę sił konwencjonalnych i nuklearnych. Wobec zmiennych zagrożeń sojusznicy widzieli potrzebę wprowadzenia zmian w strategii oraz strukturze dowodzenia sił NATO. Przypomniano, że atak na jednego jest atakiem na wszystkich. Struktury wojskowe miały być tak skonstruowane, aby w razie potrzeby można było rozbudować ich zdolności wojskowe. Planowano, że sojusznicze siły konwencjonalne, oprócz sił natychmiastowego i szybkiego reagowania, będą posiadały również główne siły obronne. Za najwyższą gwarancję bezpieczeństwa sojuszników uznano strategiczne siły nuklearne. Zapowiedziano, że Sojusz nadal będzie utrzymywał w Europie siły jądrowe, aby były postrzegane jako wiarygodny i skuteczny element strategii odstraszania[3][8]
  • Wnioski
w części końcowej, sojusznicy potwierdzili defensywny charakter nowej koncepcji strategicznej i determinację do ochrony integralności, bezpieczeństwa i suwerenności terytorialnej NATO; zapowiedziano kontynuację w zakresie kontroli zbrojeń oraz budowy środków zaufania. Koncepcja strategiczna miała stanowić podstawę dalszego rozwoju polityki obronnej[3][9].

Deklaracja rzymska o pokoju i współpracy składała się z 6 rozdziałów[10]:

  • Nowa architektura bezpieczeństwa;
w rozdziale podkreślono, że nowe wyzwania muszą być rozwiązywane w ramach powiązanych ze sobą instytucji łączących kraje Europy i Ameryki Północnej. Należało rozwijać wzajemną współpracę NATO, KBWE, Wspólnoty Europejskiej, Unii Zachodnioeuropejskiej i Rady Europy.
  • Przyszła rola Sojuszu: nasza nowa koncepcja strategiczna;
w rozdziale zadeklarowano, że NATO będzie utrzymywać swój obronny charakter, a jego polityka bezpieczeństwa będzie opierać się na dialogu, współpracy i wspólnej obronie. Zapowiadano, że siły konwencjonalne zostaną w znacznym stopniu ograniczone, ale staną się bardziej mobilne i coraz większą rolę będą odgrywały oddziały wielonarodowe; siły jądrowe zaś zostaną zmniejszone o około 80%[11][12].
  • Europejska rola tożsamości i obrony w zakresie bezpieczeństwa;
w rozdziale zapowiedziano wzmacniania integralności i skuteczności Sojuszu jako podstawę jego transformacji. Powtórzono, że Sojusz stanowi najważniejsze forum konsultacji między jego członkami i miejsce porozumienia w sprawie bezpieczeństwa i obrony wynikające z traktatu waszyngtońskiego[11][13].
  • Relacje ze Związkiem Radzieckim oraz innymi krajami Europy Środkowo-Wschodniej: jakościowy krok naprzód;
w rozdziale Sojusz zapowiadał wsparcie reform podejmowanych w państwach Europy Wschodniej. Zaproponowano organizację corocznych spotkań z Radą Północnoatlantycką na szczeblu ministerialnym i na poziomie ambasadorów, regularnych spotkań z podległymi komitetami i organami wojskowymi NATO. Sojusz miał również wspierać rozwój KBWE[11][13].
  • Kontrola zbrojeń;
w rozdziale Sojusz poparł wszelkie działania związane z kontrolą zbrojeń i procesem rozbrojenia. Zadeklarowano prace na rzecz bezpieczeństwa przy minimalnych poziomach broni jądrowej, wystarczających do zachowania pokoju i stabilności. Wezwano wszystkich sygnatariuszy CFE do ratyfikacji umowy START i jej wdrożenia[11][14].
  • Szersze wyzwania
w rozdziale przypomniano, że Sojusz Północnoatlantycki został utworzony w celu obrony terytorium swoich członków oraz ochrony i promowania wartości, które podzielają[11][15].

W oświadczeniu Rozwój sytuacji w Związku Radzieckim:

z zadowoleniem przyjęto decyzje, które skutkowały fundamentalnymi przemianami w Związku Radzieckim i w stosunkach między republikami. Podkreślono, że władze powinny przestrzegać międzynarodowych norm i zobowiązań, zwłaszcza zawartych w akcie końcowym Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, Paryskiej Karcie Nowej Europy oraz innych dokumentach KBWE. Zagwarantowane miały zostać niezbywalne prawa każdego człowieka. Zwrócono też uwagę na poszanowanie międzynarodowych traktatów: START, CFE oraz umów o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej i biologicznej. Nadmieniono, że zmianom politycznym powinna towarzyszyć swoboda gospodarcza i budowa gospodarki rynkowej[16][17].

W oświadczeniu Sytuacja w Jugosławii:

wyrażono zaniepokojenie kryzysem w Jugosławii i poważnym niebezpieczeństwem, jakie stanowi on dla stabilności w regionie. Potępiono wszystkich, którzy zastraszali i zabijali ludność cywilną oraz niszczyli mienie. Wezwano do respektowania porozumień o zawieszeniu broni i przestrzegania zasad KBWE. Uznano, że użycie siły do osiągnięcia celów politycznych jest niedopuszczalne. Podkreślono, że prawo do samostanowienia wszystkich narodów w Jugosławii nie może być stosowane w oderwaniu od interesów i praw grup narodowych lub etnicznych w poszczególnych republikach. Wezwano do udzielanie pomocy humanitarnej społecznościom przesiedlonym podczas walk[18][19].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ The Alliance's New Strategic Concept agreed by the Heads of State and Government participating in the Meeting of the North Atlantic Council.
  2. ↑ Rome Declaration on Peace and Cooperation.
  3. ↑ Developments in the Soviet Union.
  4. ↑ The Situation in Yugoslavia.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Zarychta 2020 ↓, s. 139.
  2. ↑ Zarychta 2020 ↓, s. 255.
  3. ↑ a b c d e NATO New Strategic Concept ↓, Rome 1991.
  4. ↑ Zarychta 2020 ↓, s. 139–140.
  5. ↑ Zarychta 2020 ↓, s. 140.
  6. ↑ Zarychta 2020 ↓, s. 140–141.
  7. ↑ Zarychta 2020 ↓, s. 141.
  8. ↑ Zarychta 2020 ↓, s. 141–142.
  9. ↑ Zarychta 2020 ↓, s. 142.
  10. ↑ Zarychta 2020 ↓, s. 143.
  11. ↑ a b c d e NATO Summit Declaration ↓, Rome 1991.
  12. ↑ Zarychta 2020 ↓, s. 143–144.
  13. ↑ a b Zarychta 2020 ↓, s. 144.
  14. ↑ Zarychta 2020 ↓, s. 144–145.
  15. ↑ Zarychta 2020 ↓, s. 145.
  16. ↑ Developments in the Soviet Union ↓, 1991.
  17. ↑ Zarychta 2020 ↓, s. 145–146.
  18. ↑ The Situation in Yugoslavia ↓, 1991.
  19. ↑ Zarychta 2020 ↓, s. 146–147.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Szczyty NATO

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szczyt_NATO_w_Rzymie_1991&oldid=70841256”