Wikiprojekt:Rocznice/przegląd/maj
- Адыгэбзэ
- Afrikaans
- Anarâškielâ
- Ænglisc
- العربية
- Авар
- Azərbaycanca
- تۆرکجه
- বাংলা
- 閩南語 / Bân-lâm-gú
- Беларуская (тарашкевіца)
- भोजपुरी
- Български
- Bosanski
- Буряад
- Català
- Čeština
- Cymraeg
- Dansk
- Davvisámegiella
- Deutsch
- Ελληνικά
- English
- Эрзянь
- Español
- Euskara
- فارسی
- Føroyskt
- Français
- Gaeilge
- Gaelg
- Galego
- 贛語
- 한국어
- Hrvatski
- Bahasa Indonesia
- עברית
- Къарачай-малкъар
- Қазақша
- Коми
- Кырык мары
- Latviešu
- Lëtzebuergesch
- Лезги
- Lietuvių
- Livvinkarjala
- Magyar
- Македонски
- मराठी
- مازِرونی
- Bahasa Melayu
- 閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄
- Мокшень
- Nederlands
- 日本語
- Norsk bokmål
- Олык марий
- Oʻzbekcha / ўзбекча
- ਪੰਜਾਬੀ
- Papiamentu
- Перем коми
- Qırımtatarca
- Русский
- සිංහල
- Slovenščina
- Српски / srpski
- Svenska
- தமிழ்
- ไทย
- Тоҷикӣ
- Türkçe
- Тыва дыл
- Удмурт
- Українська
- Vepsän kel’
- Tiếng Việt
- Walon
- 粵語
- 中文
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rocznice
1 maja 2025
1 maja: imieniny obchodzą m.in.: Izydora, Józef i Tamara; Święto Pracy
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1890 – pierwsze manifestacje robotnicze z okazji święta 1 maja
- 1900 – urodził się polski poeta, prozaik i tłumacz Aleksander Wat
- 1940 – urodził się polski prozaik, scenarzysta i dramatopisarz Edward Redliński
- 1945 – śmiercią samobójczą zmarł niemiecki polityk nazistowski, zbrodniarz wojenny Joseph Goebbels, minister propagandy III Rzeszy Niemieckiej, jeden z najbliższych współpracowników oraz doradców Adolfa Hitlera, inicjator „nocy kryształowej” w listopadzie 1938
- 1945 – na terenie Protektoratu Czech i Moraw wybuchło powstanie majowe ludu czeskiego
- 1980 – urodził się polski poeta, prozaik i tłumacz Jacek Dehnel (na fotografii)
3 maja 2025
3 maja: imieniny obchodzą m.in.: Antonina, Leonia i Świętosława; Święto Narodowe Trzeciego Maja
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1455 – urodził się Jan II z dynastii Avis, król Portugalii panujący w latach 1481–1495 (na portrecie), jeden z sygnatariuszy traktatu z Tordesillas
- 1660 – skończył się potop szwedzki: w Oliwie zawarto traktat pokojowy, na mocy którego Jan II Kazimierz zrzekł się praw do tronu szwedzkiego, a Rzeczpospolita zatrzymała część Inflant
- 1815 – na kongresie wiedeńskim zadecydowano o podziale Księstwa Warszawskiego na cztery części: Cesarstwo Austrii zagarnęło okolice Wieliczki; powstało Wielkie Księstwo Poznańskie będące autonomiczną częścią Królestwa Prus; utworzono Królestwo Polskie w unii personalnej z Imperium Rosyjskim oraz utworzono Wolne Miasto Kraków – republikę pod protektoratem trzech sąsiednich mocarstw: Austrii, Prus i Rosji
- 1905 – urodził się brytyjski pisarz George Bidwell, przez dużą część życia mieszkający w Polsce, autor fabularyzowanych powieści historycznych
- 1945 – urodził się polski duchowny rzymskokatolicki, redemptorysta Tadeusz Rydzyk, prezes zarządu fundacji „Lux Veritatis”, założyciel Radia Maryja, Telewizji Trwam oraz Wyższej Szkoły Kultury Społecznej i Medialnej
- 1945 – na Zatoce Lubeckiej samoloty RAF zatopiły niemiecki liniowiec SS Cap Arcona, z kilkoma tysiącami więźniów z obozów koncentracyjnych na pokładzie (na ilustracji płonący Cap Arcona)
- 1985 – zmarł polski poeta, pieśniarz, balladzista Wojciech Belon, założyciel Wolnej Grupy Bukowina
5 maja 2025
5 maja: imieniny obchodzą m.in.: Irena, Stanisława i Waldemar
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1945 – zmarł polski malarz awangradowy, poeta, krytyk i teoretyk sztuki Tytus Czyżewski; tegoż dnia amerykańskie wojska wyzwoliły obóz koncentracyjny Mauthausen-Gusen
- 1955 – weszły w życie układy paryskie: tego dnia zniesiono okupacyjny status Niemiec Zachodnich, przyznano im prawo do posiadania armii oraz włączono do Paktu Północnoatlantyckiego
- 1990 – początek pierwszej rundy rozmów 2+4 w sprawie zjednoczenia Niemiec
- 1995 – zmarł rosyjski szachista Michaił Botwinnik (na fotografii)
- 2000 – w Łazienkach Królewskich w Warszawie odsłonięto pomnik Henryka Sienkiewicza
- 2010 – zmarł nigeryjski polityk Umaru Yar’Adua (na fotografii), prezydent Nigerii od maja 2007 do swojej śmierci
7 maja 2025
7 maja: imieniny obchodzą m.in.: Gizela, Ludomiła i Wirginia
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1765 – król Polski i wielki książę litewski Stanisław August Poniatowski ustanowił Order Świętego Stanisława (na ilustracji)
- 1825 – zmarł wiedeński kompozytor Antonio Salieri, nadworny kapelmistrz cesarza Józefa II, kompozytor solowych utworów instrumentalnych, symfonii, koncertów, dzieł religijnych (kantat, mszy i oratoriów) oraz oper; wedle plotki, Salieri z zawiści miał jakoby otruć Mozarta, motyw ten podejmują: dramat Mozart i Salieri Puszkina, oparta na nim opera Rimskiego-Korsakowa pod tym samym tytułem, dramat Amadeusz Petera Shaffera oraz film fabularny Amadeusz w reżyserii Miloša Formana
- 1840 – urodził się rosyjski kompozytor i pianista Piotr Czajkowski, klasyk romantyzmu, autor poematów symfonicznych, oper, baletów, koncertów czy symfonii (wysłuchaj I koncertu fortepianowego b-moll)
- 1915 – niemiecki okręt podwodny U-20 zatopił brytyjski parowiec transatlantycki RMS Lusitania (na rysunku zatonięcie Lusitanii); podstępny atak na statek pasażerski przyczynił się do włączenia się Stanów Zjednoczonych do I wojny światowej
- 1945 – kapitulacja III Rzeszy: o godz. 2.41 w Reims przedstawiciel Karla Dönitza, generał pułkownik Jodl podpisał akt bezwarunkowej kapitulacji niemieckich sił zbrojnych i przerwania działań wojennych 8 maja (na żądanie Stalina akt kapitulacji III Rzeszy został powtórzony następnego dnia)
- 1980 – urodził się polski aktor filmowy, telewizyjny i teatralny Maciej Zakościelny
- 1985 – zmarł polski prozaik Adam Bahdaj, autor utworów dla dzieci i młodzieży (Podróż za jeden uśmiech, Wakacje z duchami, Stawiam na Tolka Banana)
9 maja 2025
9 maja: imieniny obchodzą m.in.: Karolina, Otokar i Przebor
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1805 – zmarł niemiecki poeta, dramatopisarz i historyk Friedrich Schiller (na portrecie)
- 1935 – urodziła się polska poetka Halina Poświatowska
- 1945 – wojska polskie i radzieckie wyzwoliły obóz koncentracyjny Stutthof' koło Gdańska, który funkcjonował od 2 września 1939 roku. Był pierwszym i najdłużej działającym obozem tego typu będącego w obecnych granicach Polski
- 1950 – Robert Schuman na posiedzeniu rządu francuskiego w Paryżu przedstawił plan utworzenia Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali
- 1955 – w Moskwie, na Pokłonnej Górze, otwarto Park Zwycięstwa – kompleks poświęcony pamięci Wielkiej wojny ojczyźnianej
- 1985 – watykańska Kongregacja Nauki Wiary kierowana przez kardynała Josepha Ratzingera nałożyła na brazylijskiego franciszkanina Leonardo Boffa (na fotografii), jednego z przedstawicieli teologii wyzwolenia roczny zakaz posługi kapłańskiej oraz zakaz publikowania i publicznych wystąpień
11 maja 2025
11 maja: imieniny obchodzą m.in.: Berta, Stella i Tadeusz
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 330 – Konstantyn Wielki przeniósł stolicę Cesarstwa Rzymskiego do Konstantynopola – nowego miasta założonego w miejscu dawnego Bizancjum
- 1850 – włoski astronom Annibale de Gasparis odkrył planetoidę (11) Parthenope
- 1860 – Giuseppe Garibaldi z ponad tysiącem ochotników wylądował na Sycylii, aby wesprzeć powstanie przeciw Burbonom (na ilustracji: ochotnicy Garibaldiego w czerwonych koszulach)
- 1895 – urodził się polski prozaik, eseista i tłumacz Jan Parandowski
- 1910 – prezydent USA William Taft odsłonił pomnik Tadeusza Kościuszki w Waszyngtonie (na fotografii)
- 1960 – Mosad porwał z Argentyny niemieckiego zbrodniarza wojennego Adolfa Eichmanna
- 2010 – zmarł polski aktor teatralny, filmowy i telewizyjny Maciej Kozłowski
13 maja 2025
13 maja: imieniny obchodzą m.in.: Agnieszka, Dobiesław, Magdalena i Serwacy
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1815 – w Warszawie rozpoczęło działalność literackie Towarzystwo Iksów
- 1930 – zmarł polski duchowny katolicki i biskup katowicki Arkadiusz Lisiecki
- 1935 – urodził się czeski fotografik Jan Saudek (na fotografii)
- 1950 – urodził się amerykański kompozytor, pianista i piosenkarz Stevie Wonder (na fotografii)
- 1960 – dokonano pierwszego wejścia na himalajski ośmiotysięcznik Dhaulagiri; tegoż dnia wystrzelono pierwszego satelitę telekomunikacyjnego Echo 1
- 1970 – urodziła się polska dziennikarka i prezenterka telewizyjna Hanna Lis
15 maja 2025
15 maja: imieniny obchodzą m.in.: Dionizja, Izydor i Zofia
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1845 – urodzili się: rosyjski zoolog i mikrobiolog Ilja Miecznikow (na fotografii), laureat Nagrody Nobla i odkrywca zjawiska fagocytozy (na ilustracji proces fagocytozy), oraz polski geolog, paleontolog, geograf i badacz Syberii Jan Czerski
- 1870 – urodził się Upasani Maharadż, indyjski hinduistyczny mistrz duchowy i święty
- 1935 – została oddana do użytku pierwsza linia moskiewskiego metra
- 1955 – w Wiedniu podpisano austriacki traktat państwowy przywracający niepodległość Austrii oraz przewidujący jej neutralność i zakaz wchodzenia w związki gospodarcze i polityczne z Niemcami
- 2005 – zostały odkryte dwa nowe obiekty okrążające Plutona; później nadano im nazwy: Hydra i Nix
- 2010 – zmarł szkocki wynalazca John Shepherd-Barron, pomysłodawca samoobsługowej maszyny, mogącej wypłacać ludziom pieniądze przez całą dobę
17 maja 2025
17 maja: imieniny obchodzą m.in.: Paschalis, Sławomir i Wrocsława
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1865 – w Paryżu założono Międzynarodowy Związek Telegraficzny – obecny Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny
- 1870 – urodził się polski poeta, prozaik, dramatopisarz i tłumacz Lucjan Rydel (na portrecie Stanisława Wyspiańskiego); w 1900 jego ślub z córką chłopa z Bronowic stał się wydarzeniem społecznym i artystycznym oraz inspiracją dla Wyspiańskiego do napisania Wesela
- 1900 – II wojna burska: wojska brytyjskie przyszły z odsieczą oblężonemu przez 217 dni przez Burów miastu Mafeking
- 1930 – zmarł niemiecki inżynier Max Valier, pionier techniki rakietowej
- 1940 – urodził się polski filmowiec-dokumentalista Marcel Łoziński (m.in. 89 mm od Europy, Las Katyński)
- 1955 – urodził się polski kolarz torowy i szosowy oraz przedsiębiorca Czesław Lang (na fotografii z 1977)
- 1990 – Światowa Organizacja Zdrowia skreśliła homoseksualizm z listy chorób i zaburzeń; w rocznicę wydarzenia obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Walki z Homofobią
19 maja 2025
19 maja: imieniny obchodzą m.in.: Bernarda, Iwona i Piotr; Światowy Dzień Nieswoistych Zapaleń Jelit
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 1795 – zmarł James Boswell, biograf Samuela Johnsona
- 1895 – zmarł kubański poeta i pisarz José Martí (na fotografii)
- 1925 – urodzili się: Malcolm X, przywódca ruchu afroamerykańskiego, oraz Pol Pot, kambodżański polityk komunistyczny, lider Czerwonych Khmerów, dyktator Kambodży
- 1935 – zmarł Thomas Edward Lawrence, brytyjski archeolog, orientalista, podróżnik, pisarz i wojskowy; w kulturze znany jako Lawrence z Arabii
- 1955 – zmarł polski kompozytor i dyrygent Tadeusz Sygietyński, założyciel zespołu „Mazowsze”
- 1965 – zmarła polska powieściopisarka i publicystka Maria Dąbrowska (na fotografii), autorka m.in. powieści Noce i dnie oraz Dzienników
21 maja 2025
21 maja: imieniny obchodzą m.in.: Jan Nepomucen, Krzysztof i Teobald
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1810 – urodził się działający na Mazurach duchowny ewangelicki, etnograf, działacz oświatowy Gustaw Gizewiusz, obrońca języka polskiego w szkolnictwie, na jego cześć miasto Łuczany (in. Lec, niem. Lötzen) przemianowano na Giżycko
- 1895 – urodził się łemkowski malarz samouk, przedstawiciel prymitywizmu Nikifor Krynicki (na fotografii), którego talent po raz pierwszy odkrył lwowski malarz Roman Turyn, zaś jego twórczość spopularyzowali Ella i Andrzej Banachowie
- 1920 – zmarła amerykańska pisarka Eleanor H. Porter, autorka powieści dla dziewcząt
- 1935 – zmarli: holenderski botanik Hugo de Vries, uważany za jednego z trzech (obok Corrensa i Tschermaka) twórców nowoczesnej genetyki; badacz zmienności, dziedziczności i ewolucji oraz powstawania nowych ras i gatunków w procesie ewolucji, oraz amerykańska socjolog i dziennikarka Jane Addams (na portrecie), działaczka na rzecz praw kobiet, Murzynów i emigrantów w Stanach Zjednoczonych, pacyfistka, założycielka Women’s International League for Peace and Freedom, laureatka Pokojowej Nagrody Nobla
- 1955 – urodził się polityk rosyjski pochodzenia tuwińskiego, generał armii Siergiej Szojgu, urzędujący minister obrony Federacji Rosyjskiej
- 1980 – urodził się belgijsko-australijski muzyk Gotye
23 maja 2025
23 maja: imieniny obchodzą m.in.: Dezyderia, Dezyderiusz i Michał
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 1795 – urodził się brytyjski architekt Charles Barry, projektant takich budynków jak Pałac Westminsterski (miejsce posiedzeń obu izb brytyjskiego parlamentu) czy wieża zegarowa Big Ben
- 1900 – urodził się niemiecki polityk, zbrodniarz wojenny Hans Frank, jeden z przywódców III Rzeszy i główny twórca jej systemu prawnego, w latach 1939-1945 generalny gubernator okupowanych ziem polskich; tegoż dnia zmarł polski malarz i historyk sztuki Władysław Łuszczkiewicz, prekursor historyzmu w malarstwie polskim, profesor w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, pierwszy dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie
- 1940 – polski okręt podwodny ORP Orzeł wyszedł w swój ostatni patrol na Morze Północne, w trakcie którego – z niewyjaśnionych do dziś przyczyn – zaginął bez śladu
- 1945 – samobójstwo popełnił niemiecki polityk, jeden z przywódców III Rzeszy Heinrich Himmler (na fotografii), Reichsführer-SS, minister spraw wewnętrznych
- 1965 – urodził się niemiecki scenarzysta i reżyser filmowy, a także kompozytor muzyki filmowej Tom Tykwer (na fotografii), reżyser, autor scenariusza oraz muzyki do takich filmów jak: Biegnij Lola, biegnij, Pachnidło, Atlas chmur
- 1980 – premiera horroru Lśnienie w reżyserii Stanleya Kubricka
25 maja 2025
25 maja: imieniny obchodzą m.in.: Magdalena, Grzegorz i Mariusz; dzień niepodległości Jordanii
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 1865 – urodził się holenderski fizyk Pieter Zeeman, laureat Nagrody Nobla w 1902 (na fotografii)
- 1895 – irlandzki literat Oscar Wilde został skazany na dwa lata ciężkich robót za kontakty homoseksualne (ilustracja)
- 1955 – Anglicy George Band i Joe Brown jako pierwsi na świecie zdobyli himalajski ośmiotysięcznik – Kanczendzangę
- 1995 – Jan Paweł II ogłosił encyklikę Ut unum sint
- 2005 – zmarła himalaistka amerykańska pochodzenia czeskiego Věra Komárková, pionierka kobiecej wspinaczki wysokogórskiej; tegoż dnia Liverpool F.C. z Jerzym Dudkiem w bramce pokonał po rzutach karnych A.C. Milan w rozegranym w Stambule finale Ligi Mistrzów UEFA
27 maja 2025
27 maja: imieniny obchodzą m.in.: Augustyn, Fryderyka i Julian
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1595 – irlandzka wojna dziewięcioletnia: zwycięstwo powstańców nad Anglikami w bitwie pod Clontibret
- 1840 – zmarł włoski skrzypek i kompozytor Niccolò Paganini, twórca wariacji, koncertów skrzypcowych, autor słynnych „24 Kaprysów na skrzypce solo” (do odsłuchania ostatni z nich – Kaprys a-moll nr 24), najwybitniejszy wirtuoz skrzypiec wszech czasów
- 1885 – urodził się polski plastyk Zbigniew Pronaszko, malarz, rzeźbiarz i scenograf
- 1905 – wojna rosyjsko-japońska: rozpoczęła się morska bitwa pod Cuszimą, która zakończyła się klęską floty rosyjskiej
- 1910 – zmarł niemiecki lekarz Robert Koch (na fotografii), współtwórca nowoczesnej bakteriologii, odkrywca prątka gruźlicy, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny
- 1990 – w Polsce odbyły się pierwsze wybory do samorządu terytorialnego po jego przywróceniu
- 2005 – zmarł polski lekkoatleta, biegacz długodystansowy Piotr Gładki, czołowy polski maratończyk
29 maja 2025
29 maja: imieniny obchodzą m.in.: Maksymina, Rajmunda i Urszula; Wniebowstąpienie Pańskie w Kościołach wschodnich i zachodnich
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1500 – zmarł portugalski żeglarz Bartolomeu Dias, który w 1488 został europejskim odkrywcą Przylądka Dobrej Nadziei
- 1830 – urodziła się francuska działaczka anarchistyczna i rewolucjonistka Louise Michel (na fotografii), pionierka feminizmu we Francji
- 1860 – urodził się hiszpański kompozytor i pianista Isaac Albéniz (na fotografii)
- 1865 – urodził się polski inżynier, przemysłowiec i działacz społeczno-gospodarczy Piotr Drzewiecki, pierwszy prezydent Warszawy w II Rzeczypospolitej
- 1915 – urodził się polski przewodnik i ratownik tatrzański oraz aktor i muzyk w podhalańskich zespołach ludowych Tadeusz Gąsienica-Giewont, założyciel zakopiańskiego Zespołu Regionalnego im. Klimka Bachledy
- 1935 – francuski transatlantyk SS Normandie (na fotografii) wypłynął w swój dziewiczy rejs z Hawru do Nowego Jorku
- 1985 – w starciach między kibicami FC Liverpool i Juventusu Turyn przed finałowym meczem Pucharu Europy na stadionie Heysel w Brukseli śmierć poniosło 39 osób
31 maja 2025
31 maja: imieniny obchodzą m.in.: Kamila, Petronela i Sylwiusz; Dzień bez Papierosa; w Kościele katolickim i anglikańskim święto Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 455 – cesarz zachodniorzymski Petroniusz Maksymus został rozszarpany przez tłum, gdy podczas ataku Wandalów na Rzym usiłował uciec z miasta
- 1640 – urodził się król Polski Michał Korybut Wiśniowiecki, nieudolny monarcha wybrany na króla ze względu na zasługi i sławę swego ojca księcia Jeremiego Wiśniowieckiego
- 1800 – zmarł polski magnat, hetman wielki litewski, poeta i kompozytor Michał Kazimierz Ogiński (na portrecie), budowniczy Kanału Ogińskiego, łączącego dorzecze Dniepru i Niemna
- 1930 – urodził się amerykański aktor, reżyser i producent filmowy Clint Eastwood (na fotografii w 1964); popularność zdobył grając w spaghetti westernach: Za garść dolarów, Za kilka dolarów więcej oraz Dobry, zły i brzydki; kolejnym jego słynnym wcieleniem była tytułowa rola w filmie Brudny Harry
- 1940 – pomnik Fryderyka Chopina w Warszawie został wysadzony w powietrze przez niemieckiego okupanta
- 2010 – atak izraelskich komandosów na konwój z pomocą humanitarną dla Strefy Gazy
2 maja 2025
2 maja: imieniny obchodzą m.in.: Atanazy, Borys i Zygmunt; Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 1455 – Wojna trzynastoletnia: wykorzystując zapisy układu gwarancyjnego z Malborka nieopłacone krzyżackie wojska najemne wypowiedziały posłuszeństwo wielkiemu mistrzowi i opanowały Zamek w Malborku oraz inne twierdze
- 1860 – urodził się żydowski dziennikarz Theodor Herzl, twórca i główny ideolog syjonizmu
- 1900 – zmarł rosyjski malarz ormiańskiego pochodzenia Iwan Ajwazowski, znakomity marynista (ponad połowa jego dzieł przedstawia wzburzone morze)
- 1915 – I wojna światowa: rozpoczęła się przełomowa bitwa pod Gorlicami, w ciągu kilku kolejnych dni wojskom austriacko-niemieckim udało się przerwać front rosyjski, a później wyprzeć Moskali z Galicji
- 1915 – zmarła niemiecka chemik Clara Immerwahr, absolwentka Uniwersytetu Wrocławskiego, pierwsza kobieta, która na tej uczelni uzyskała stopień doktora, żona Fritza Habera – popełniła samobójstwo nie mogąc znieść obciążenia psychicznego, związanego z tym, że wyprodukowany przez jej męża gaz zabił pod Ypres pięć tysięcy Francuzów
- 1935 – urodził się Fajsal II, król Iraku z dynastia Haszymidów, panujący w latach 1939-1958 (na fotografii)
- 1975 – urodził się angielski piłkarz David Beckham (na fotografii)
4 maja 2025
4 maja: imieniny obchodzą m.in.: Damiana, Florian i Gościwit
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1505 – zmarł polski średniowieczny kaznodzieja, bernardyn Władysław z Gielniowa, pierwszy znany poeta-pieśniarz piszący po polsku, autor pieśni religijnych i poematów (Żółtarz Jezusów czyli piętnaście rozmyślań o Bożym umęczeniu)
- 1605 – zmarł włoski humanista, lekarz i przyrodnik Ulisses Aldrovandi (na portrecie)
- 1825 – urodził się brytyjski zoolog, paleontolog i filozof Thomas Henry Huxley, propagator teorii Charlesa Darwina, pionier kierunku ewolucyjnego w naukach zoologicznych, autor teorii pochodzenia ptaków od gadów kopalnych i płazów od ryb; w filozofii – twórca terminu „agnostycyzm”
- 1910 – urodził się polski pisarz, publicysta, krytyk muzyczny i działacz społeczny Jerzy Waldorff, inicjator społecznej zbiórki pieniędzy na odnowę warszawskich Starych Powązek
- 1915 – urodził się polski harcmistrz Florian Marciniak, współtwórca i pierwszy naczelnik Szarych Szeregów
- 1955 – zmarł rumuński kompozytor, skrzypek, pianista i dyrygent George Enescu
- 1980 – zmarł jugosłowiański polityk komunistyczny, marszałek Tito (na fotografii), podczas II wojny światowej dowódca oddziałów partyzanckich, przywódca Jugosławii od 1945 aż do swojej śmierci (najpierw jako premier, potem prezydent), jeden z założycieli Ruchu Państw Niezaangażowanych
6 maja 2025
6 maja: imieniny obchodzą m.in.: Filip, Jakub i Jurand
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 1785 – urodził się polski malarz historyczny Antoni Blank, profesor rysunku na Uniwersytecie Warszawskim
- 1825 – urodziła się francuska malarka Charlotte de Rothschild, mecenas sztuki, działaczka społeczna
- 1895 – urodził się amerykański aktor filmowy włoskiego pochodzenia Rudolf Valentino (na fotografii), wielki gwiazdor kina niemego
- 1915 – urodził się amerykański reżyser, producent i scenarzysta filmowy Orson Welles (na fotografii), autor nowatorskiego dramatu Obywatel Kane
- 1945 – Krajowa Rada Narodowa wydała ustawę konstytucyjną uchylającą Statut Organiczny Województwa Śląskiego, likwidując autonomię Województwa Śląskiego; tegoż dnia skapitulował Wrocław (Festung Breslau), jedna z ostatnich twierdz III Rzeszy
8 maja 2025
8 maja: imieniny obchodzą m.in.: Stanisława, Stanisław i Wiktor
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1880 – zmarł francuski pisarz Gustave Flaubert (na rysunku Nadara), autor powieści Pani Bovary, Szkoła uczuć
- 1945 – dzień po bezwarunkowej kapitulacji niemieckich sił zbrojnych, o godz. 22:43 (czasu miejscowego, według czasu moskiewskiego: o 00:43 9 maja), w radzieckiej kwaterze głównej w Berlinie-Karlshorst (wcześniej było to kasyno oficerskie Wehrmachtu, a obecnie muzeum) na żądanie Stalina zostało powtórzone podpisanie aktu kapitulacji III Rzeszy (na fotografii: dokument podpisuje felmarszałek Wilhelm Keitel); oficjalnie zakończyła się wojna w Europie
- 1945 – urodził się amerykański kompozytor muzyki jazzowej i poważnej oraz pianista i klawesynista Keith Jarrett
- 1955 – zmarł polski aktor radiowy, teatralny i filmowy Kazimierz Wajda, członek zespołu przygotowującego słuchowisko radiowe Wesoła Lwowska Fala, w którym – wraz z Henrykiem Vogelfängerem – stworzył popularny duet „Szczepcio i Tońcio”
- 1970 – ukazał się Let It Be, ostatni album The Beatles
- 1980 – Światowa Organizacja Zdrowia ogłosiła całkowite wytępienie ospy
10 maja 2025
10 maja: imieniny obchodzą m.in.: Beatrycze, Gordiana i Samuel
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 1775 – wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych: oddział amerykański pod dowództwem Benedicta Arnolda i Ethana Allena zajął Fort Ticonderoga
- 1940 – II wojna światowa: Niemcy zaatakowały Holandię, Belgię i Luksemburg łamiąc neutralność tych państw
- 1960 – urodził się irlandzki wokalista i kompozytor Bono (na fotografii), lider zespołu rockowego U2
- 1965 – urodziła się kanadyjska supermodelka Linda Evangelista (na fotografii)
- 1975 – urodził się polski aktor teatralny, filmowy, telewizyjny i dubbingowy Artur Pontek, członek zespołu Teatru Polskiego w Warszawie (na zdjęciu na planie serialu Ojciec Mateusz)
- 2005 – w Berlinie uroczyście odsłonięto Pomnik Pomordowanych Żydów Europy
12 maja 2025
12 maja: imieniny obchodzą m.in.: Domicela, Dominik i Pankracy; Międzynarodowy Dzień Pielęgniarek
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1805 – urodził się polski kompozytor, gitarzysta-wirtuoz oraz księgarz i wydawca Jan Nepomucen Bobrowicz
- 1915 – urodził się szwajcarski duchowny ewangelicki, zakonnik Roger Louis Schütz-Marsauche (na fotografii), znany jako Brat Roger, założyciel Wspólnoty z Taizé
- 1920 – urodziła się polska i ukraińska artystka rewiowa i aktorka, kapitan wojska polskiego Irena Anders, działaczka polonijna w Wielkiej Brytanii, druga żona gen. Władysława Andersa
- 1935 – zmarł polski wojskowy, polityk, mąż stanu Józef Piłsudski (na fotografii), twórca Organizacji Bojowej PPS, Legionów Polskich i Polskiej Organizacji Wojskowej, naczelnik państwa, Pierwszy Marszałek Polski, Generalny Inspektor Sił Zbrojnych; centralna postać obozu sanacji
- 1965 – radziecka sonda Łuna 5 rozbiła się o powierzchnię Księżyca
- 1970 – zmarł polski generał i polityk Władysław Anders, dowódca Armii Polskiej w ZSRR (1941–1942), Armii Polskiej na Wschodzie (1942–1943) i 2 Korpusu Polskiego znanego z walk o Monte Cassino
- 2010 – zmarł polski polityk, działacz spółdzielczości Stanisław Kukuryka, prezes Centralnego Związku Spółdzielni Budownictwa Mieszkalnego, minister budownictwa, poseł na Sejm PRL
14 maja 2025
14 maja: imieniny obchodzą m.in.: Bonifacy, Koryna i Maciej
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1845 – urodził się polski duchowny katolicki, polityk i działacz ludowy w Galicji Stanisław Stojałowski, wydawca czasopism „Wieniec” i „Pszczółka”, poprzez które prowadził działalność polityczną i niepodległościową na wsi; założyciel Stronnictwa Chrześcijańsko-Ludowego, z ramienia którego był posłem na Sejm Krajowy
- 1900 – rozpoczęły się II Letnie Igrzyska Olimpijskie w Paryżu; zasłynęły one złą organizacją, do tego stopnia, że niektórzy zawodnicy nie wiedzieli, że uczestniczą w igrzyskach, a widzowie musieli błądzić po Paryżu w poszukiwaniu interesujących ich imprez
- 1920 – podczas Zjazdu Literatów Polskich w Warszawie z inicjatywy Stefana Żeromskiego założony został Związek Zawodowy Literatów Polskich
- 1925 – zmarł brytyjski pisarz Henry Rider Haggard (na fotografii), autor powieści przygodowych (Kopalnie króla Salomona)
- 1935 – zmarł niemiecki lekarz żydowskiego pochodzenia Magnus Hirschfeld, jeden z prekursorów seksuologii, założyciel Wissenschaftlich-humanitäres Komitee, pierwszej organizacji działającej na rzecz praw osób homoseksualnych
- 1940 – urodziła się polska aktorka teatralna, radiowa, filmowa i telewizyjna Marta Lipińska, od 1963 związana z Teatrem Współczesnym, popularność zdobyła jako odtwórczyni roli pani Elizy w słuchowisku radiowym Kocham pana, panie Sułku
- 1955 – państwa bloku wschodniego podpisały w Warszawie traktat o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej, zwany Układem Warszawskim (na ilustracji logo)
16 maja 2025
16 maja: imieniny obchodzą m.in.: Andrzej, Jędrzej i Szymon; żydzi obchodzą Lag ba-Omer
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1905 – urodził się amerykański aktor filmowy Henry Fonda
- 1920 – urodził się prozaik i publicysta Leopold Tyrmand, miłośnik i popularyzator jazzu, autor Dziennika 1954, powieści Zły
- 1970 – urodziła się argentyńska tenisistka Gabriela Sabatini, jedna z czołowych zawodniczek na przełomie lat 80. i 90. XX wieku
- 1975 – premierowa emisja 1. odcinka serialu telewizyjnego Czterdziestolatek w reżyserii Jerzego Gruzy
- 1990 – zmarł Jim Henson (na fotografii), amerykański plastyk i lalkarz, twórca „Muppetów”
- 2000 – zmarł polski powieściopisarz i publicysta Andrzej Szczypiorski (autor między innymi powieści Początek)
18 maja 2025
18 maja: imieniny obchodzą m.in.: Aleksandra, Eryk i Jan; Międzynarodowy Dzień Muzeów
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 1825 – urodził się amerykański konstruktor broni i wynalazca Daniel Wesson (na portrecie), współzałożyciel Smith & Wesson – jednego z największych przedsiębiorstw produkujących broń palną
- 1905 – urodził się polski aktor i reżyser Władysław Hańcza, odtwórca roli Władysława Kargula w trylogii Sylwestra Chęcińskiego Sami swoi oraz Macieja Boryny w serialu Jana Rybkowskiego Chłopi
- 1920 – urodził się polski filozof, duszpasterz i nauczyciel akademicki, dramaturg, poeta, poliglota Karol Wojtyła, arcybiskup metropolita krakowski, kardynał, w 1978 wybrany na papieża przyjął imię Jan Paweł II, święty Kościoła katolickiego (na fotografii)
- 1935 – zakończyły się (trwające od 13 do 18 maja) uroczystości pogrzebowe Józefa Piłsudskiego, ciało marszałka złożono w krypcie św. Leonarda na Wawelu
- 1965 – izraelski szpieg Eli Cohen został publicznie powieszony w Damaszku
- 1995 – premiera dramatu historycznego Braveheart. Waleczne serce w reżyserii Mela Gibsona
- 2005 – zmarła czeska aktorka teatralna, telewizyjna i filmowa Stella Zázvorková
20 maja 2025
20 maja: imieniny obchodzą m.in.: Aleksander, Bernardyn i Elfryda; dzień niepodległości Timoru Wschodniego
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 325 – w Nicei, w Bitynii rozpoczął obrady pierwszy sobór nicejski – pierwszy sobór ekumeniczny w dziejach Kościoła
- 1570 – kartograf Abraham Ortelius wydał pierwszy nowożytny atlas świata Theatrum orbis terrarum (na ilustracji)
- 1815 – podpisano austriacko-neapolitański traktat z Casalanzy, który położył kres dziesięcioletniemu panowaniu napoleońskiemu w regionie Neapolu
- 1935 – urodziła się polska pisarka, publicystka, reporterka Hanna Krall (na fotografii); popularność zdobyła dzięki prozie reportażowej Zdążyć przed Panem Bogiem, napisanym na podstawie wspomnień Marka Edelmana, dowódcy powstania w getcie warszawskim; tegoż dnia Senat Uniwersytetu Warszawskiego przyjął uchwałę o nadaniu uczelni imienia Józefa Piłsudskiego
- 1940 – zmarł szwedzki poeta i prozaik Verner von Heidenstam, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury
- 1955 – urodził się polski kompozytor Zbigniew Preisner, twórca muzyki filmowej, m.in. do filmów Krzysztofa Kieślowskiego Podwójne życie Weroniki, Trzy kolory. Niebieski czy telewizyjnego cyklu Dekalog oraz do filmów Agnieszki Holland Tajemniczy ogród, Europa, Europa
22 maja 2025
22 maja: imieniny obchodzą m.in.: Helena, Ryta i Wiesław
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1455 – zwycięstwo armii Yorków w I bitwie pod St Albans rozpoczęło trwającą 30 lat Wojnę Dwóch Róż – walkę o tron angielski pomiędzy dwoma liniami Plantagenetów: Lancasterami (czerwona róża w herbie) i Yorkami (biała róża)
- 1885 – zmarł francuski pisarz, poeta, dramaturg i polityk Victor Hugo (na fotografii)
- 1885 – urodził się włoski polityk socjalistyczny Giacomo Matteotti, czołowy działacz opozycji antyfaszystowskiej w okresie rządów Benito Mussoliniego, zamordowany w tajemniczych okolicznościach
- 1930 – urodził się polski sprawozdawca i dziennikarz sportowy Jan Ciszewski, popularyzator piłki nożnej, hokeja na lodzie i sportu żużlowego
- 1970 – urodziła się brytyjska supermodelka i aktorka Naomi Campbell
- 1975 – w Warszawie zakończył się 28. Wyścig Pokoju; po raz czwarty i ostatni w swej karierze zwyciężył Ryszard Szurkowski (na fotografii)
- 2010 – zmarł amerykański dziennikarz i popularyzator nauki Martin Gardner, jeden z czołowych polemistów z pseudonauką
24 maja 2025
24 maja: imieniny obchodzą m.in.: Amalia, Joanna i Zuzanna; dzień niepodległości Erytrei
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1430 – Joanna d’Arc została schwytana przez Burgundczyków, a następnie sprzedana Anglikom
- 1905 – urodził się radziecki powieściopisarz Michaił Szołochow, autor powieści Cichy Don, laureat Nagrody Nobla
- 1920 – Tomáš Masaryk (na fotografii) został po raz drugi wybrany na urząd Prezydenta Czechosłowacji
- 1940 – urodził się rosyjsko-amerykański poeta i eseista pochodzenia żydowskiego Iosif Brodski (na fotografii), laureat Nagrody Nobla
- 1945 – utworzono: Politechnikę Śląską, Uniwersytet Łódzki, Politechnikę Łódzką, a także przekształcono Politechnikę Gdańską w polską uczelnię państwową
- 1955 – urodził się polski neurochirurg i polityk Wojciech Maksymowicz, minister zdrowia w rządzie Jerzego Buzka
- 2000 – amerykański Instytut Matematyczny Claya przedstawił 7 matematycznych problemów milenijnych, ustanawiając za rozwiązanie każdego z nich nagrodę miliona dolarów
26 maja 2025
26 maja: imieniny obchodzą m.in.: Alwina, Filip Neriusz i Zachariasz; Dzień Matki
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1595 – zmarł włoski duchowny katolicki Filip Neri, jeden z przywódców kontrreformacji, uznawany przez Kościół katolicki za świętego; w historii muzyki zaznaczył się jako twórca i propagator oratorium
- 1700 – urodził się niemiecki teolog ewangelicki Nikolaus von Zinzendorf (na portrecie), reformator religijny i przywódca ruchu pietystycznego w Saksonii
- 1805 – w katedrze w Mediolanie Napoleon Bonaparte został koronowany żelazną koroną Longobardów na króla Włoch
- 1835 – urodził się amerykański oficer wojsk inżynieryjnych Edward Alexander, dyrektor wykonawczy i prezes kilku linii kolejowych, a także pisarz
- 1895 – urodziła się amerykańska fotografka Dorothea Lange, znana m.in. jako uczestniczka rządowego programu Farm Securities Administration, podczas którego powstało kilka tysięcy zdjęć dokumentujących sytuację amerykańskiej wsi (na ilustracji jedno z zdjęć „Matka tułaczka”)
- 1955 – zmarł włoski kierowca wyścigowy Alberto Ascari, dwukrotny mistrz Formuły 1
28 maja 2025
28 maja: imieniny obchodzą m.in.: Balladyna, Emil i Jaromir
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1805 – zmarł włoski kompozytor i wiolonczelista Luigi Boccherini
- 1895 – urodził się polski polityk, oficer Legionów Polskich, pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego Bronisław Pieracki, działacz BBWR, minister spraw wewnętrznych, który zginął w wyniku zamachu dokonanego przez członka Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów
- 1910 – urodził się amerykański muzyk bluesowy T-Bone Walker (na fotografii), prekursor gitary elektrycznej
- 1930 – urodził się amerykański astronom i astrofizyk Frank Drake (na fotografii), założyciel programu SETI
- 1975 – w nigeryjskim Lagos powołano do życia Wspólnotę Gospodarczą Państw Afryki Zachodniej
- 1995 – w wyniku trzęsienia ziemi zostało całkowicie zniszczone miasto Nieftiegorsk na Sachalinie, zgnęło ponad 2 tysiące mieszkańców
30 maja 2025
30 maja: imieniny obchodzą m.in.: Żaneta, Ferdynand i Joanna
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
- 1220 – urodził się Aleksander Newski (na portrecie), zależny od Złotej Ordy książę Nowogrodu Wielkiego, wielki książę kijowski i wielki książę włodzimierski; przez Rosyjską Cerkiew Prawosławną uznany za świętego
- 1505 – Sejm walny w Radomiu uchwalił konstytucję Nihil novi; jej wprowadzenie uważa się często za początek demokracji szlacheckiej w Królestwie Polskim
- 1640 – zmarł flamandzki malarz, rysownik i grafik Peter Paul Rubens, jeden z najwybitniejszych twórców okresu baroku
- 1950 – urodził się polski wokalista rockowy, kompozytor i gitarzysta Krzysztof Cugowski, współzałożyciel i członek zespołu Budka Suflera działającego w latach 1974–2014, w latach 2005–2007 senator z ramienia Prawa i Sprawiedliwości
- 1960 – zmarł radziecki prozaik, poeta i tłumacz pochodzenia żydowskiego Boris Pasternak, autor powieści Doktor Żywago, za którą w 1958 roku otrzymał Nagrodę Nobla, nagrody nie odebrał z powodów politycznych
- 2005 – w Monachium oddano do użytku stadion piłkarski Allianz Arena (na fotografii)