Plac Andrzeja w Katowicach
| Śródmieście | |
 Centrum placu z fontanną (2024) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Poprzednie nazwy |
Andreasplatz, plac 22 Lipca |
Położenie na mapie Katowic  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°15′20,0″N 19°00′50,0″E/50,255556 19,013889
| |
Plac Andrzeja – plac usytuowany w Śródmieściu Katowic. Położony jest na styku ulic: Mikołaja Kopernika (od południa), Marii Skłodowskiej-Curie (od wschodu) oraz Andrzeja (od północy). Od strony wschodniej znajduje się wylot ulicy Krzywej. Od strony zachodniej sąsiadują budynki aresztu śledczego i sądu okręgowego[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Plac został wytyczony w okresie szybkiej rozbudowy śródmieścia na przełomie XIX i XX wieku[2]. Nie wiadomo, skąd pochodzi nazwa placu (w grę wchodzi kuźnik z Bogucic lub Andrzej Apostoł)[2]. Przed 1922 plac nosił nazwę Andreasplatz, natomiast w okresie PRL-u plac 22 Lipca.
Plac był zawsze własnością miasta. Na przełomie XIX i XX w. zlokalizowane było na nim targowisko dla bydła i koni. Od 1905 roku na Andreasplatz grały dwa katowickie kluby piłkarskie: Diana Kattowitz[2] (do 1920 roku) oraz FC Kattowitz[3]. W tym okresie wyświetlano tu także plenerowo pokazy kinematograficzne[4]. W połowie lat 20. XX w. planowano wybudować na placu, kosztem ok. 2,5 miliona ówczesnych złotych, nowy katowicki ratusz[5], do czego jednak nie doszło.
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Plac pełni funkcje rekreacyjne. Na placu zawsze istniała fontanna. Została odnowiona w 2000 roku, mieszkańcy nazwali ją Jędruś[6][7]. Na placu rosną topole oraz żywopłot z berberysu pospolitego odmiany purpurowej (Berberis vulgaris 'Atropurpurea').
U zbiegu ulic Mikołaja Kopernika i Marii Curie-Skłodowskiej, vis-à-vis kościoła garnizonowego odsłonięto 24 maja 2001 roku pomnik Ofiar Katynia autorstwa Stanisława Hochuła (rzeźbiarz)[8] i Mariana Skałkowskiego (projektant)[9]. Na murze więzienia (róg placu Andrzeja i ulicy Mikołaja Kopernika) umieszczona została tablica upamiętniająca żołnierzy Śląskiego Okręgu Armii Krajowej zamordowanych w katowickim więzieniu w czasie II wojny światowej i w okresie stalinowskim.
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Plac w dwudziestoleciu międzywojennym -
Plac podczas II wojny światowej -
Fontanna (2011) -
Część południowa placu z pomnikiem (2023) -
Pomnik Ofiar Katynia (2006) -
Rzeźby żołnierzy na pomniku (2024) -
Tablica pamiątkowa na murze więzienia (2024)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Ireneusz Białas, Kamień węgielny pod sąd w stolicy węgla, w: Gazeta Sądowa, listopad 2005, 5-9
- ↑ a b c Barbara Szmatloch, Targ, cyrk i dama w galotach i to wszystko na placu Andrzeja w Katowicach [online], wyborcza.pl Katowice, 11 sierpnia 2016 [dostęp 2024-06-03].
- ↑ Diana Katowice www.miasta.gazeta.pl [dostęp 2011-07-18]
- ↑ Michał Bulsa: Ulice i place Katowic. Katowice: Prasa i Książka, 2012, s. 214. ISBN 978-83-933-665-8-3. (pol.).
- ↑ Wł. Nałęcz-Gostomski (oprac.): Dzieje i rozwój Wielkich Katowic jako ośrodka górnośląskiego przemysłu i stolicy autonomicznego woj. śląskiego, wyd. nakładem Magistratu Wielkich Katowic, Katowice 1926, s. 240
- ↑ Katowickie fontanny mają imiona www.portal.katowice.pl [dostęp 2011-07-18]
- ↑ Place i skwery www.katowice.eu [dostęp 2016-11-13]
- ↑ Michał Bulsa: Ulice i place Katowic. Katowice: Prasa i Książka, 2012, s. 215. ISBN 978-83-933-665-8-3. (pol.).
- ↑ Urząd Miasta Katowice: Wartości dziedzictwa kulturowego (załącznik 1.9). www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-07-18]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Sztuka Górnego Śląska od średniowiecza do końca XX wieku, red. Ewa Chojecka, wydawca: Muzeum Śląskie, Katowice 2004, ISBN 83-87455-77-6, s. 474.
- Katowice - Plan miasta, wyd. Demart SA, Warszawa 2009/2010.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Archiwalne widoki placu w bibliotece Polona
