Pałac w Nowiźnie
50°45′30″N 16°36′31″E/50,758333 16,608611 nr rej. pałac A/4421/769/WŁ z 8.11.1980, park A/4422/832/WŁ z 18.09.1981
| |
 Pałac w Nowiźnie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Typ budynku | |
| Ukończenie budowy |
XVI w. |
| Ważniejsze przebudowy |
XIX w. |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Dzierżoniów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu dzierżoniowskiego  | |
| 50°45′30″N 16°36′31″E/50,758333 16,608611
| |
Pałac w Nowiźnie – zabytkowy[1] pałac[2] w Nowiźnie[3] – wsi w Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie i w gminie Dzierżoniów.
Właścicielami w XVII-XVIII w. była rodzina von Gellhorn. W 1870 r. majątek był własnością hr. Friedrich Wilhelm von Perposchar (1819 –1893). Od jego imienia pałac nazwano Wilhelmsburg[4], marszałka dworu królewskiego w Berlinie, m.in. posła w Hadze. po nim cały majątek dziedziczy jego syn Alexander von Perponcher-Sedlnitzky (1854–1937) żonaty z hr. Różą Zofią Żeleńską de Zelonka[5] (1867-1933)[6] herbu Ciołek. Na szczycie spichlerza znajdują się herby Perponcher-Sedlnitzky i Ciołek[7].
Opis[edytuj | edytuj kod]
Piętrowy pałac wybudowany w XVII w., kryty dachem mansardowym z lukarnami. Po bokach głównego budynku znajdują się wysunięte do przodu alkierze: po lewej stronie kryty dachem wieżowym, natomiast po prawej stronie renesansowy szczyt alkierza skierowany do frontu kryje dach dwuspadowy. Główne wejście znajduje się w centralnie położonym ganku. Nad wejściem do ganku, we frontonie umieszczony jest kartusz z herbem rodziny von Perponcher-Sedlnitzky, właścicieli pałacu od połowy XIX w. Po bokach wieńczące fronton dwa wazony na postumentach. Na ścianie lewego alkierza, od strony frontu, znajduje się herb rodziny Gellhorn, właścicieli pałacu w XVII-XVIII w., natomiast na ścianie prawego herb Barbary von Nostitz, żony Friedricha von Schelndorf[8] W pałacu znajduje się replika epitafium Bernharda von Schellendorff (zm. (1593) z kościoła pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Nowiźnie[9] z napisem: “W roku 1593 w środę po świętach wielkanocnych pomiędzy godziną czwartą a pierwszą w nocy zasnął w Bogu szlachetny pan Bernhard von Schellendorff, pan na Nowiźnie i Mościsku a także na (tekst nieczytelny) oraz Lubowie, który w dniu sądu ostatecznego zmartwychwstanie[10][11]. Obiekt jest częścią zespołu pałacowego, w skład którego wchodzi jeszcze park z 1820.
Nowy właściciel prowadzi remont pałacu[12].
Właściciele[edytuj | edytuj kod]
- XVI w. Bernhard von Schelndorf (zm. 1593)
- 1602 Niclas von Schelndorf
- Friedrich von Schelndorf
- XVII w. von Czettritz
- Friedricha von Czettritz (zm. 1657)
- Ernst; Sigmund i Hans von Czettritz
- 1677 Ernst Albrecht von Czettritz auf Neudorf
- 1770 Charlotte von Gellhorn
- Christian Friedrich hr. Stolberg-Wernigerode
- XVIII w. Christian Friedrich Graf zu Stolberg-Wernigerode
- Ferdynand von Stolberg-Wernigerode
- 1890 Wilhelm i Alexander Perponcher-Sedlnitzky
- 1945 hr. von Perponcher-Sedlnitzki
- 1945-46 Armia Radziecka
- wójt
- Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska"
- 2007 obecny właściciel[13]
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Herby: von Nostitz -
Schelndorf, XVI-XVII w. -
von Gellhorn, XVIII w. -
von Perponcher-Sedlnitzky, XIX-XX w. -
Herb Ciołek XIX-XX w.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
- ↑ NID: Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, woj. dolnośląskie. nid.pl, 2023-06-30. [dostęp 2023-07-19]. (pol.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 10. [dostęp 2015-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
- ↑ Płonina Niesytno. Nimmersath. [dostęp 2024-01-27].
- ↑ Żeleński h. Ciołek. [dostęp 2024-01-27].
- ↑ Róża Zofia Żeleńska h. Ciołek. [dostęp 2024-01-27].
- ↑ Nowizna. [dostęp 2024-01-27].
- ↑ Pałac w Nowiźnie. sokoliszlak.cba.pl. [dostęp 2023-06-12]. (pol.).
- ↑ Epitafium z herbami, ojcowskimi, po lewej von: Schellendorff, Hochberg, Reibnitz, Kottwitz; matczynymi, po prawej von: Schaffgotsch, Schönburg, Warnsdorf, Zedlitz
- ↑ Nowizna (Neudorf Eule). [dostęp 2024-06-04].
- ↑ Pałac w Nowiźnie. [dostęp 2024-06-04].
- ↑ Nowy właściciel przywraca blask cudownemu pałacowi na Dolnym Śląsku. Zapiera dech!
- ↑ Nowizna
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Słownik geografii turystycznej Sudetów, Masyw Ślęży, Równina Świdnicka, Kotlina Dzierżoniowska, t. 20, pod red. Marka Staffy, Wrocław: "I-Bis", 2005, ISBN 83-85773-78-9, s. 340