Napiwoda
53°24′25″N 20°29′07″E/53,406944 20,485278| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2006) |
792 |
| Strefa numeracyjna |
89 |
| Kod pocztowy |
13-100[2] |
| Tablice rejestracyjne |
NNI |
| SIMC |
0483850 |
Położenie na mapie gminy Nidzica  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nidzickiego  | |
| 53°24′25″N 20°29′07″E/53,406944 20,485278[1]
| |
Napiwoda (niem. Napiwodda, 1890–1945 Grünfließ[3]) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nidzickim, w gminie Nidzica.
Jedna z ważniejszych historycznie osad leśnych puszczy Napiwodzko-Ramuckiej będącej terenem polowań królewskich. W lesie przy linii kolejowej w kierunku Muszak znajduje się tablica poświęcona rosyjskiemu generałowi majorowi Nikołajowi Iwanowiczowi Maczugowskiemu, który był szefem sztabu XV Korpusu generała Martosa i poległ wraz z 18 żołnierzami 30 sierpnia 1914[4][5][6]. Przez Napiwodę przepływa Struga Napiwodzka podlegająca zjawisku sufozji w okolicach między tą miejscowością a Moczyskiem. W okolicach tzw. rakerni znajdują się leje sufozyjne.
Przez wieś przebiega droga wojewódzka nr 545 prowadząca w stronę Szczytna
We wsi był przystanek kolejowy Napiwoda.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Napiwoda była jedną z wielu wsi w południowych Prusach, w której osadzali się polskojęzyczni chłopi z Mazowsza - Mazurowie. W 1436 była wsią czynszową. Szkoła powstała w latach 1737-1740. Funkcjonowało tu leśnictwo, chłopi zaś posiadali prawo chełmińskie. W 1721 król Prus, Fryderyk Wilhelm I, przejeżdżał konno przez Napiwodę.
13 czerwca 1812 żołnierze 15 włoskiej dywizji piechoty z IV korpusu, pod wodzą generała Domenico Pino, pozrywali wszystkie strzechy i dachy kryte słomą. Słoma z nich posłużyła im do wymoszczenia posłań i gotowania strawy. Skończyło się to doszczętnym spaleniem dziewięciu chłopskich zagród.
W 1858 Napiwoda miała 5378 mórg ziemi. W latach 1818, 1877, 1890 były kolejno: 30, 70 i 82 domy, mieszkały w nich 233, 549 i 653 osoby. W 1871 obok 504 ewangelików żyło 42 katolików i 3 żydów. W 1935 do czteroklasowej szkoły, zatrudniającej, 4 nauczycieli chodziło 191 dzieci. W 1939 Mieszkało w Napiwodzie 730 osób. Napiwoda posiadała swoją karczmę. Wszystkie rewiry leśne wymieniono w ustawie leśnej Fryderyka II, z 1775 r.
W 1945 wieś została włączona do Polski. Do 1954 roku siedziba gminy Napiwoda. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Napiwoda. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Pierwszym dyrektorem szkoły siedmioklasowej był Ryszard Bulejak. W 1968 wybudowana została nowa ośmioklasowa szkoła podstawowa. Od 16 października 2006 patronem szkoły jest Jan Paweł II. Kolejno funkcje dyrektora szkoły pełnili[7]:
- Ryszard Bulejak
- Antoni Nowakowski
- Lucjan Chmielewski
- Hanna Jakowicka
- Eugenia Romaniuk
- Ryszard Homka
- Teresa Wiśniewska
- Józef Dąbek
- Grażyna Czerwonka
- Roman Szymański
- Rafał Ziółkowski
W 1991 parafia Napiwody otrzymała nowy Kościół NMP. Proboszczem miejscowej parafii został ksiądz kanonik Andrzej Bawirsz.
Walory miejscowości[edytuj | edytuj kod]
- Las
- Struga Napiwodzka
- Stajnia wraz z Klubem Jeździeckim „Napiwoda” prowadzona przez Kingę Pasturską
- Zakład Drzewny Napiwoda Sp. z o.o
- OSP Napiwoda
- Szkoła podstawowa
- Kościół
- Biblioteka
- Zakątek Napiwoda - miejsce spotkań, rekreacji i aktywacji mieszkańców oraz animacji czasu wolnego dla dzieci
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 85893
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 817 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ Cmentarz w Wolisku. [dostęp 2014-05-21].
- ↑ Wolisko - Olsztyńska Strona Rowerowa. [dostęp 2014-05-21].
- ↑ Cmentarz został wpisany do rejestru zabytków na pozycji A-2779 w dniu 5 kwietnia 1989 pod nazwą Napiwoda.
- ↑ Historia szkoły w Napiwodzie. [dostęp 2014-05-21].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Stanisław Achremczyk: Historia Warmii i Mazur. Olsztyn: OBN, 2011. ISBN 978-83-60839-33-1.
- Władysław Korzeniowski: Nidzica: z dziejów miasta i okolic. Olsztyn: Pojezierze, 1976.
- Max Toeppen: Historia Mazur. Olsztyn: 1995. ISBN 83-900380-3-X.
