Muszyna (gmina)
| gmina miejsko-wiejska | |||||
 Urząd Miasta i Gminy w Muszynie | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| TERC |
1210113 | ||||
| Siedziba | |||||
| Burmistrz | |||||
| Powierzchnia |
141,99 km² | ||||
| Populacja (30.06.2016) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
82,4 os./km² | ||||
| Nr kierunkowy |
18 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
KNS | ||||
Adres urzędu: Rynek 3133-370 Muszyna | |||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||
| |||||
Położenie na mapie powiatu
| |||||
| 49°21′30″N 20°54′00″E/49,358333 20,900000 | |||||
| Strona internetowa | |||||
| Biuletyn Informacji Publicznej | |||||
Muszyna – gmina miejsko-wiejska w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim. W latach 1975–1998 gmina administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego. Siedzibą gminy jest Muszyna.
Sąsiaduje z gminami Krynica-Zdrój, Łabowa, gmina Piwniczna-Zdrój oraz ze Słowacją.
Geografia[edytuj | edytuj kod]
Gmina położona jest na pograniczu polsko-słowackim, w dolinie Popradu i dwóch jej dopływów – potoków Szczawnik i Muszynka. Północną granicę gminy wyznacza pasmo Jaworzyny. Zajmuje obszar 141,99 km², w tym: użytki rolne 33%, użytki leśne 62%. Stanowi to 9,16% powierzchni powiatu.
Sołectwa[edytuj | edytuj kod]
Andrzejówka, Dubne, Jastrzębik, Leluchów, Milik, Powroźnik, Szczawnik, Wojkowa, Złockie, Żegiestów oraz miasto Muszyna.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza wzmianka o Muszynie pochodzi z 1209 roku, kiedy to król węgierski Andrzej II nadał jednemu ze swoich dworzan prawo pobierania ceł. W 1288 roku Muszyna wraz z okolicami przeszła we władanie biskupów krakowskich. Ziemie te zwane były odtąd „kluczem muszyńskim”, a w jego skład wchodziły dwa miasteczka i trzydzieści pięć wsi. Około roku 1364 Muszyna została lokowana na prawie magdeburskim przez Kazimierza Wielkiego. W roku 1772 zaborca austriacki dokonał kasacji klucza muszyńskiego. W latach 1768–1772 w okolicy Muszyny miały miejsce walki konfederatów barskich z wojskami rosyjskimi. W XIX wieku odkryto lecznicze znaczenie źródeł wód mineralnych występujących w Muszynie i prowadzono badania ich składu. W 1928 roku Muszynę zaliczono do miejscowości o znaczeniu klimatycznym, a w 1930 roku nadano jej status uzdrowiska.
Gmina zbiorowa Muszyna została utworzona 1 sierpnia 1934 w powiecie nowosądeckim w woj. krakowskim z dotychczasowych jednostkowych gmin wiejskich: Andrzejówka, Dubne, Jastrzębik, Leluchów, Milik, Powroźnik, Szczawnik, Wojkowa, Złockie i Żegiestów[2].
W 1939 roku do gminy wcielono anektowane w 1938 roku fragmenty czechosłowackiej doliny Popradu, obejmującej skrawki gmin Legnawa, Starzyna, Mały Lipnik i Mały Sulin, łącznie z tzw. Słowacką Łopatą (głębokim meandrem Popradu między Żegiestowem-Zdrojem a Łopatą Polską)[3].
W czasie II wojny światowej w gminie działały organizacje podziemne, siatka kurierska i prowadzone było tajne nauczanie.
Po wojnie powrócono do stanu sprzed wojny. Według stanu z dnia 1 lipca 1952 roku gmina składała się z 10 gromad: Andrzejówka, Dubne, Jastrzębik, Leluchów, Milik, Powroźnik, Szczawnik, Wojkowa, Złockie i Żegiestów[4]. Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[5], a jej obszar podzielono na gromady[6]:
- Muszyna (Dubne, Jastrzębik, Leluchów, Milik, Powroźnik, Szczawnik, Wojkowa i Złockie),
- Żegiestów (Andrzejówka, Żegiestów).
Gminę Muszyna reaktywowano 1 stycznia 1973 roku w powiecie nowosądeckim w woj. krakowskim o identycznym obszarze[7][8].
1 czerwca 1975 gmina znalazła się w nowo utworzonym woj. nowosądeckim[9].
1 stycznia miasto i gminę wiejską Muszyna połączono w jedną gminę miejsko-wiejską Muszyna[10].
Demografia[edytuj | edytuj kod]
- Piramida wieku mieszkańców gminy Muszyna w 2014 roku[1].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Zabytki Muszyny.
- Dawne połemkowskie cerkwie grekokatatolickie w Andrzejówce, Miliku, Dubnem, Leluchowie, Jastrzębiku, Szczawniku, Złockiem, Żegiestowie, Wojkowej oraz najstarsza z XVII wieku w Powroźniku.
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Najbardziej rozpowszechnioną dyscypliną sportów zimowych na terenie gminy jest narciarstwo. Wyciągi narciarskie funkcjonują w Powroźniku, Złockiem, Szczawniku i Jastrzębiku, narciarskie trasy biegowe w Złockiem.
Latem korzystać można z pieszych i rowerowych szlaków turystycznych, kąpielisk oraz przejażdżek konnych zarówno bryczkami jak i wierzchem oznakowanymi szlakami. Na terenie gminy znajdują się też korty tenisowe, boiska, kryte baseny oraz miasteczko wodne.
Uzdrowisko[edytuj | edytuj kod]
Głównym bogactwem naturalnym Gminy Muszyna są zasoby leczniczych wód mineralnych, które wykorzystywane są do kuracji pitnej, kąpieli i aerozoterapii w ośrodkach sanatoryjnych. W skład gminy wchodzą trzy uzdrowiska; Muszyna, Złockie, Żegiestów. W Złockiem istnieje 10 naturalnych ujęć wody mineralnej. Miejscowe zdroje to szczawy wodorowęglanowo-sodowo-magnezowe, żelaziste z dużą ilością wolnego dwutlenku węgla.
Ochrona przyrody[edytuj | edytuj kod]
Na terenie gminy istnieją rezerwaty przyrody:
Wspólnoty religijne[edytuj | edytuj kod]
- Kościół rzymskokatolicki: 6 parafii
- Świadkowie Jehowy: zbór[11]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Gmina Muszyna w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-15], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 69, poz. 642
- ↑ Dz.U. z 1938 r. nr 87, poz. 585
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
- ↑ Uchwała Nr 27/IV/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 6 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu nowotarskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 17 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 29 listopada 1954 r., Nr. 11, Poz. 50)
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
- ↑ Uchwała Nr XVIII/92/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 6 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie krakowskim oraz ustalenia siedzib gminnych rad narodowych (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 8 grudnia 1972 Nr 18, poz. 268).
- ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92
- ↑ Dz.U. z 1991 r. nr 87, poz. 397
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2017-01-14].
- Siedziba gminy: Muszyna
| Miasto | |
|---|---|
| Części miasta | |
| Wsie | |
| Części wsi | |
| Osada wsi | |
| Przysiółki wsi |
