Malpolon
Malpolon monspessulanus | |
Hermann, 1804 | |
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Podtyp | |
Gromada | |
Rząd | |
Podrząd | |
Rodzina | |
Podrodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
malpolon |
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1] | |
Malpolon (Malpolon monspessulanus) – gatunek węża z kladu Caenophidia. Podrodzina Psammophiinae, do której należy, tradycyjnie zaliczana jest do rodziny połozowatych; niektóre analizy sugerują jednak, że podrodzina ta jest bliżej spokrewniona ze zdradnicowatymi niż z większością węży tradycyjnie zaliczanych do połozowatych. Lawson i in. (2005) zaliczyli nawet Psammophiinae do zdradnicowatych[2]; natomiast Vidal i in. (2007) w swojej analizie zaliczyli tę podrodzinę do rodziny Lamprophiidae, siostrzanej do zdradnicowatych[3].
Malpolon zamieszkuje Europę Południową, Turcję i Kaukaz. Wąż słabo jadowity o uzębieniu typu Opistoglypha.
Wygląd[edytuj | edytuj kod]
Jeden z największych węży europejskich (150-180 cm, nawet do 2 m). Podobną długość ma wąż Eskulapa, jest jednak smuklejszy. Charakterystyczny kształt głowy o wyraźnie skróconym pysku. Duże oczy w ciemnej obwódce. Charakterystyczne tarczki nad oczami. Źrenica okrągła. Ubarwienie od jasnoszarego, poprzez oliwkowo-brązowe do szaroczarnego. Samce zawsze jednolicie ubarwione, samice mogą mieć ciemne plamki.
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Od Półwyspu Iberyjskiego, poprzez wybrzeże Morza Śródziemnego, Kaukaz po Morze Kaspijskie. Nazwy francuska i angielska odpowiednio couleuvre de Montpellier i Montpellier snake sugerują wąski zasięg występowania, choć nie odpowiada to prawdzie. Występuje zarówno na nizinach, jak i w górach (do 2000 m n.p.m.).
Etologia[edytuj | edytuj kod]
Dzienno-zmierzchowy. Bardzo płochliwy. Jedynie w sytuacji bez wyjścia syczy i może ukąsić. Z punktu widzenia człowieka uważa się go za węża warunkowo jadowitego. Zęby jadowe posiada z tyłu szczęki, więc nie każde ukąszenie oznacza wprowadzenie jadu. Na człowieka jad działa stosunkowo słabo, powoduje silny ból głowy i bolesny obrzęk w miejscu ukąszenia. Nie zagraża jednak życiu. Z uwagi na dużą płochliwość ukąszenia zdarzają się bardzo rzadko.
Pożywienie[edytuj | edytuj kod]
Jaszczurki, węże (w tym również żmije, prawdopodobnie odporny jest na ich jad), myszy, ptaki. Młode osobniki żywią się większymi owadami. Ofiary ściga z dużą szybkością. Zabija lub osłabia ofiary jadem, niekiedy także dusi. Mniejsze ofiary połyka żywcem.
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Gody przypadają na kwiecień – czerwiec. Samica składa od 4 do 20 jaj (lipiec-sierpień), które umieszcza w stosach liści, w wilgotnej glebie, w zagłębieniach murów lub w norach królików. Kilka może składać jaja w jednym miejscu. Młode węże wylęgają się po 2-3 miesiącach.
Podgatunki[edytuj | edytuj kod]
- Malpolon monspessulanus monspessulanus – północno-zachodnia Afryka, Płw. Iberyjski, południowa Francja, północne Włochy
- Malpolon monspessulanus insignitus – Półwysep Bałkański, wyspy greckie, Turcja, Kaukaz, Afryka północno-wschodnia.
Obecnie wyodrębniono dwa oddzielne gatunki: Malpolon monspessulanus i Malpolon insignitus.
Literatura[edytuj | edytuj kod]
- Ulrich Gruber – Płazy i gady. Gatunki środkowoeuropejskie. Przewodnik kieszonkowy. Wyd. Multico. Warszawa 1997. ISBN 83-7073-114-7
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Malpolon monspessulanus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Lawson, R; Slowinski, J.B; Crother, B.I. i Burbrink F.T. (2005) "Phylogeny of the Colubroidea (Serpentes): New evidence from mitochondrial and nuclear genes" Molecular Phylogenetics and Evolution 37: 581–601. DOI: 10.1016/j.ympev.2005.07.016
- ↑ Vidal, Nicolas; Delmas, Anne-Sophie; David, Patrick; Cruaud, Corinne; Couloux, Arnaud i Hedges, S. Blair (2007) "The phylogeny and classification of caenophidian snakes inferred from seven nuclear protein-coding genes" Comptes Rendus Biologies 330: 182–187. DOI: 10.1016/j.crvi.2006.10.001
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Joanna Mazgajska: malpolon Malpolon monspessulanus. [w:] Płazy i gady Europy [on-line]. 2005. [dostęp 2006-04-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-22)].