Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Kownie
 39512 z 24 marca 2016[1]
| |||||||||
| kościół parafialny | |||||||||
 Fasada świątyni w 2006 roku | |||||||||
| Państwo | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Okręg | |||||||||
| Miejscowość | |||||||||
| Adres | |||||||||
| Wyznanie | |||||||||
| Kościół | |||||||||
| Archidiecezja | |||||||||
| Wezwanie | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Położenie na mapie Kowna  | |||||||||
Położenie na mapie Litwy  | |||||||||
 54°52′18,0″N 23°56′18,3″E/54,871667 23,938417
| |||||||||
| Strona internetowa | |||||||||
Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Kownie (lit. Švč. Jėzaus Širdies bažnyčia) – rzymskokatolicka świątynia parafialna wybudowana w latach 1935–1938, reprezentująca styl modernistyczny, znajdująca się w Kownie na Litwie, w dzielnicy Szańce (lit. Šančiai), na prawym brzegu Niemna.
Kościół jest obiektem zabytkowym, wpisanym w 2016 roku do rejestru wartości kulturowych Republiki Litewskiej (lit. Lietuvos Respublikos kultūros vertybių registras) – nr rej 39512[1]. Jako jedna z nielicznych modernistycznych świątyń okresu międzywojennego na Litwie stanowi interesujący i cenny przykład litewskiego dziedzictwa sakralnego[3][1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Szańce były w okresie Pierwszej Republiki gęsto zaludnionym miastem znajdującym się na przedmieściach Kowna, które uchodziło za tymczasową stolicę państwa[4]. W 1931 roku liczyły 25 tys. mieszkańców[4]. Mieszkańcy Szańców już na początku XX wieku wskazywali na konieczność budowy katolickiej świątyni. Miejscowy ksiądz msze odprawiał w niewielkiej kaplicy cmentarnej, część ludności udawała się z kolei na nabożeństwa do sąsiedniej parafii karmelitańskiej[4]. Krótko po zakończeniu I wojny światowej tymczasowy kościół funkcjonował w dostosowanym do tego celu magazynie wojskowym Twierdzy Kowno[4].
W 1934 roku z inicjatywy proboszcza Mamertasa Lumbėgo powstał wstępny projekt nowej świątyni autorstwa architekta Algirdasa Šalkauskisa[4]. Budowa rozpoczęła się w kwietniu następnego roku[5]; kamień węgielny pod budowę kościoła uroczyście poświęcono 30 czerwca 1935 roku[1][5]. Wkrótce jednak ze względu na niekonsultowane z Šalkauskisem zmiany w projekcie budowli, nadzór nad budową przejął Adolfas Netyksa, który wprowadził również kilka poprawek[1]. Za konstrukcje żelbetowe odpowiedzialny był Pranas Markūnas[1].
Budowę świątyni ukończono w grudniu 1938 roku. 24 grudnia do kościoła przeniesiono Najświętszy Sakrament, zaś dzień później odprawiono w nim pierwszą mszę świętą oraz nadano wezwanie Najświętszego Serca Pana Jezusa[1].
W 1941 roku kościół został częściowo uszkodzony w wyniku bombardowania – zniszczony został ołtarz oraz tylna elewacja, które już w roku następnym zostały odbudowane według projektu architekta Broniusa Elsbergasa[1]. Kolejne większe remonty świątyni miały miejsce w latach 1942–1947, 1953–1963, 1963–1984 i 2005–2006[1] oraz 2012–2015 i 2022–2023[5].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Kownie reprezentuje architekturę modernistyczną o cechach funkcjonalizmu[1]. Jest to budynek typu bazylikowego, z wąskimi nawami bocznymi[1], wzniesiony na rzucie prostokąta[4]. Po obu jego stronach przylegają do niego identyczne zakrystie podkreślające masywność bryły świątyni i jej minimalistyczny wygląd zewnętrzny[1][4]. Elewację frontową (fasadę) subtelnie zdobią dwie niewysokie wieże z wąskimi, długimi i prostokątnymi otworami okiennymi. Drzwi wejściowe są kwadratowe. Całość tworzy kompozycję regularnych figur geometrycznych, która dobrze wpasowała się w krajobraz Szańców jako przedmieść stołecznego Kowna[1][4].
Przy wznoszeniu kościoła zastosowano nowoczesną na owe czasy konstrukcję żelbetową[4][3]. Z tego materiału wykonano łuki nośne oraz konstrukcję dachu[3]. Tworzy ją cienkościenna żelbetowa struktura szkieletowa ze 121 rombowymi kasetonami[1]. Wewnątrz świątyni wyróżnia się wykonany przez Liudasa Truikysa fresk Anioły (lit. Angelai), który zdobi łuk tęczowy[3], a także witraże Józef (lit. Juozapas) i Św. Kazimierz (lit. Šv. Kazimieras) autorstwa Stasysa Ušinskasa[4][1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Šv. Jėzaus Širdies (Šančių) bažnyčia – išsamus aprašymas. [w:] Lietuvos Respublikos kultūros vertybių registras [on-line]. [dostęp 2024-05-15]. (lit.).
- ↑ Švč. Jėzaus Širdies (Šančių) [online], Kauno arkivyskupija [dostęp 2024-05-15] (lit.).
- ↑ a b c d e Sacred Heart of Jesus church in Šančiai [online], visit.kaunas.lt [dostęp 2024-05-15] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j Kristina Endriukaitytė, Kaunas Church of the Most Sacred Heart of Jesus (Survived) [online], Architektūros ir urbanistikos tyrimų centras [dostęp 2024-05-15] (ang.).
- ↑ a b c Švč. Jėzaus Širdies (Šančių) [online], Kauno Arkivyskupija [dostęp 2024-05-19] (lit.).