Kamień Piłsudskiego w Wesołej
Państwo | |
---|---|
Miejscowość | |
Miejsce |
Wesoła – Zielona |
Typ obiektu | |
Data budowy |
1937 |
Położenie na mapie Warszawy | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego | |
52°14′14,9″N 21°11′28,2″E/52,237472 21,191167 |
Kamień Piłsudskiego w Wesołej – granitowy głaz narzutowy znajdujący się na grzbiecie długiej grzędy wydmowej zwanej Górami Milowymi położonej w lesie na południe od osiedla Zielona w Wesołej, ustawiony na kształt menhira, upamiętniający pierwsze (i jedyne) jawne wobec niemieckiego okupanta ćwiczenia polowe Polskiej Organizacji Wojskowej, które odbyły się tu 29 kwietnia 1917 roku.
Ćwiczenia stanowiły pokaz siły i wyszkolenia oddziałów POW. Wziął w nich udział jeden z dwóch batalionów warszawskiego okręgu tej organizacji. Były prowadzone przez dowódcę batalionu Stefana Pomarańskiego. W czasie ćwiczeń przeprowadzono także egzaminy podoficerskie. W manewrach, które odbywały się wtedy bezleśnym, niezabudowanym terenie podmiejskim, uczestniczył brygadier Józef Piłsudski – ówczesny szef Departamentu Wojskowego Tymczasowej Rady Stanu. Ćwiczenia wizytowali m.in.: Tadeusz Kasprzycki, Janusz Jędrzejewicz, Wacław Jędrzejewicz, Henryk Krok-Paszkowski i Janusz Gąsiorowski oraz inni członkowie Komendy Naczelnej POW. Ćwiczenia były również wizytowane przez niemieckiego przedstawiciela władz okupacyjnych, majora Keppela[1] oraz dwóch innych niemieckich oficerów.
Wśród członków POW biorących udział w tych ćwiczeniach był m.in. Tomasz Piskorski[2].
Głaz został ustawiony w kwietniu 1937 roku, dwadzieścia lat po manewrach. Umieszczono go na wydmie, pomiędzy dwoma słupami z husarskimi skrzydłami na szczycie (słupy te dziś nie istnieją). Na głazie umieszczonym na betonowym postumencie o wymiarach 3,24 x 3,82 m wyryto odznakę pamiątkową Polskiej Organizacji Wojskowej, a pod nią napis: Na polach Wawra i Zielonej w dniu 29 IV 1917 r. Józef Piłsudski, ucząc Polaków bić się za wolność, ćwiczył ochotnicze wojsko zebrane potajemnie w Polskiej Organizacji Wojskowej.
Kamień przetrwał II wojnę światową i lata PRL-u. W latach osiemdziesiątych przy pomniku odbywały się rocznicowe spotkania organizowane przez ówczesnych działaczy opozycji demokratycznej. Obecnie przy głazie odbywają się miejscowe obchody Święta Niepodległości[3].
Ćwiczeniom POW 29 kwietnia 1917 roku poświęcono również tablicę pamiątkową przy ulicy Zamoyskiego 36 (rogatka grochowska) na Kamionku na warszawskiej Pradze-Południe. Na odsłoniętej 22 października 2014 roku tablicy widnieje napis: W stulecie powołania przez Józefa Piłsudskiego Polskiej Organizacji Wojskowej na pamiątkę demonstracyjnego jej ujawnienia z konspiracji przez otwarte ćwiczenia wojskowe na polach Wawra i Zielonej w dniu 29 kwietnia 1917 roku poprzedzone zbiórką oddziałów warszawskiego garnizonu P.O.W. w tym miejscu – przy historycznej rogatce grochowskiej. Rada i Zarząd Dzielnicy Praga-Południe m.st. Warszawy Towarzystwo Przyjaciół Warszawy 1914 – 22 października – 2014. Tablica ta miała być odsłonięta w tym miejscu 22 października 1939 roku, jednak wybuch II wojny światowej i okres PRL-u uniemożliwiły realizację tych planów[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Kamień Piłsudskiego [online], mazowsze.szlaki.pttk.pl [dostęp 2017-08-19] .
- ↑ Tomasz Piskorski, Pamiętniki (zeszyt 381), Warszawa: Archiwum Akt Nowych, 1937 .
- ↑ Andrzej Klimm , Kamień Piłsudskiego [online], wesola-gazeta.pl, 23 marca 2015 [dostęp 2017-08-19] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-20] .
- ↑ Tablica upamiętniająca POW [online], www.twoja-praga.pl [dostęp 2017-08-19] .