Gauropterus fulgidus

	Gauropterus fulgidus
	(Fabricius, 1787)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze wielożerne
Infrarząd	Staphyliniformia
Rodzina	kusakowate
Podrodzina	kusaki
Plemię	wydłużaki
Rodzaj	Gauropterus
Gatunek	Gauropterus fulgidus
Synonimy
	Staphylinus fulgidus Fabricius, 1787; Paederus fulgidus (Fabricius, 1787); Gyrohypnus fulgidus (Fabricius, 1787); Othius fulgidus (Fabricius, 1787); Xantholinus fulgidus (Fabricius, 1787); Xantholinus angulatus Kuster, 1848; Eulissus angulatus (Kuster, 1848); Staphylinus fulgescens Turton, 1802; Xantholinus intermedius Kuster, 1848; Gauropterus fulgidus pseudosanguinipes Coiffait, 1964; Staphylinus pyropterus Gravenhorst, 1806; Gyrohypnus pyropterus Gravenhorst, 1806; Xantholinus pyropterus Gravenhorst, 1806; Staphylinus pyropterus Latereille, 1804;

Gauropterus fulgidus – gatunek chrząszcza z rodziny kusakowatych i podrodziny kusaków. Zamieszkuje krainy palearktyczną, nearktyczną i orientalną.

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1787 roku przez Johana Christiana Fabriciusa pod nazwą Staphylinus fulgidus. Jako miejsce typowe wskazano Kilonię w Niemczech. Na przestrzeni lat umieszczany był w rodzajach żarlinek (Paederus), ryżak (Gyrohypnus), żezoń (Othius) i wydłużak (Xantholinus). W 1860 roku Carl Gustaf Thomson wyznaczył go gatunkiem typowym nowego rodzaju Gauropterus^[1].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Chrząszcz o wydłużonym, wąskim ciele długości od 8 do 13 mm. Głowa jest duża, czarna, o równoległych bokach, zaopatrzona w wyraźne bruzdy środkowe i pozbawiona bruzd czołowych zewnętrznych, pokryta dużymi, głównie owalnymi punktami, pozbawiona mikrorzeźby. Głaszczki szczękowe mają dłuższy od poprzedniego, smukły z lekko zaostrzonym wierzchołkiem człon czwarty. Czułki są czerwonobrunatne z czarnymi czterema pierwszymi członami. Przedplecze jest węższe od głowy, zwężone ku tyłowi, czarne, pozbawione grzbietowych szeregów punktów i mikrorzeźby, zaopatrzone zaś w wygięte, punktowane bruzdy boczne. Górna krawędź hypomery zakrzywia się w nasadowej połowie przedplecza ku dołowi i tam łączy się z dolną jej krawędzią. Pokrywy są krótsze od przedplecza, czerwone, każda z dwoma słabo zaznaczonymi podłużnymi szeregami punktów, pozbawione mikrorzeźby. Odnóża są brunatne z żółtoczerwonymi kolanami i stopami. Środkowa i tylna para odnóży ma pierwszy i drugi człon stóp podobnej długości. Czarno ubarwiony odwłok pokrywa rozproszone punktowanie, a miejscami także mikrorzeźba^[2].

Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]

Owad ciepłolubny^[2]^[3]. Bytuje w grubszych warstwach gnijących szczątków roślinnych, gdzie ich procesy rozkładu zapewniają mu podwyższoną temperaturę. Zasiedla nasłonecznione zbocza z grubą warstwą ściółki dębowej lub bukowej, sterty nawozu, pryzmy kompostowe, śmietniska i hałdy trocin przy tartakach^[2]^[3].

Gatunek szeroko rozprzestrzeniony na półkuli północnej. W Europie znany jest z Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Francji, Belgii, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Łotwy, Polski, Czech, Słowacji, Ukrainy, Węgier, Rumunii, Słowenii, Chorwacji, Grecji i europejskiej części Rosji^[4]. W Afryce Północnej zamieszkuje Wyspy Kanaryjskie, Maderę, Maroko, Algierię, Tunezję, Libię i Egipt. W Azji znany jest z Zakaukazia, Turcji, Syrii, Arabii Saudyjskiej, Iraku, Korei, Japonii, Sri Lanki, Mjanmy, Wietnamu i Indonezji. Ponadto podawany jest z Kanady i Stanów Zjednoczonych w nearktycznej Ameryce Północnej^[1].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Lee H. Herman. Catalog of the Stapylinidae (Insecta: Coleoptera). 1758 to the End of Second Millenium. VI Staphylinine Group (Part 3). Staphylininae: Staphylinini (Quediina, Staphylinina, Tanygnathinina, Xanthopygina), Xantholinini. Staphylinidae incertae sedis. Fossils, Protactinae†. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 265, s. 3021–3840, 2001.
↑ ^a ^b ^c Andrzej Szujecki: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XIX Chrząszcze - Coleoptera z. 24 d Kusakowate - Staphylinidae: Wydłużaki - Xantholininae. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1976.
↑ ^a ^b B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Staphylinidae część 2. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (7), 1980.
↑ Gauropterus fulgidus (Fabricius, 1787). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-23].

[Herman-1] Lee H. Herman. Catalog of the Stapylinidae (Insecta: Coleoptera). 1758 to the End of Second Millenium. VI Staphylinine Group (Part 3). Staphylininae: Staphylinini (Quediina, Staphylinina, Tanygnathinina, Xanthopygina), Xantholinini. Staphylinidae incertae sedis. Fossils, Protactinae†. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 265, s. 3021–3840, 2001.

[Szujecki-2] Andrzej Szujecki: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XIX Chrząszcze - Coleoptera z. 24 d Kusakowate - Staphylinidae: Wydłużaki - Xantholininae. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1976.

[Burakowskietal-3] B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Staphylinidae część 2. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (7), 1980.

[fe-4] Gauropterus fulgidus (Fabricius, 1787). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-03-23].

[1]

[2]

[3]

[4]