Dynów

Dynów
	miasto i gmina
	; Zgodnie z ruchem wskazówek zegara, od lewego górnego rogu: dworzec kolejowy, bank spółdzielczy, fontanna na rynku, kościół pw. św. Wawrzyńca, dom drewniany przy ul. Piłsudskiego 198, urząd gminy
	Herb
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	rzeszowski
Prawa miejskie	1429–1919, od 1946
Burmistrz	Zygmunt Frańczak
Powierzchnia	24,55 km²
Populacja (31.12.2017); • liczba ludności; • gęstość	; 6146; 250,3 os./km²
Strefa numeracyjna	+48 16
Kod pocztowy	36-065
Tablice rejestracyjne	RZE
	Położenie na mapie powiatu rzeszowskiego Dynów
	Położenie na mapie Polski Dynów
	Położenie na mapie województwa podkarpackiego Dynów
	49°48′53″N 22°13′54″E/49,814722 22,231667
TERC (TERYT)	1816011
SIMC	0972080
	Urząd miejskiRynek 2; 36-065 Dynów
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa
	BIP

Dynów ^ⓘ (dawniej Denow) – miasto w województwie podkarpackim, w powiecie rzeszowskim, nad Sanem, w Pogórzu Dynowskim.

Leży w dawnej ziemi sanockiej^[4]. Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1489 roku położone było w XVI wieku w województwie ruskim^[5]. Dynów uzyskał prawo składu w 1611 roku^[6].

Przed 1945 r. Dynów należał do województwa lwowskiego, po zakończeniu II wojny światowej miasto weszło w skład nowo utworzonego województwa rzeszowskiego. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa przemyskiego.

Według danych z 1 stycznia 2018 Dynów liczył 6146 mieszkańców^[2].

Struktura powierzchni[edytuj | edytuj kod]

Według danych z roku 2002^[7] Dynów ma obszar 24,51 km², w tym:

użytki rolne: 77%
użytki leśne: 12%

Miasto stanowi 2,01% powierzchni powiatu.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Według danych z 30 czerwca 2004 r.^[8] miasto miało 6030 mieszkańców. Dane z 30 czerwca 2004:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	6030	100	3080	51,1	2950	48,9
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²]	246		125,7		120,4

Piramida wieku mieszkańców Dynowa w 2014 roku^[2].

Historia[edytuj | edytuj kod]

w okresie panowania króla Kazimierza Wielkiego dobra Rzeszowskie wraz z Dynowem nadane zostały rycerzowi Janowi Pakosław de Strożyszcz. W posagu Dynów i Rzeszów i inne dobra otrzymał Kmita Sobieński poślubiając córkę Augustyna z Rzeszowa;
główna posiadłość Piotra Kmity – wojewody sandomierskiego, a później krakowskiego.
1409 – Po śmierci Piotra Kmity, kasztelana lubelskiego, dobra dynowskie wraz z Hyżnem odziedziczył jego syn Piotr Lunak Kmita, mąż dziedziczki części Rzeszowa Ofki (Zofii) Rzeszowskiej;
1410 – pobyt króla Władysława Jagiełły po bitwie pod Grunwaldem, w której sławili się mieszkańcy Dynowa;
1424 – własność Andrzeja Wernera de Denow;
1429 – uzyskanie praw miejskich;
1436 – dobra dynowskie zagarnął bezprawnie stryj małoletniej wówczas Małgorzaty z Kmitów (ur. 1430) Mikołaj Kmita – kasztelan przemyski, zapoczątkowując długoletni spór, zakończony w 1441 r. nowym podziałem dóbr, które odzyskała Małgorzata Mościcowa, znana z fundacji kościoła w Dynowie;
4 kwietnia 1448 – Małgorzata z Kmitów Mościcowa z Dynowa – córka Piotra Lunaka Kmity i Zofii Rzeszowską- Ofki (według spisu; właścicielka Jawornika Polskiego i wsi koło Dynowa), poślubiła w 1432 r. hr. Piotra Kunatha (podczaszego sandomierskiego), i w 1468 r.; Jana Jaksę de Zalaśna z Wielkich Mościsk, Koźmina ze Strzałkowic h. Ostoja, i s. Andrzeja kasztelana, z nią dziedziczył Rzeszów i Dynów;
1462 – fundacja kościoła przez Małgorzatę i ustanowienie urzędu parafialnego przez biskupa Mikołaja Odrowąża Błażejowskiego;
Po śmierci Małgorzaty Kmity Dynów dziedziczą jej synowie: Stanisław Dynowski, a po nim Jan Dynowski (który zmarł bezpotomnie w roku 1539). Kolejnymi spadkobiercami zostali bracia stryjeczni Mikołaj i Piotr Rzeszowscy herbu Doliwa. W roku 1496 sprzedali oni dobra dynowskie Janowi Amorowi Tarnowskiemu – kasztelanowi krakowskiemu. W roku 1532 dobra dynowskie przejęli od Tarnowskich – Wapowscy;
1540 – Dynów własnością rodu Wapowskich: Piotra Wapowskiego – stolnik sanocki i potem Katarzyny Wapowskiej, a po niej, syn Jana Stanisława Wapowskiego, a po jego śmierci w 1632 r. (gdy nagrobek w kościele wystawiła mu wdowa Magdalena Wapowska z Jordanów); przejął Dynów syn Karol Wapowski, który w 1644 r. sprzedał okoliczne dobra Marcinowi Konstantemu Krasickiemu;
1604 – dotacja na wyposażenie kościoła przez Katarzynę Wapowską de Maciejowice – Maciejowska;
1617 – konsekracja kościoła pw. św. Wawrzyńca przez arcybiskupa lwowskiego Andrzeja Pruchnickiego;
1632 – Szymon Starowolski pisze, iż „Rymanów, Dynów i Lesko swoje zamki mają”;
1644 – własność Marcin Konstanty Krasicki z rodu Krasickich;
1657 w czerwcu – zniszczenie miasta, zamku na skarpie w północno-wschodniej części grodu, oraz spalenie kościoła parafialnego św. Wawrzyńca, przez wojska Rakoczego;
1663 – odbudowa kościoła ze zniszczeń wojennych i poświęcenie jego przez biskupa Stanisława Sarnowskiego. W tych latach istniał jeszcze kościół – przytułek pw. Zwiastowania Najświętszej Marii Panny i przy wyjeździe na Dubiecko kościół św. Krzyża;
1672 – najazd Tatarów pod dow. nureddina sołtana Safę Gereja;
1686 – Jerzy Krasicki Stolnik Przemyski, umierając zapisał dobra koło Dynowa żonie ks. Teofili Czartoryskiej, która następnie wyszła za Ks. Grzegorza Antoniego Ogińskiego – Wielkiego Hetmana Litewskiego;
1691 – ks. Grzegorz A. Ogiński wydał zarządzenie porządkowe i przywileje dla Dynowa, gdzie podkreślano, że: chcąc podnosić miasto, które od węgierskiej wojny jest spustoszone nadaje mu się przywilej;
19 listopada 1702 r. gen. szwedzki Magnus Stenbock wysłał z Rzeszowa na Dynów 300-osobowy oddział jazdy w celu schwytania Grzegorza Ogińskiego, stronnika króla Augusta II. Nie mogąc dostać starosty wołkowyskiego, Szwedzi spalili Dynów i złupili okoliczne dobra. G. Ogiński rządził Dynowem aż do śmierci w 1709 r., i Dynów odziedziczyła córka Pacowa z Ogińskich, a po niej jej córka Piotrowa Ożarowska z Paców;
1781 – Adam Poniński sprzedał Dynów w imieniu dziedziczki Felicji z Paców Ożarowskiej Stanisławowi Trzecieskiemu i dziedziczyli go: Józef, Zbigniew i Stefan Trzeciescy. Trzesiescy herbu Strzemię pozostawali właścicielami do 1944 r.;
W 1786 r. notował Ewaryst Andrzej, hr. Kuropatnicki w swym "Opisaniu królestw Galicyi i Lodomeryi": Dynów. Miasto, prócz kościoła wspaniałego, nasiadłe żydami, nie ma żadnej ozdoby^[9].
1809 – Gdy w ziemi sanockiej wybuchła wojna polsko-austriacka, na jej czele stanął gen. Ksawery Krasicki, były oficer kościuszkowski, a zorganizowanym na terenach przyległych do Dynowa, oddziałom dowodził dziedzic Nozdrzca, Tadeusz Prek. Władzę administracyjno-polityczną pełnił Józef Parys.
Jakub Trzecieski (1766-1830) utworzył wśród mieszczan Dynowską Gwardię Narodową;
ok. 1814 r. Jakub Trzecieski wzniósł w odziedziczonym Dynowie dwór o klasycyzujących formach, który zachował się do czasów II wojny światowej. Kilka lat przed wybudowaniem posiadłości, ożenił się z Franciszką Głogowską i miał z nią sześcioro dzieci o imionach: Józef, Hieronim, Henryk, Stanisław, Katarzyna i Antonina;
podczas zaboru austriackiego przez pewien czas jako miasto wchodziło w skład obwodu sanockiego^[10];
Zbigniew Trzecieski (1837-1906) – wnuk Jakuba, syn Józefa – dziedzic Dynowa był członkiem towarzystw galicyjskich, m.in. Towarzystwa Rolniczego w Krakowie, Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego we Lwowie, Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego we Lwowie i Galicyjskiego Towarzystwa Łowieckiego;

1900-1904 wybudowanie i otwarcie wąskotorowej Przeworskiej Kolei Dojazdowej (Przeworsk – Dynów);
29 marca 1904^[11] – pożar^[12]
1919 – pozbawienie praw miejskich;
13 września 1939 – walki obronne 11 Pułku Piechoty kroczącego z Birczy w kierunku Przemyśla i wkroczenie wojsk niemieckich;
połowa września 1939 – Niemcy urządzają pogrom ludności żydowskiej, mordując co najmniej 200 osób. Drugiego dnia pogromu zostaje spalona miejscowa synagoga wraz z co najmniej 50 spędzonymi do środka Żydami. 28 września ocaleni z pogromu Żydzi zostają wypędzeni przez Niemców na prawy brzeg Sanu, zajęty przez sowietów;

Osobny artykuł: Masakra w Dynowie (1939).

W czasie okupacji działała tu Placówka AK Błażowa z Dynowem, na czele której stanął krypt. „Buk” – Stanisław Jakubczyk ps. „Chrobry” Podobwód Rzeszów-Południe AK;
28 lipca 1944 – wkroczenie wojsk sowieckich;

Osobny artykuł: Prowokacja w Dynowie.

5 marca 1945 – Dragan Sotirovič został przypadkowo aresztowany przez NKWD pod Dynowem, gdzie dowodząc kompanią ze Zgrupowania Warta bronił Polaków przed UPA;
1946 – przywrócenie praw miejskich.

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

kościół parafialny św. Wawrzyńca
pozostałości murów miejskich z drugiej połowy XVII wieku
dworki z okresu XVIII-XIX wieku
- Dwór Trzecieskich – wzniesiono w 1750 lub w 1760, a w 1784 r. Stanisław Trzecieski kupił dobra dynowskie od Piotra Ożarowskiego. Po nim właścicielami dworu byli kolejno: Józef, Zbigniew i Stefan Trzeciescy. W tej rodzinie majątek pozostawał do zakończenia II wojny światowej. Na tym terenie znajduje się zabytkowy dąb.
Wielka Synagoga w Dynowie
Stary cmentarz żydowski w Dynowie
Nowy cmentarz żydowski w Dynowie

Atrakcje turystyczne[edytuj | edytuj kod]

Przeworska Kolej Dojazdowa

Transport[edytuj | edytuj kod]

Drogi wojewódzkie[edytuj | edytuj kod]

W granicach miasta przebiegają drogi wojewódzkie^[13]:

nr 884 (ulica Węgierska)
nr 835 (Obwodnica Dynowa)

30 grudnia 2020 roku otwarto obwodnice miasta w ciągu DW 835^[14]. Wraz z otwarciem obwodnicy DW835 zmieniła przebieg i nie przechodzi przez centrum miasta.

Kolej[edytuj | edytuj kod]

8 września 1904 otwarto kolej wąskotorową do Przeworska. Aktualnie kolej działa jako atrakcja turystyczna^[15].

Wspólnoty wyznaniowe[edytuj | edytuj kod]

Kościół rzymskokatolicki:
- parafia św. Wawrzyńca wraz z kościołem św. Wawrzyńca
Świadkowie Jehowy:
- zbór, Sala Królestwa^[16].

Sąsiednie gminy[edytuj | edytuj kod]

Dynów, Nozdrzec

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Dynów (stacja kolejowa)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2008 r.). [dostęp 2009-10-01].
↑ ^a ^b ^c Dynów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2018r.
↑ „Biblioteka Naukowego Zakładu imienia Ossolińskich”, tom II. Lwów 1847, s. 42.
↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 167.
↑ Stan Lewicki, Historja handlu w Polsce na tle przywilejów handlowych : (prawo składu), Warszawa 1920, s. 138.
↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14].
↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14].
↑ Ewaryst Andrzej Kuropatnicki: "Geografia albo dokładne opisanie królestw Galicyi i Lodomeryi", Przemyśl 1786, s. 60
↑ Zob.: Galicja pod względem topograficzno-geograficzno-historycznym / skreślona przez Hipolita Stupnickiego. Z mapą. Lwów : nakładem autora, Drukarnia Zakładu narodowego im. Ossolińskich, 1849, s. 55–56.
↑ Na prowincji. § Pożar miasteczka. „Kurjer Lwowski”. 92, s. 3, 1 kwietnia 1904.
↑ Дрібні вісти. „Руслан”. 64, s. 3, 19 марця (І. цьвітня) 1904. (ukr.)
↑ na podstawie Open Street Map
↑ Otwarcie obwodnicy Dynowa [online], www.pzdw.pl [dostęp 2021-03-26] .
↑ Historia kolejki [online], pogorzanin.powiatprzeworsk.pl [dostęp 2021-03-26] .
↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2015-01-02] .

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Dynów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 255 .
Historia Żydów w Dynowie na portalu Wirtualny Sztetl
portal o Pogórzu Przemyskim i Górach Sanocko Turczańskich

[gus-1] Dane Głównego Urzędu Statystycznego: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2008 r.). [dostęp 2009-10-01].

[Populacja2018-2] Dynów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.

[3] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2018r.

[4] „Biblioteka Naukowego Zakładu imienia Ossolińskich”, tom II. Lwów 1847, s. 42.

[5] Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 167.

[6] Stan Lewicki, Historja handlu w Polsce na tle przywilejów handlowych : (prawo składu), Warszawa 1920, s. 138.

[autonazwa1-7] Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14].

[autonazwa2-8] Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14].

[9] Ewaryst Andrzej Kuropatnicki: "Geografia albo dokładne opisanie królestw Galicyi i Lodomeryi", Przemyśl 1786, s. 60

[10] Zob.: Galicja pod względem topograficzno-geograficzno-historycznym / skreślona przez Hipolita Stupnickiego. Z mapą. Lwów : nakładem autora, Drukarnia Zakładu narodowego im. Ossolińskich, 1849, s. 55–56.

[11] Na prowincji. § Pożar miasteczka. „Kurjer Lwowski”. 92, s. 3, 1 kwietnia 1904.

[12] Дрібні вісти. „Руслан”. 64, s. 3, 19 марця (І. цьвітня) 1904. (ukr.)

[13] stawie Open Street Map

[14] Otwarcie obwodnicy Dynowa [online], www.pzdw.pl [dostęp 2021-03-26] .

[15] Historia kolejki [online], pogorzanin.powiatprzeworsk.pl [dostęp 2021-03-26] .

[16] Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2015-01-02] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

Siedziba gminy	Dynów
Wsie	Bachórz Dąbrówka Starzeńska Dylągowa Harta Laskówka Łubno Pawłokoma Ulanica Wyręby
Integralne części wsi	Bania Benedykówka Berlin Buda (Łubno) Buda (Ulanica) Budy Cebakówka Chodorówka Chrapkówka Cichówka Ciepła Połać Dół (Dąbrówka Starzeńska) Dół (Łubno) Dydkówka Dymitówki Dział Flagówka Folwark Fuksówka Góra Górka Górna Wieś Grzybownia Harta Dolna Harta Górna Hruniówka Jamborówka Jawornik Jendykówka Kaczmarówka Kalwaria Karasiówka Kaźmierówka Kiełbasówka Kimlina Kłyżówka Kocyłówka Kolonia (Bachórz) Kolonia (Pawłokoma) Koniówka Kościelnówka Koszary Krzywda Kustrówka Las Łazek Lipnik lisówka Liszki Luzbarg Łubienka Łukaszówka Łukawica Majchrówka Marszałki Martowicze Mątewki Mędusiówka Miasteczko (Harta) Miasteczko (Laskówka) Osiki Pasieka Pod Guzem Pod Magarą Podlas Podlesie Podlipa Podtopole Pohorysko Polana Poręby Potok (Łubno) Potok (Ulanica) Przygórze Pustki (Dylągowa) Pustki (Harta) Radanówki Reszów Roztoka Saulanka Siemianowskie Skotnik Śliwy Słoniec Szymanów Tućkówka Widłakówka Wielgosówka Wierzchowina Wólka Wysoka Zagóra Zagroda

Miasta	Błażowa Boguchwała Dynów Głogów Małopolski Sokołów Małopolski Tyczyn
Gminy miejskie	Dynów
Gminy miejsko-wiejskie	Błażowa Boguchwała Głogów Małopolski Sokołów Małopolski Tyczyn
Gminy wiejskie	Chmielnik Dynów Hyżne Kamień Krasne Lubenia Świlcza Trzebownisko

Przynależność wojewódzka	woj. lwowskie (1920–39) woj. rzeszowskie (1945–75)
Miasta / Prawa miejskie (1920–34 →)	Brzozów Dynów (do 1934)
Miasteczka (1920–34)	Jasienica
Gminy miejskie (1920–39→ i 1945–75)	Brzozów Dynów (od 1946)
Gminy wiejskie zbiorowe (1934–39→, ←1945–54 i 1973–75)	Brzozów (od 1973) Domaradz Dydnia Dynów Grabownica Starzeńska Haczów Jasienica Rosielna (od 1973) Nozdrzec Przysietnica (do 1954)
Gromady (1954–72)	Bachorz (1954–72) Bartkówka (1954–68) Barycz (1954–59) Blizne (1954–72) Dąbrówka Starzeńska (1969–72) Domaradz (1954–72) Dydnia (1954–72) Dylągowa (1954–61) Golcowa (1954–72) Górki (1954–61) Grabownica Starzeńska (1954–72) Haczów (1954–72) Harta (1954–72) Hłudno (1954–59) Humniska (1954–72) Izdebki (1954–72) Jasienica Rosielna (1954–72) Jasionów (1954–72) Krzemienna (1954–68) Łubno (1954–72) Malinówka (1954–61) Niebocko (1954–72) Nozdrzec (1954–72) Orzechówka (1954–60) Przysietnica (1954–72) Siedliska (1954–68) Stara Wieś (1954–72) Trześniów (1954–60) Wesoła (1954–72) Witryłów (1954–68)

Miasta na prawach powiatu	Krosno Przemyśl Rzeszów Tarnobrzeg
Miasta powiatowe	Brzozów Dębica Jarosław Jasło Kolbuszowa Krosno Lesko Leżajsk Lubaczów Łańcut Mielec Nisko Przemyśl Przeworsk Ropczyce Rzeszów Sanok Stalowa Wola Strzyżów Tarnobrzeg Ustrzyki Dolne
Miasta gminne	Baranów Sandomierski Bircza Błażowa Boguchwała Brzostek Cieszanów Dubiecko Dukla Dynów Głogów Małopolski Iwonicz-Zdrój Jawornik Polski Jedlicze Kańczuga Kołaczyce Narol Nowa Dęba Nowa Sarzyna Oleszyce Pilzno Pruchnik Przecław Radomyśl Wielki Radymno Rudnik nad Sanem Rymanów Sędziszów Małopolski Sieniawa Sokołów Małopolski Tyczyn Ulanów Zagórz Zaklików

Gminy miejskie	Bnin (1395–1934) Boćki (1509–1934) Brzostek (1367–1934, od 2009) Budzyń (1458–1934, od 2021) Ciężkowice (1348–1934, od 2000) Czarny Dunajec (1879–1896, 1925–1934, od 2023) Dobrzyca (1440–1934, od 2014) Gąsawa (1388–1934, od 2024) Gębice (1425–1934) Jagielnica (1518–1934) Jaraczewo (1519–1934, od 2016) Jazłowiec (1519–1934) Kopanica (1450–1934) Lanckorona (1366–1934) Łohiszyn (1570–1934, od 1959^OTP) Mielnik (1440–1934) Mieścisko (1474–1934, od 2024) Narew (1529–1934) Niżankowice (1431–1934, od 1940^OTP) Nowe Miasto nad Wartą (1283–1934) Nowy Dwór (1578–1934) Nowy Wiśnicz (1616–1934, od 1994) Obrzycko (1458–1934, od 1990) Odelsk (1546–1934) Piaski (1775–1934) Powidz (1243–1934) Rogowo (1380–1580, 1672–1934) Rostarzewo (1752–1934) Rychtal (1294–1934, od 2024) Ryczywół (1426–1934) Rynarzewo (1299–1934) Stara Sól (1557–1934, od 1940^OTP) Szereszów (1569–1934, od 1940^OTP) Święciechowa (1277–1934) Ulanów (1616–1934, 1941–1945, od 1958) Uście Solne (1616–1934) Władysławów (1727–1870, 1919–1934) Wojnicz (1369–1934, od 2007) Zaniemyśl (1742–1934, 1940–1948)
Gminy wiejskie z prawami miejskimi	Bircza (1464–1934, od 2024) Bukowsko (1720–1934) Dubiecko (1407–1934, od 2021) Dynów (1436–1934, od 1946) Jaćmierz (1437–1934) Jaśliska (1407–1934) Jezierzany (?–1934) Mrzygłód (1431–1934) Nowe Miasto Przemyskie (1463–1934) Nowotaniec (1444–1934) Osiek Jasielski (1363–1934) Rybotycze (1600–1934) Sołotwina (?–1934, od 1940^OTP) Zarszyn (1395–1934)
Gminy wiejskie z prawami miasteczka	Alwernia (1778–1934, od 1993) Babice nad Sanem (1484–1934) Baligród (1634–1934) Białobożnica (1910–1934) Biały Kamień (1493–1934) Bilcze Złote (1896–1934) Bobowa (1399–1934, od 2009) Brzozdowce (1526–1934) Bukaczowce (1489–1934, od 1940^OTP) Chocimierz (1444–1934) Chołojów (1650–1934) Czchów (1355–1934, od 2000) Czernelica (1575–1934, od 1940^OTP) Czudec (1427–1934) Dębowiec (1349–1934) Dobrotwór (1472–1934, od 1959^OTP) Dunajów (1424–1934) Dźwinogród (1784–1934) Felsztyn (1380–1934) Firlejów (1570–1934) Fredropol (1720–1934) Frysztak (1366–1934) Gołogóry (1469–1934) Gródek (1453–1934) Gwoździec (1540–1934, od 1940^OTP) Hussaków (1525–1934) Jabłonów (1602–1934, od 1940^OTP) Janów (1590–1934) Jasienica Rosielna (1727, 1857–1934) Jawornik Polski (1472–1934, od 2024) Jedlicze (1768–1934, 1959–1966^OTP, od 1967) Jezierna (1542–1934) Jezupol (1591–1934, od 1940^OTP) Jodłowa (1765–1934) Kamionka Wielka (1784–1934) Knihynicze (1563–1934) Kołaczyce (1358–1934, od 2010) Konkolniki (1880–1934) Korczyna (1516–1934) Kozłów (1577–1934, od 1961^OTP) Krasiczyn (1620–1934) Krościenko (1348–1934, 1973–1982) Krukienice (1490–1934) Krystynopol (1695–1934, od 1951) Krzywcza (1398–1934) Krzywcze Górne (?–1934) Kudryńce (1518–1934) Kukizów (1538–1934) Kułaczkowce (?–1934) Laszki Murowane (1560–1934) Leszniów (1471–1934) Lipnica Murowana (1326–1934) Lipsko (1620–1934) Lubycza Królewska (1764–1934, od 2016) Lutowiska (1742–1934) Łysiec (1652–1934, od 1940^OTP) Magierów (1595–1934, od 1940^OTP) Majdan Królewski (1763–1934) Marjampol (1670–1934) Markopol (1628–1934) Milówka (1818–1934) Narajów (1592–1934) Narol (1672–1934, od 1996) Nawaria (1578–1934) Niebylec (1581–1934) Niżniów (1508–1934) Obertyn (?–1934) Oleszyce (1578–1934, od 1989) Pistyń (1756–1934) Płazów (1614–1934) Podgrodzie (?–1934) Podkamień Cetnerowski (1441–1934, od 1940^OTP) Podkamień Jabłonowski (1515–1934) Potok Złoty (1601–1934, od 1984^OTP) Potylicz (1498–1934) Probużna (1785–1934) Pruchnik (1436–1934, od 2011) Przecław (1419–1934, od 2010) Radomyśl nad Sanem (1556–1934) Ryglice (1760, 1843–1934, od 2001) Rzochów (1386–1934) Sokołów (1879–1934) Sokołówka (1685–1934) Stanisławczyk (1626–1934) Stojanów (1547–1934) Stratyn (1671–1934) Strusów (1434–1934) Strzeliska Nowe (1513–1934) Szczucin (1745–1934, od 2009) Szczurowice (1648–1934) Świrz (1427–1934) Tarnoruda (1578–1934) Tartaków (1685–1934) Toporów (1450–1934) Touste (1720–1934) Tylicz (1363–1934) Tymbark (1353–1934) Tyrawa Wołoska (1707–1934) Ułaszkowce (1701–1934) Uście Biskupie (1498–1934) Uście Ruskie (1739–1934) Uście Zielone (1548–1934) Uścieczko (1661–1934) Waręż (1538–1934) Wielkie Oczy (1671–1934) Wielopole Skrzyńskie (1328–1934) Witków Nowy (?–1934) Wojniłów (1552–1934, od 1960^OTP) Zakliczyn (1557–1934, od 2006) Zarudzie (1784–1934) Zbyszyce (1784–1934) Żmigród Nowy (1373–1934) Żołynia (1740–1934)