Choroszcz (gmina)
gmina miejsko-wiejska | |||||||
Budynek urzędu gminy w Choroszczy | |||||||
| |||||||
Państwo | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||
Powiat | |||||||
TERC |
0202013 | ||||||
Burmistrz |
Robert Wardziński | ||||||
Powierzchnia |
163,5 km² | ||||||
Populacja (31.12.2022) • liczba ludności |
| ||||||
• gęstość |
91,5 os./km² | ||||||
Nr kierunkowy |
85 | ||||||
Tablice rejestracyjne |
BIA | ||||||
Adres urzędu: ul. Dominikańska 216-070 Choroszcz | |||||||
Szczegółowy podział administracyjny | |||||||
| |||||||
Położenie na mapie powiatu | |||||||
53°08′35″N 22°59′08″E/53,143056 22,985556 | |||||||
Strona internetowa | |||||||
Biuletyn Informacji Publicznej |
Choroszcz (1945–54 Barszczewo[4]) – obecnie gmina miejsko-wiejska w województwie podlaskim, w powiecie białostockim.Gmina istniała w latach 1919-1939 i 1944-1954, a następnie działa od 1973 r. W okresie międzywojennym i powojennym do 1954 siedziba gminy mieściła się w Barszczewie a od 1973 w Choroszczy.
Należała do powiatu białostockiego (1919-1939, 1944-1954) a następnie w latach 1975–1998 do małego województwa białostockiego. Od 1999 jest częścią reaktywowanego powiatu białostockiego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W okresie międzywojennym gmina Choroszcz należała do powiatu białostockiego w województwie białostockim. Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku w jej skład wchodziły wsie: Baciuty, Barszczewo, Barszczówka, Czaplin, Dzikie, Gajowniki, Izbiszcze, Konowały, Kościuki, Kruszewo, Mińce, Niecki, Nieroniki, Niewodnica Korycka, Ogrodniki, Oliszki, Pańki, Rogów, Sienkiewicze, Tołcze, Topilec, Trypude, Zaczerlany, Zalesiany, Zawady, Żółtki. Folwarki: Markowszczyzna, Zalesiany oraz osada fabryczna: Topole, kolonie: Czaplin, Dzikie, Kościuki, Niewodnica Kościelna, Sienkiewicze, Topilec i przystanek kolejowy: Niewodnica[5]. Gminę zamieszkiwało wówczas 5.590 osób, wśród których 4.578 było wyznania rzymskokatolickiego, 1001 prawosławnego, 3 ewangelickiego, 3 greckokatolickiego, a 5 mojżeszowego. Jednocześnie 5.129 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, 451 białoruską, 7 rosyjską, 2 rusińską a jeden estońską. W gminie było 899 budynków mieszkalnych[5].
W 1933 r. rozporządzeniem wojewody białostockiego z 14 października podzielono gminy wiejskie na gromady, Od tej pory gmina Chorszcz była podzielona na 28 gromad: 1. Baciuty, 2. Barszczówka, 3. Barszczewo, 4. Czaplino, 5. Dzikie, 6. Gajowniki, 7. Izbiszcze, 8. Jeroniki, 9. Kruszewo, 10. Konowały, 11. Kościuki, 12. Mińce, 13. Niewodnica-Korycka, 14. Niewodnica-Kościelna, 15. Niecki, 16. Oliszki, 17. Ogrodniki, 18. Pańki, 19. Rogowo, 20. Sienkiewicze, 21. Tołcze, 22. Trypucie, 23. Topilec wieś, 24. Topilec kolonia, 25. Zawady, 26. Zaczerlany, 27. Zalesiany, 28. Żółtki[6][7]. Przedstawiony wyżej podział na gromady przetrwał do wojny[7].
Po II wojnie światowej w 1944 r. przywrócono dawne województwa, powiaty, gminy i gromady. Także gmina Choroszcz została odtworzona w przedwojennym kształcie jako gmina Barszczewo w składzie powiatu białostockiego. W jej składzie zachodziły niewielkie zmiany m.in. 1 czerwca 1951 utworzono dodatkowe cztery gromady: Baciuty-Kolonia (z gromady Baciuty), Markowszczyzna (z gromady Tołcze), Rogowo-Kolonia (z gromady Rogowo) i Śliwno (z gromady Kruszewo)[8]. Według stanu z dnia 1 lipca 1952 roku gmina była podzielona na 32 gromad: Baciuty, Baciuty kol., Barszczewo, Barszczówka, Czaplino, Dzikie, Gajowniki, Izbiszcze, Jeroniki, Konowały, Kościuki, Kruszewo, Markowszczyzna, Mińce, Niecki, Niewodnica Korycka, Niewodnica Kościelna, Ogrodniki, Oliszki, Pańki, Rogowo, Rogowo kol., Sienkiewicze, Śliwno, Tołcze, Topilec, Topilec kol., Trypucie, Zaczerlany, Zalesiany, Zawady, Żółtki[9]. Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[10].
1 stycznia 1973 roku po reaktywowaniu gmin, przywrócono gminę pod jej pierwotną nazwą Choroszcz[11]. W jej skład weszły wówczas sołectwa: Babino, Barszczewo, Czaplino, Czaplino-Kolonia, Dzikie, Dzikie kolonia, Gajowniki, Gajowniki kolonia, Izbiszcze, Jeroniki, Klepacze, Konowały, Kościuki, Krupniki, Kruszewo, Łyski, Mińce, Ogrodniki, Oliszki, Pańki, Porosły, Rogowo, Rogowo majątek, Rogówek, Ruszczany, Sienkiewicze, Turczyn, Zaczerlany, Zaczerlany kolonia, Złotoria, Żółtki oraz obszar lasów państwowych Nadleśnictwa Dojlidy — uroczysko Turczyn o pow. 224,25 ha[7]. 19 lutego 1987 r. w gminie Choroszcz z sołectwa Porosły wydzielono sołectwo Kolonia Porosły[7]. Od 1999 gmina przynależy do powiatu białostockiego.
Struktura powierzchni[edytuj | edytuj kod]
Gmina Choroszcz ma obszar 163,5 km² (2002), w tym:[12]
- użytki rolne: 61%
- użytki leśne: 17%
Gmina stanowi 5,48% powierzchni powiatu.
Transport[edytuj | edytuj kod]
Przez gminę przebiega droga ekspresowa S8 (Kudowa-Zdrój – Wrocław – Warszawa – Białystok – Suwałki – Budzisko), stanowiąca część drogi międzynarodowej E67 (Helsinki – Kowno – Warszawa – Praga).
12 września 2012 otwarto odcinek drogi ekspresowej Jeżewo Stare – Białystok o długości 24.5 km.
Komunikacja[edytuj | edytuj kod]
Do gminy można dojechać autobusami białostockiej komunikacji miejskiej. Linia nr 103 dojeżdża do miejscowości Porosły, Łyski oraz Choroszcz[13].
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Gminę zamieszkiwało 15 985 osoby (31 grudnia 2021)[14].
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
populacja | 14 967 | 100 | 7465 | 49.9 | 7502 | 50.1 |
gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
91,5 | 45.7 | 45.8 |
- Piramida wieku mieszkańców gminy Choroszcz w 2014 roku[15].
Sołectwa[edytuj | edytuj kod]
Babino, Barszczewo, Czaplino, Dzikie, Gajowniki, Izbiszcze, Jeroniki, Klepacze, Konowały, Kościuki, Krupniki, Kruszewo, Łyski, Mińce, Ogrodniki, Oliszki, Pańki, Porosły, Porosły-Kolonia, Rogowo, Rogowo-Majątek, Rogówek, Ruszczany, Sienkiewicze, Sikorszczyzna, Śliwno, Turczyn, Zaczerlany, Złotoria, Kolonia Złotoria, Żółtki[2].
Sąsiednie gminy[edytuj | edytuj kod]
Białystok, Dobrzyniewo Duże, Juchnowiec Kościelny, Kobylin-Borzymy, Łapy, Sokoły, Turośń Kościelna, Tykocin
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Gmina Choroszcz w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-04-01] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ a b BIP gminy, sołtysi
- ↑ a b Urząd statystyczny w Białymstoku
- ↑ Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948.
- ↑ a b Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 10 .
- ↑ Białostocki Dziennik Wojewódzki 1933 nr 11 poz. 49; 1935 nr 20 poz. 83
- ↑ a b c d Witold Jemielity, Podziały administracyjne powiatów białostockich i monieckiego w latach 1919-1990, "Studia Teologiczne Białostocko-Drohiczyńsko-Łomżyńskie" t. 11, 1993, s. 312, 315
- ↑ Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1951, nr 6, poz. 43
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ Strona rozkładu jazdy linii 103. [dostęp 2011-08-06].
- ↑ GUS, Statystyczne Vademecum Samorządowca, 2018 .
- ↑ Gmina Choroszcz w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-16] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.