Zygmunt Chyliński
| Data i miejsce urodzenia |
18 sierpnia 1930 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
29 listopada 1994 |
| profesor nauk fizycznych | |
| Alma Mater | |
| Doktorat |
1958 |
| Habilitacja |
1968 |
| Profesura |
30 maja 1994 |
| Uczelnia | |
Zygmunt Chyliński (ur. 18 sierpnia 1930 w Krakowie, zm. 29 listopada 1994 tamże) – polski fizyk i filozof, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Po ukończeniu szkoły średniej rozpoczął studia fizyki i matematyki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Magisterium uzyskał w 1952 i został asystentem Jana Weyssenhoffa. W 1958 obronił doktorat, w 1968 uzyskał habilitację. Jego zainteresowania naukowe były bardzo szerokie – od fizyki cząstek aż po dyfuzję wodoru w metalach. Głównym polem zainteresowania była mechanika kwantowa, w szczególności zaś jej spójność z teorią względności (zob. jego Kwanty i relatywistyka, 1992)[1]. 30 maja 1994 otrzymał nominację profesorską[2].
W Kwantach i relatywistyce, w możliwie prosty sposób, Chyliński przedstawia hipotezę relacjonizmu, stanowiącą swoiste poszerzenie Leibniza atrybutywnej przestrzeni i czasu. Stara się tu zgłębić realność mikroobiektów, opisywanych przez mechanikę kwantową i teorię względności oraz inaczej spojrzeć na czasoprzestrzeń i pomiar fizyczny. Refleksja ta jest próbą rozwiązania fundamentalnych trudności fizyki współczesnej oraz jej filozoficznych interpretacji. Hipoteza relacjonizmu wypływa z analizy zasady względności, mierzalności zdarzeń, metryczności czasoprzestrzeni i próbuje przekroczyć ich ograniczenia.
Był świetnym dydaktykiem, obdarzonym niezwykłym talentem mówienia w sposób prosty o trudnych problemach fizyki. Jego wykłady z mechaniki teoretycznej były podporą dla wielu w próbie zrozumienia świata.
Był wykładowcą na krakowskich uczelniach: Akademii Górniczo-Hutniczej[3] [4] i Uniwersytecie Jagiellońskim. Pochowany na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie[5][6].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
- W Krakowie, na Prądniku Białym, znajduje się ulica jego imienia[7].
- Tablica pamiątkowa ku czci: Zygmunta Chylińskiego, Mirosława Dzielskiego i Janusza Szpotańskiego na kamienicy przy ul. Poselskiej 24 w Krakowie.
Publikacje[edytuj | edytuj kod]
- "Uncertainty Relation between Time and Energy", Acta Physica Pollonica 28 (1965) 631-638.
- "Analysis of Measurement in Macro- and Microphysics", Nukleonika 13 (1968), 23-28.
- "Podstawowe modele teoretyczne fizyki i operacjonizm", Zagadnienia Filozoficzne w Nauce 1 (1978/1979).
- "O tak zwanych twierdzeniach limitacyjnych", Zagadnienia Naukoznawstwa 91-92 (1987), 401-410.
- Kwanty a relatywistyka, Kraków 1992.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Misiek, passim.
- ↑ Prof. dr hab. Zygmunt Chyliński, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2022-05-23].
- ↑ AGH_WFiIS_kronika. Kraków: Wydawnictwa AGH, 2009. ISBN 978-83-7464-230-9.
- ↑ Jan Sas, Bohdan Dziunikowski: kronika AGH WFiIS. AGH, 2009. s. 33. [dostęp 2020-12-26]. (pol.).
- ↑ Jan Wiktor Tkaczyński (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 48, ISBN 978-83-233-4527-5.
- ↑ Cmentarz Parafialny w Krakowie. Parafia Najświętszego Salwatora. [dostęp 2021-02-03]. (pol.).
- ↑ Mapa Targeo. Targeo. [dostęp 2020-12-26].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Józef Misiek, "Zygmunt Chyliński – Physics and Philosophy", Poznań Studies in the Philosophy of the Sciences and the Humanities 74 (2001) 223-232.