Ziemik tarczyca
| Cydnus aterrimus | |||||
| (Forster, 1771) | |||||
 Imago | |||||
 Larwa | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Gromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Plemię | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
Cydnus aterrimus | ||||
| |||||
Ziemik tarczyca[1] (Cydnus aterrimus) – gatunek pluskwiaka z podrzędu różnoskrzydłych i rodziny ziemikowatych.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1771 roku przez Johanna Reinholda Forstera pod nazwą Cimex aterrimus. Jako lokalizację typową wskazano tereny nad Zatoką Kadyksu w Hiszpanii[2].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Pluskwiak o ciele długości od 8 do 13 mm, ubarwionym jednolicie czarno, rzadziej z odcieniem brązowym. Głowa jego cechuje się spłaszczonymi bokami z lekko uniesionymi krawędziami. Policzki mają na krawędziach zewnętrznych szeregi 4–6 długich szczecinek i zakrywają wierzchołek nadustka. Na nadustku wyrasta w pewnej odległości od krawędzi przedniej para krótkich szczecinek. Oczy są wąskie i słabo wychodzą poza obrys głowy[3][4]. Czułki mają człon drugi długości członu trzeciego lub trochę dłuższy[1]. Przedplecze ma na każdej z bocznych krawędzi od 9 do kilkunastu długich szczecinek rozmieszczonych w szeregu. Tarczka jest krótka i obrysem zbliżona do równoległobocznego trójkąta. Półpokrywy mają przykrywki z jedną, dwoma lub trzema długimi szczecinkami na żyłce kostalnej i sinusoidalnie wykrojonymi krawędziami tylnymi. Zakrywka może mieć zabarwienie od mlecznobiałego do brązowawego. Gruczoły zapachowe zatułowia mają ujścia wykształcone jako duże, pociągłe płaty[3][4]. Odnóża przystosowane są do funkcji grzebnej dzięki licznym, mocnym szczecinkom, szczególnie masywnym na goleniach[5]. Stopy są brązowo rozjaśnione[1].
Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
Owad ten zasiedla otwarte i suche stanowiska o podłożu piaszczystym lub wapiennym[1][6]. Zarówno larwy jak i postacie dorosłe są fitofagami ssącymi soki korzeni z wilczomleczy[6][4], w przypadku Europy Środkowej najczęściej z wilczomlecza sosnki. Starsze larwy i postacie dorosłe żerują także na częściach zielonych oraz nasionach tych roślin. Pluskwiaki te pędzą głównie skryty tryb życia. Najczęściej bytują u nasady łodyg lub zagrzebane w glebie do głębokości kilku centymetrów. Przy wysokich temperaturach oraz w okresie rozrodczym wchodzą jednak wyżej na rośliny, przebywając nawet na ich kwiatostanach[6].
Ziemiki te aktywne są od wiosny do jesieni. Kopulują w kwietniu[4] lub maju. Jaja składane są pod ziemią w złożach liczących od 30 do 65 sztuk. Larwy żyją początkowo w agregacjach, czasem utrzymując je nawet do czwartej wylinki. Samica wykazuje troskę rodzicielską, strzegąc jaj i młodych larw. Te ostatnie są też początkowo dokarmiane przez samicę wydzieliną z odbytu zawierającą endosymbiotyczne mikroorganizmy[6]. Postacie dorosłe nowego pokolenia pojawiają się między końcem kwietnia a czerwcem[4]. Są one stadium zimującym, a na miejsce hibernacji wybierają glebę[6][4].
Rozprzestrzenienie[edytuj | edytuj kod]
Gatunek szeroko rozprzestrzeniony. Jego pierwotny zasięg obejmuje krainy: palearktyczną, etiopską i orientalną. Ponadto zawleczony został do Stanów Zjednoczonych w krainie nearktycznej oraz do Indii Zachodnich w krainie neotropikalnej[6][7].
W Europie znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Francji, Belgii, Holandii, Luksemburga, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Malty, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Czarnogóry, Serbii, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskich części Rosji i Turcji[7][8].
W Afryce podawany jest z Madery, Wysp Kanaryjskich, Maroka, Algierii, Tunezji, Libii, Egiptu, Senegalu, Konga i RPA[7]. W Azji znany jest z Cypru, anatolijskiej części Turcji, Gruzji, Armenii, Azerbejdżanu, Syrii, Jordanii, Libanu, Izraela, Syberii, Kazachstanu, Turkmenistanu, Uzbekistanu, Tadżykistanu, Kirgistanu, Jemenu, Iraku, Iranu, Afganistanu, Chin[7], Pakistanu, Indii i Sri Lanki[4].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Cydnus aterrimus – Ziemik tarczyca. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2022-07-15].
- ↑ J.R. Forster: Novae species insectorum. London: Centuria, 1771, s. 71.
- ↑ a b Jerzy A. Lis: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XVIII Pluskwiaki różnoskrzydłe – Heteroptera z. 12 Plataspidae, Thyreocoridae, Cydnidae. Toruń: Oficyna Wydawnicza Turpress, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1997. ISBN 83-86781-42-4.
- ↑ a b c d e f g Jerzy A. Lis, Barbara Lis, Dariusz J. Ziaja: Heteroptera Poloniae 2: Pentatomoidea 1: Acanthosmatidae, Cydnidae, Plataspidae, Scutelleridae, Thyreocoridae. Bytom: Zakład Poligraficzno-Wydawniczy „Plik”, 2012.
- ↑ Cydnus aterrimus (Forster, 1771). [w:] Przyroda Świętokrzyska [on-line]. [dostęp 2022-07-14].
- ↑ a b c d e f Ekkehard Wachmann, Albert Melber, Jürgen Deckert: Wanzen. Band 4: Pentatomomorpha II: Pentatomoidea: Cydnidae, Thyreocoridae, Plataspidae, Acanthosomatidae, Scutelleridae, Pentatomidae. (= Die Tierwelt Deutschlands und der angrenzenden Meeresteile nach ihren Merkmalen und nach ihrer Lebensweise. 81. Teil). Goecke & Evers, Keltern, 2008. ISBN 978-3-937783-36-9.
- ↑ a b c d Berend Aukema (red.): Cydnus aterrimus (Forster, 1771). [w:] Catalogue of Palearctic Heteroptera [on-line]. Naturalis Biodiversity Center. [dostęp 2022-07-15].
- ↑ Cydnus aterrimus (Forster, 1771). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2022-07-15].