Zapora Zött
Zapora Zött – zapora wodna w szwajcarskich Alpach, w kantonie Ticino. Jedna z pięciu zapór, wybudowanych w latach 60. XX w. przez firmę Maggia Kraftwerke AG (it. Officine Idroelettriche della Maggia SA, Ofima) z siedzibą w Locarno.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Zapora położona jest w granicach wioski San Carlo w gminie Cevio (do 2006 r. w gminie Bignasco) w dystrykcie Vallemaggia w północnej części kantonu Ticino[1].
Została zbudowana w dolinie Bavona w grupie górskiej Alpy Ticino i Verbano w Alpach Lepontyńskich. Leży w dolnej części rozległego kotła lodowcowego, opadającego w kierunku północno-wschodnim spod wysokiej grani ze szczytami (od północy na południe): Marchhorn (2924 m n.p.m.), Kastelhorn (3128 m n.p.m.) i Basòdino (3273 m n.p.m.). Przegradza niewielki ciek wodny spływający spod lodowca Basòdino, uchodzący niespełna kilometr poniżej niej do potoku Bavona[1]. Tworzy zbiornik zaporowy zwany Lago del Zött.
Mur zapory posadowiony został na podłożu ze skał krystalicznych[2].
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Zapora żelbetowa typu lekkiego, o podwójnej krzywiźnie i niesymetrycznym kształcie. Składa się z 9 segmentów. Budowana była w latach 1965-1967 r. Korona leży na wysokości 1941,25 m n.p.m.[2]
Wysokość zapory wynosi 36 m, długość korony 145 m, grubość muru zapory u podstawy wynosi 7 m, w koronie 2 m. Objętość muru zapory wynosi 16 000 m3. Dno zbiornika przy zaporze leży na wysokości 1916 m n.p.m.[3]. Maksymalny roboczy poziom wody w zbiorniku wynosi 1940,20 m n.p.m., minimalny 1925 m n.p.m.[2]. Zapora posiada aktualnie upusty przelewowe o wydajności 60 + 108 m3/s oraz upust denny o przepustowości 15,6 m3/s[2].
W latach 1996-1997 wykonano remont zapory. Aby zapewnić ewakuację wody ze zbiornika na wypadek ekstremalnej powodzi wykonano nowy odpływ powierzchniowy typu kolektorowego[2].
Zapora jest dostępna wygodną drogą z równiny Robièi u stóp równoimiennej zapory, na którą z kolei można dostać się koleją linową z wioski San Carlo w dolinie Bavona[1].
Wykorzystanie energetyczne[edytuj | edytuj kod]
Zapora nie jest wyposażona w elektrownię. Jej wody łączą się podziemną sztolnią z wodami położonego na tej samej wysokości zbiornika Lago di Robièi i dopiero stamtąd wraz z nimi i wodami z wyżej położonego zbiornika Lago dei Cavagnöö spływają kolejną podziemną sztolnią do usytuowanej 877 m niżej elektrowni wodnej Bavona, a następnie do dwóch kolejnych elektrowni: Cavergno (489 m niżej) i Verbano (jeszcze 255 m niżej)[2].