Zamek w Windecken

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zamek w Windecken
Ilustracja
Zachowana wewnętrzna brama zamku
Państwo

 Niemcy

Kraj związkowy

 Hesja

Miejscowość

Nidderau

Typ budynku

zamek

Ukończenie budowy

XIII w.

Zniszczono

częściowo

Położenie na mapie Hesji
Mapa konturowa Hesji, blisko centrum na dole znajduje się ikonka zamku z wieżą z opisem „Zamek w Windecken”
Położenie na mapie Niemiec
Mapa konturowa Niemiec, blisko centrum po lewej na dole znajduje się ikonka zamku z wieżą z opisem „Zamek w Windecken”
Ziemia50°13′25,32″N 8°52′49,93″E/50,223700 8,880536
Multimedia w Wikimedia Commons

Zamek w Windecken (niem. Burg Windecken, w średniowieczu także Burg Wonnecke) – średniowieczny zamek w Windecken, dzielnicy miasta Nidderau w powiecie Main-Kinzig w niemieckiej Hesji. Wybudowany został przez przedstawicieli rodu Hanau, lenników biskupów Bambergu. Zamek został poważnie uszkodzony w trakcie wojny trzydziestoletniej. Zachowały się dwie bramy z XVI w., a także późniejsze, pochodzące z XVIII wieku kancelaria i piwnice winne oraz fragmenty murów obronnych.

Położenie[edytuj | edytuj kod]

Pozostałości zamku znajdują się na wzgórzu powyżej starówki w Windecken. Na północ od budynków płynie rzeka Nidder, której stromy brzeg został wkomponowany w założenie zamkowe. Od innych stron pozostałości zamku otaczają budynki Starego Miasta w Windecken, wśród nich liczne zbudowane z muru pruskiego. Windecken, niegdyś samodzielne miasto Windecken, było otoczone własnymi murami, z których zachowały się tylko resztki. Twierdza znajdowała się w strategicznym punkcie – przy przeprawie przez rzekę i skrzyżowaniu dwóch dróg.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Początki[edytuj | edytuj kod]

Miejscowość Windecken po raz pierwszy została wymieniona w dokumencie darowizny na rzecz opactwa Fulda z ok. 850 r., pod nazwą Tezelenheim[1]. W średniowieczu biskupi Bambergu posiadali dobra w Tezelnheim i sąsiednim Ostheim, co znajduje potwierdzenie w dokumentach z 1239, które świadczą, że Heinrich von Hanau w zamian za Stierstadt czerpał przez cztery lata dochody z Ostheim i Tezelnheim. Dochody biskupstwa mogły pochodzić z dawnych posiadłości rodu Hagen-Münzenberg[2]

W 1260 biskup Berthold przekazał dobra klasztorne jako zastaw Reinhardowi I z Hanau[3]. Dwa lata później Reinhard otrzymał je jako lenno[4]. Z tego samego roku pochodzi wzmianka o pierwszym kasztelanie zamku Windecken: Gutzoldzie z Ilbenstadt[5]. Z dużym prawdopodobieństwem zamek Windecken powstał więc pomiędzy 1260 i 1262, za przyzwoleniem lennodawcy. Wcześniej zapewne w tym miejscu znajdowało się jakiś warowny budynek[6][7], ale brak dowodów uniemożliwia jednoznaczne potwierdzenie. Dokument wymieniający Gutzolda stanowi pierwszą wzmiankę o nazwie Windecken (Wonnecke). Czy nazwa powstała od wyrażenia „wonnigen Eck“ (rozkoszny zakątek) jest kwestią dyskusyjną[6]. Liczne źródła dokumentują poparcie rodu von Hanau dla rozbudowy miejscowości i zamku. Król Rudolf I Habsburg przyznał w 1288 prawa miejskie i przywilej targowy osadzie Windecken, będącej wtedy w posiadaniu następcy Reinharda, Ulricha I von Hanau[8]. Nazwa zamku przeszła wtedy na osadę. W 1379 połowę zamku i miasta otrzymała Elisabeth von Ziegenhain po zaręczynach z Ulrykiem V Hanau, jako zabezpieczenie na wypadek wdowieństwa (niem. Wittum)[9]. W 1399 Henne von Bellersheim wypowiedział wojnę Ulrykowi V i w piśmie do władz Frankfurtu ostrzegł przed walkami o zamki Hanau, Windecken, Dorfelden, Assenheim, Rodheim i Münzenberg[10]. Nie wiadomo, jak został rozwiązany konflikt.

Tzw. Hexenturm (Wieża Czarownic) była częścią dawnego podzamcza
Zewnętrzna brama

Późne średniowiecze i czasy nowożytne[edytuj | edytuj kod]

Zamek był jedną z siedzib hrabiów von Hanau, którzy jednak od XIV wieku urzędowali przede wszystkim w Hanau. Zamek Windecken stał się rezydencją czasową, w której prócz tego mieszkały m.in. wdowy oraz mieściły się urzędy dla Windecken, Nauheim, Münzenbergu i Ortenbergu. W okresach wojen w zamku przechowywano dokumenty pobliskiego klasztoru w Naumburgu, nad którym Hanau sprawowało kuratelę[11]. W Windecken urodzili się i zostali ochrzczeni hrabiowie Filip I Starszy (protoplasta linii Hanau-Lichtenberg, w 1417), Filip I Młodszy (Hanau-Münzenberg, w 1449).

Erasmus Alberus przychylnie wspomniał zamek w napisanym w 1552 dziele Kurtze Beschreibung der Wetterau[12][13]. W 1597 w Windecken urodziła się Charlotte Louise, najstarsza córka hrabiego Filipa Ludwika II.

W 1612, po śmierci hrabiego zamek przypadł wdowie po nim, Katarzynie Orańskiej (Katharina Belgica von Oranien-Nassau), regentce małoletniego Filipa Moryca. W 1629, mimo wojny trzydziestoletniej rozpoczęto przebudowę zamku[14]. W heskim archiwum w Marburgu zachowały się plany architekta Joachima Rumpfa z tamtego okresu[14].

Zniszczenie[edytuj | edytuj kod]

15 maja 1634 zamek został splądrowany przez Chorwatów i zniszczony. Dalsze zniszczenia poczyniły wojska szwedzkie pod dowództwem Schmidtbergera w 1646, kiedy to część zamku spłonęła.

Zdewastowane budynki przestały być użytkowane i służyły jako źródło kamieni. Windecken straciło status sezonowej rezydencji hrabiów, a także funkcję administracyjną, którą pełniło przed wojną[14]. Dopiero w XVIII wieku istniejące resztki zabudowań i fundamentów wykorzystano do wybudowania siedziby sądu okręgowego oraz jeszcze jednego budynku. W XX wieku sąd przeniesiono gdzie indziej. Zamek przeszedł w ręce prywatne i znajduje się jako zabytek pod ochroną konserwatorską.

Budynki[edytuj | edytuj kod]

Z głównej części średniowiecznego zamku zachowały się jedynie fragmenty murów obronnych. Zachowały się także dwie bramy, z których zewnętrzna, tzw. Brama Wschodnia (Osttor) pochodzi z 1592. Wewnętrzna brama z charakterystycznymi wieżyczkami, najlepiej zachowana z całego założenia obronnego także pochodzi z XVI w. Nad wejściem umieszczony jest kartusz z herbem hrabiów von Hanau. Brama jest najbardziej charakterystycznym z zachowanych budynków. Podczas prac wykopaliskowych w piwnicach zamku natrafiono na część pieca z przedstawionym zamkiem: stołpem, budynkiem mieszkalnym i górującą nad nim bramą, podobną do zachowanej w Windecken[15]. Nie rozstrzygnięto, czy płaskorzeźba, obecnie w rękach prywatnych, przedstawia rzeczywiście zamek Windecken.

Na podstawie planów przebudowy autorstwa Rumpfa z 1627 Ernst Julius Zimmermann próbował ustalić, jak wyglądał cały zamek. Wiadomo, że zamek był zbudowany na planie zbliżonym do prostokąta i od wschodu, południa i zachodu otoczony budynkami mieszkalnymi. Zachodniego skrzydła broniła okrągła baszta. Znacznie przebudowane podzamcze pochodzi w większości z XV wieku. Zachowały się fragmenty pierścienia murów i tzw. Wieża Czarownic (Hexentürmchen) z pochodzącą z późniejszego okresu nadbudówką z muru pruskiego. Na podzamczu mieściły się przypuszczalnie przede wszystkim budynki gospodarcze. Wątpliwości wzbudza miejsce, gdzie znajdowała się wymieniana w dokumentach z 1491 i późniejszych kaplica zamkowa pod wezwaniem św. Piotra. Mogła istnieć zarówno na terenie właściwego zamku, jak i na podzamczu[15]. Na pewno zamek Windecken był budowlą reprezentacyjną, porównywalną z zamkiem Steinau i Schwarzenfels.

Od roku 1736 kompleks zamkowy przebudowywano i modernizowano. Budynek z mansardowym dachem, wybudowany na dziedzińcu zamkowym mieścił do 1970 sąd okręgowy, a następnie został zaadaptowany do celów mieszkalnych. W piwnicach znajduje się restauracja. Na lewo od wewnętrznej bramy wzniesiono w XVIII wieku mniejszy budynek, który przez pewien czas pełnił funkcję więzienia. Zamek jest zamieszkały i zwiedzanie jest możliwe tylko z zewnątrz.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Heinrich Reimer: Hessisches Urkundenbuch. Abt. 2, Urkundenbuch zur Geschichte der Herren von Hanau und der ehemaligen Provinz Hanau. tom 1, s. 767-1300. Hirzel, Lipsk 1891 (Publikationen aus den königlich-preußischen Staatsarchiven 48) Nr 30.
  2. ↑ Worbs 1988 ↓, s. 384.
  3. ↑ H. Reimer: Hessisches Urkundenbuch rozdz. 2, tom 1 Nr 366.
  4. ↑ H. Reimer: Hessisches Urkundenbuch rozdz. 2, tom 1 Nr 384.
  5. ↑ H. Reimer: Hessisches Urkundenbuch rozdz. 2, tom 1 Nr 380.
  6. ↑ a b Worbs 1988 ↓, s. 385.
  7. ↑ Knappe 2000 ↓, s. 394.
  8. ↑ H. Reimer: Hessisches Urkundenbuch rozdz. 2, tom 1 Nr 666.
  9. ↑ H. Reimer: Hessisches Urkundenbuch rozdz. 2, tom 4 Nr 139.
  10. ↑ H. Reimer: Hessisches Urkundenbuch rozdz. 2, tom 4 Nr 831.
  11. ↑ Die Naumburg und das Salbuch. W: Michael Müller: Erschter Geschichtsbuch. Erbstädter Geschichte und Geschichten aus 775 Jahren. Nidderau: 2012, s. 56.
  12. ↑ Alberus, s.306
  13. ↑ Worbs 1988 ↓, s. 389.
  14. ↑ a b c Die Folgen des großen Krieges – der Westen der Grafschaft Hanau-Münzenberg nach dem Westfälischen Frieden. W: Erhard Bus: Der Dreißigjährige Krieg in Hanau und Umgebung (= Hanauer Geschichtsblätter. tom 45). Hanau: Hanauer Geschichtsverein, 2011, s. 315-317 i kolejne. ISBN 978-3-935395-15-9.
  15. ↑ a b Worbs 1988 ↓, s. 393.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Gerhard Bott. Die Städte in der Wetterau und im Kinzigtal. „Rhein-Mainische Forschungen”. 29, s. 45–48, 1950. Frankfurt: Kramer. 
  • Erhard Bus: Nicht nur an Main und Kinzig. Ein Überblick zur Entwicklung des Territoriums der Herren und Grafen von Hanau vom Mittelalter bis ins 20. Jahrhundert. W: Stadtzeit 6. 700 Jahre Stadtrecht, 400 Jahre Judenstättigkeit. Hanau: 2003, s. 20–29, zwł.22. ISBN 3-9806988-8-2.
  • Rudolf Knappe: Mittelalterliche Burgen in Hessen. 800 Burgen, Burgruinen und Burgstätten.. Wyd. 3. Gudensberg-Gleichen: Wartberg-Verlag, 2000, s. 394 i dalsze. ISBN 3-86134-228-6.
  • Rolf Müller (red.): Schlösser, Burgen, alte Mauern. Wiesbaden: Hessendienst der Staatskanzlei, 1990, s. 277–279. ISBN 3-89214-017-0.
  • Heinrich Reimer: Historisches Ortslexikon für Kurhessen (= Veröffentlichungen der Historischen Kommission für Hessen. tom 14). Marburg: 1926, s. 520.
  • Zu den Anfängen von Herrschaft und Stadt Hanau. W: Fred Schwind: 675 Jahre Altstadt Hanau. Festschrift zum Stadtjubiläum und Katalog zur Ausstellung im Historischen Museum der Stadt Hanau am Main. Hanau: Hanauer Geschichtsverein e. V., 1978, s. 20–33. ISBN 3-87627-242-4.
  • Bert Worbs: Buchen–Dorfelden–Windecken. Frühe Burgen in der Grafschaft Hanau (= Hanauer Geschichtsblätter, tom 30). 1988, s. 347–404.
  • Burg und Stadt Windecken. W: Bert Worbs: Führer zu archäologischen Denkmälern in Deutschland 27. Hanau und der Main-Kinzig-Kreis. Stuttgart: Theiss, 1994, s. 229–232. ISBN 3-8062-1119-1.
  • Ernst J. Zimmermann: Hanau Stadt und Land. Wyd. 3. Hanau: 1919 (wznowienie: 1978). ISBN 3-87627-243-2.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zamek_w_Windecken&oldid=73202883”