Zabytkowa plebania w Morawicy
 nr rej. A-169 z 22.01.1970[1]
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Styl architektoniczny |
Romański |
| Rozpoczęcie budowy |
połowa XII wieku |
Położenie na mapie gminy Liszki  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krakowskiego  | |
 50°04′42,38″N 19°45′07,16″E/50,078440 19,751990
| |
Plebania w Morawicy – znajdująca się w powiecie krakowskim, w gminie Liszki, w Morawicy.
Obiekt wraz z otoczeniem wpisany został do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego.
W 2019 roku w murach plebanii odkryto dobrze zachowane pozostałości romańskiego palatium o długości 17 metrów i szerokości 6,8 metrów, które zbudowano w połowie XII wieku[2]. Odnaleziono łuk portalu nad wejściem do budynku. Palatium było piętrowe i przypuszczalnie pokryte dachówkami z łupka[3]. Budynek nie był podpiwniczony[4].
W 1238 roku w źródłach wymieniono z imienia dziedziców Morawicy, synów Śmiła Sieciechowica, znanego ze źródeł od 1189 roku[5]. Palatium przypuszczalnie należało do palatyna Sieciecha z rodu Toporczyków[2]. Jeszcze w XIV wieku palatium stało się częścią zamku obronnego należącego do Tęczyńskich herbu Topór. W 1408 roku w pobliżu palatium zbudowano murowany gotycki kościół, który zajął fragment zamku Tęczyńskich i zgodnie z ich wolą być może wchłonął dawną kaplicę. W 1518 r. przebywała na zamku przyszła królowa Bona Sforza w drodze na Wawel. Szymon Starowolski w dziele Polonia, wydanym w 1632 r. wymienił zamek w Morawicy między "arces in editioribus locis et rupibus exstructae" ("zamkami zbudowanymi na skale")[6]. W 1666 roku właścicielka zamku, Izabella z Tęczyńskich Opalińska podarowała zamek kościołowi z przeznaczeniem na plebanię. W latach 1743–1748 Franciszek Placidi wzniósł nowy kościół z dzwonnicą oraz przebudował plebanię. Plebania po roku 1871 została częściowo przebudowana[6].
-
Plebania w 2011 roku z widocznym murem romańskim. -
Plebania w 2011 roku z widocznym murem romańskim. -
Plebania w 2011 roku z widocznym murem romańskim.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. małopolskiego. [dostęp 2013-05-09].
- ↑ a b M. Bicz-Suknarowska, Morawica – romańska siedziba możnowładców małopolskich, „Prądnik. Prace i Materiały Muzeum im. prof. Władysława Szafera” 2019, nr 29, s. 150-154.
- ↑ Małgorzata Mrowiec, Niezwykłe odkrycie w Morawicy. To rezydencja sprzed niemal 1000 lat [online], Dziennik Polski, 18 lipca 2019 [dostęp 2019-07-22] (pol.).
- ↑ Klaudia Stala, Sobótka-Górka na Dolnym Śląsku i Morawica w Małopolsce – dwa możnowładcze palatia romańskie, Ochrona Zabytków 2024, nr 1, 93–114 https://ochronazabytkow.nid.pl/wp-content/uploads/2024/05/OZ_1-2024_K-Stala.pdf
- ↑ Janusz Kurtyka, Latyfundium tęczyńskie. Dobra i właściciele (XIV–XVII wiek), Kraków 1999, s. 13.
- ↑ a b ZAMKI W POLSCE • Zaloguj [online], www.forum.zamki.pl [dostęp 2019-07-22].