Wyspy Calleji
Wyspy Calleji (ang. islands of Calleja, IC, ISC, IClj) – grupa neuronów ziarnistych wewnętrznej części prążkowia, obecna w mózgowiu większości kręgowców. Należą do układu limbicznego, w którym mają udział wzmacniając efekty wywierane przez tzw. układ nagrody. U większości gatunków, wyspy Calleji mieszczą się w guzku węchowym; natomiast u naczelnych wyspy Calleji zlokalizowane są w jądrze półleżącym, uznawanym za główny ośrodek układu nagrody mózgowia (guzek węchowy u małp człekokształtnych jest już praktycznie nieobecny). Funkcje zarówno guzka węchowego jak i jądra półleżącego wiązano z przetwarzaniem bodźców nagradzających, jak i z mechanizmem uzależnienia od narkotyków. Poznanie połączeń nerwowych wysp Calleji, zarówno dosiebnych jak i odsiebnych, podpiera tę tezę, ponieważ pokrywają się one ze szlakami, co do których wcześniej udowodniono ich rolę w przekazywaniu sygnału nagrody w przypadku zażycia kokainy bądź amfetaminy.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Wyspy Calleji nazwane zostały na cześć Juliána Calleji y Sáncheza, hiszpańskiego anatoma, który jako pierwszy opisał je w pracy z 1893 roku zatytułowanej La región olfactorie de cerebro („Obszar węchowy mózgu”). Przed nim Sigbert Ganser, niemiecki neurolog i psychiatra w pracy z 1882 roku szczegółowo opisał ten obszar mózgu[1]. Ponadto, obecne rozumienie tego pojęcia anatomicznego różni się od stosowanego dziś; Calleja prawdopodobnie badał grube skrawki warstwy komórkowej guzków węchowych, a nie komórki warstwy ziarnistej[2].
Lokalizacja[edytuj | edytuj kod]
Wyspy Calleji znajdują się w obrębie wewnętrznej i pośrodkowej warstwy prążkowia wewnętrznego. Największa z wysp (insula magna) znajduje się przy przyśrodkowej krawędzi jądra półleżącego. Przyśrodkowa grupa wysp leży wzdłuż granicy kresomózgowia środkowego i opony miękkiej. Wyspy mogą być uwidocznione dzięki metodom barwienia specyficznych względem syntazy tlenku azotu i dehydrogenazy NADPH, dwóch enzymów obecnych w komórkach wysp. Dokładne rozmieszczenie komórek w tych kompleksach jest różne u różnych gatunków, ale jest też różne w obrębie dwóch półkul tego samego mózgowia[3]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Ganser S. Vergleichend-anatomische Studien iiber das Gehirn des Maulwurfs. Morph Jahrb 7, s. 591 (1882)
- ↑ Millhouse OE. Granule cells of the olfactory tubercle and the question of the islands of Calleja. „The Journal of comparative neurology”. 265 (1), s. 1–24, 1987. DOI: 10.1002/cne.902650102. PMID: 3693600.
- ↑ de Vente J, Hani L, Steinbusch HE, Steinbusch HW. The three dimensional structure of the islands of Calleja: a single heterogenous cell complex. „Neuroreport”. 3 (12), s. 565–8, marzec 2001. PMID: 11234764.
