Wodopływkowate
| Hydrochidae | |||
| Thomson, 1859 | |||
| Okres istnienia: kreda wczesna–dziś | |||
.png) Hydrochus flavipennis | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina |
wodopływkowate | ||
| Synonimy | |||
| |||
.png)
Wodopływkowate[1] (Hydrochidae) – rodzina chrząszczy z podrzędu wielożernych i nadrodziny kałużnicokształtnych. Rozmieszczona kosmopolitycznie. Zarówno larwy, jak i postacie dorosłe są owadami wodnymi, przemieszczającymi się po podłożu. Obejmuje dwa rodzaje i około 280 opisanych gatunków.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Chrząszcze o wydłużonym, zwykle dość smukłym ciele długości od 1,5 do 6 mm[2][3], w zarysie wyraźnie między przedpleczem a pokrywami przewężonym, zazwyczaj słabo lub przeciętnie wypukłym, rzadko sklepionym silnie[3][4]. Głowa jest prognatyczna, zaopatrzona w silnie wyłupiaste, półkuliste, z przodu niewykrojone oczy złożone. Czułki zbudowane są z siedmiu członów, z których trzy ostatnie formują dość zwartą, gęsto owłosioną buławkę. Szew epistomalny jest po bokach kanciasty i tworzy wraz z bruzdą wzdłuż środka czoła literę „Y”. Duży nadustek nie zasłania silnie poprzecznej, zesklerotyzowanej wargi górnej. Warga dolna ma nieco szerszą niż dłuższą bródkę z przednią krawędzią kanciasto wyciągniętą oraz głaszczki wargowe z członem ostatnim rozszerzonym. Przedplecze ma na powierzchni duże, okrągłe wciski rozmieszczone w dwóch poprzecznych szeregach – trzy w przednim i cztery w tylnym. W zarysie jest najszersze przed środkiem, węższe od pokryw. Na powierzchni głowy i przedplecza występują ziarenka z punktami szczecinkowymi, często metalicznie połyskujące, ale niekiedy zlewają się one lub zanikają, w tym ostatnim przypadku pozostawiając same punkty. Tarczka jest mała i trójkątna, lekko wydłużona. Pokrywy mają silnie punktowane rzędy i pozbawione punktowania, często częściowo żebrowato wysklepione, niekiedy opatrzone guzkami międzyrzędy. Nie występują rządki przyszwowe. Odnóża mają dość smukłe i walcowate golenie oraz zbudowane z pięciu członów stopy. Tylna para bioder jest przeciętnie poprzeczna i bardzo wąsko oddzielona. Odwłok ma pięć widocznych sternitów[3][2][4].
Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
Zarówno larwy, jak i postacie dorosłe są owadami wodnymi, łażącymi po podłożu, w przypadku dorosłych bardzo powolnie. Zasiedlają głównie wody stojące i wolno płynące, zwłaszcza pobrzeża kałuż i bajor, zawsze w towarzystwie roślin wodnych, korzeni lub zanurzonych gałęzi. Osobniki dorosłe żerują na glonach i rozkładającej się materii roślinnej. Samice składają jaja pojedynczo do niewielkich, płaskich, jedwabnych kapsułek, które przytwierdzają do roślin wodnych, korzeni drzew, kawałków kory lub kamieni w pobliżu brzegu. Larwy klują się z nich po siedmiu lub ośmiu dniach[2].
Rodzaj kosmopolityczny, znany ze wszystkich krain zoogeograficznych[4][2]. W krainie palearktycznej stwierdzono 27 gatunków[5], z których 7 wykazano z Polski (zobacz: wodopływkowate Polski)[6].
Taksonomia i ewolucja[edytuj | edytuj kod]
Rodzinę tę wprowadził w 1859 roku Carl Gustaf Thomson[7]. Bywa ona także traktowana jako podrodzina w obrębie kałużnicowatych[8]. Obejmuje dwa rodzaje[3] i około 280 opisanych gatunków[3][9]:
- Hydrochus Leach, 1817 – wodopływek
- †Ponohydrochus Prokin et Strelnikova, 2021
Rodzaj Hydrochus znany jest w zapisie kopalnym od eocenu, natomiast Ponohydrochus znany jest wyłącznie ze skamieniałości datowanych na hoteryw w kredzie wczesnej[3].
Wyniki molekularnych analiz filogenetycznych wskazują na tworzenie przez wodopływkowate kladu (tzw. „helophorid lineage”) wraz z ziemioryjkowatymi, oguzkowatymi i Epimetopidae[10][11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Paweł Buczyński i inni, 8.1. Wybrane owady wodne (Odonata, Heteroptera, Coleoptera, Trichoptera, Lepidoptera), [w:] Jacek Herbich, Mateusz Ciechanowski (red.), Przyroda rezerwatów Kurze Grzędy i Staniszewskie Błoto na Pojezierzu Kaszubskim, Gdańsk: Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego, 2009, s. 169-198.
- ↑ a b c d Miguel Archangelsky, Rolf Georg Beutel, Albrecht Komarek: 12.5 Hydrochidae C.G. Thomson, 1859. W: Rolf G. Beutel, Richard A. B. Leschen: Arhtropoda: Insecta. Coleoptera, Beetles, Volume 1: Morphology and Systematics (Archostemata, Adephaga, Myxophaga, Polyphaga partim). 2nd edition. Berlin, Boston: Walter de Gruyter, 2016, s. 262-264, seria: Handbook of Zoology/Handbuch der Zoologie.
- ↑ a b c d e f Alexander A. Prokin, Olesya D. Strelnikova. The first remarkable fossil Hydrochidae (Coleoptera) from the Lower Cretaceous (Hauterivian) of the Buryatia Republic, Russia. „Cretaceous Research”. 123, 2021. Elsevier Ltd.. DOI: 10.1016/j.cretres.2021.104795.
- ↑ a b c Michael Hansen, The Hydrophiloid Beetles. Phylogeny, Classification and a Revision of the Genera (Coleoptera, Hydrophiloidea). Biologiske Skrifter No. 40, „Insect Systematics & Evolution”, 3, 23, Copenhagen: The Royal Danish Academy of Sciences and Letters & Munksgaard, 1991, DOI: 10.1163/187631292X00164, ISSN 1876-312X.
- ↑ M. Hansen: Hydrochidae. W: Catalogue of Palaearctic Coleoptera Volume 2. Hydrophiloidea – Histeroidea – Staphylinoidea. I. Löbl, A. Smetama (red.). Wyd. Apollo Books. Stenstrup: 2004, s. 42–43.
- ↑ rodzina: Hydrochidae C.G. Thomson, 1859. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2024-03-04].
- ↑ C.G. Thomson: Skandinaviens Coleoptera, synoptiskt bearbetade. Tom. I. Lund: Berlingska Boktryckeriet,, 1859.
- ↑ Patrice Bouchard i inni, Family-group names in Coleoptera (Insecta), „ZooKeys”, 88, 2011, s. 1–972, DOI: 10.3897/zookeys.88.807.
- ↑ genus Hydrochus Leach, 1817. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2024-03-03].
- ↑ Bernhard, D.; Ribera, I.; Komarek, A.; Beutel, R.G.. Phylogenetic analysis of Hydrophiloidea (Coleoptera: Polyphaga) based on molecular data and morphological characters of adults and immature stages. „Insect Systematics and Evolution”. 40, s. 3-41, 2009. DOI: 10.1163/187631209X416741.
- ↑ McKenna, D.D.; Farrell, B.D.; Caterino, M.S.; Farnum, C.W.; Hawks, D.C.; Maddison, D.R.; Seago, A.E.; Short, A.E.Z.; Newton, A.F.; Thayer, M.K.. Phylogeny and evolution of Staphyliniformia and Scarabaeiformia: forest litter as a stepping stone for diversification of nonphytophagous beetles. „Systematic Entomology”. 40, s. 35-60, 2015. DOI: 10.1111/syen.12093.