Wikiprojekt:Formuła 1/Tłumaczenie/Ayrton Senna
 Ayrton Senna w 1989 roku | |
| Imię i nazwisko |
Ayrton Senna da Silva |
|---|---|
| Państwo | |
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Sezon | |
| Zespół | |
| Sukcesy | |
|
1981: Brytyjska Formuła Ford 1600 (mistrz) | |
| Strona internetowa | |
Ayrton Senna, właśc. (wymowa portugalska: /aˈiɾtõ ˈsenɐ da ˈsiwvɐ/ (
odsłuchaj), ur. 21 marca 1960 w São Paulo, zm. 1 maja 1994 w Bolonii) – brazylijski kierowca wyścigowy. W latach 1984–1994 uczestniczył w wyścigach Formuły 1, a jego największymi osiągnięciami w tej serii było zostaniem trzykrotny mistrz świata Formuły 1 i dwukrotnym wicemistrzem z 1989 i 1993 roku oraz trzecie miejsce w klasyfikacji kierowców w roku 1987. Łącznie Formule 1 wystartował w stu sześćdziesięciu jeden grand prix, osiemdziesiąt jeden razy stawał na podium z czego wygrał czterdzieści jeden, sześćdziesiąt pięć wystartował z Pole position oraz ustanawiając dziewiętnaście najszybszych okrążeń.
Karierę zaczął w kartingu, mając trzynaście lat.
Jeździł w zespołach Toleman, Lotus, McLaren i Williams.
Po ciężkim wypadku podczas Grand Prix San Marino na torze Imola, zmarł w szpitalu w Bolonii we Włoszech w wyniku obrażeń mózgu. Oficjalny moment śmierci wzbudza kontrowersje, ponieważ część lekarzy uznaje, że praktycznie Senna zginął w wypadku na torze, a w drodze do szpitala i w samym szpitalu jego czynności życiowe były podtrzymywane przez maszynę, aż do momentu jej odłączenia.
Przez wielu ekspertów i zawodników uważany za najlepszego kierowcę wszech czasów. Jest także jedną z najbardziej rozpoznawalnych osób związanych z F1[1]
Jest ostatnim kierowcą który zginął w zawodach Formuły 1.
Kariera[edytuj | edytuj kod]
Początki[edytuj | edytuj kod]
Zachęcany przez ojca, entuzjastę wyścigów, Senna zasiadł w swoim pierwszym gokarcie w wieku czterech lat. Zaczął się ścigać w kartingu w wieku 13 lat. W 1977 wygrał Kartingowe Mistrzostwa Ameryki Południowej. Rok póżniej obronił tytuł. W latach 1978-1981 zdobywał gokartowe Mistrzostwo Brazylii, dwukrotnie był też Wicemistrzem Świata (1979, 1980) w Kartingu.
W 1981 roku udał się do Europy i rozpoczął rywalizację w Brytyjskiej Formule Ford 1600, którą wygrał. Przyjął także nazwisko rodowe matki – Senna, ponieważ da Silva jest bardzo powszechnym nazwiskiem w Brazylii. W 1982 dalej ścigał się w Europejskiej i Brytyjskiej Formule Ford 2000, obie wygrał. Wygrał także w prestiżowym Grand Prix Makau. W 1983 walczył z Martinem Brundle w Brytyjskiej Formule 3 o zapewnienie sobie miejsca w zespole Toleman, startującym w Formule 1.
Formuła 1[edytuj | edytuj kod]
1984[edytuj | edytuj kod]
Swój debiutancki sezon zakończył na dziewiątej pozycji w zespole Toleman. Podczas Grand Prix Monako dał pokaz swoich wyjątkowych umiejętności jazdy w deszczu. Startując z 13 pozycji zajął drugie miejsce w przerwanym wyścigu. Na podium stawał jeszcze dwukrotnie zbobywając trzecie miejsce w GP Wielkiej Brytanii i GP Portugalii.
1985[edytuj | edytuj kod]
W sezonie 1985 Senna związał się ze stajnią Team Lotus (przez co został ukarany przez stajnię Toleman za potajemne negocjacje absencją na dwa wyścigi). Podczas deszczowej Grand Prix Portugalii odniósł swoje pierwsze zwycięstwo, powtórzył to jeszcze w Grand Prix Belgii. Ostatecznie zajął dobre, czwarte miejsce w klasyfikacji generalnej.
1986[edytuj | edytuj kod]
Sezon 1986 to kolejne dwie wygrane podczas Grand Prix Hiszpanii i Grand Prix Stanów Zjednoczonych. Sezon zakończył ponownie na czwartej pozycji w klasyfikacji generalnej.
1987[edytuj | edytuj kod]
Dwa wygrane wyścigi w sezonie 1987 zapewniły Sennie trzecie miejsce w klasyfikacji generalnej. W całym sezonie dziewięciokrotnie stawał na podium. Był to jego ostatni sezon w barwach Lotusa.
1988[edytuj | edytuj kod]
Sezon 1988 został zdominowany przez Sennę i Prosta w samochodach McLarena napędzanych silnikami Hondy. Stajnia z Woking wygrała 15 z 16 wyścigów sezonu. Senna wygrał osiem wyścigów i zdobył swój pierwszy tytuł Mistrza Świata Formuły 1. W klasyfikacji generalnej wyprzedził Prosta o 3 punkty.
1989[edytuj | edytuj kod]
W sezonie 1989 nie udało mu się zdobyć kolejnego tytułu, został wicemistrzem oddając tytuł w ręce Prosta. Wygrał w sześciu wyścigach, a tylko podczas trzech nie zdobył pole position. Narastający konflikt z Prostem miał swoją kulminację podczas GP Japonii – przedostatniej eliminacji mistrzostw. Szeroko komentowana była sprawa wątpliwej dyskwalifikacji Senny. Doszło do kolizji spowodowanej przez Prosta, w wyniku której Francuz wycofał się zwyścigu, a Senna ominął szykanę Casio wracając na tor. Wygrał wyścig w dramatycznej końcówce, a walka o mistrzostwo miała zakończyć się podczas GP Australii. Po długich obradach sędziowie niesłusznie uznali, że Senna złamał regulamin i został zdyskwalifikowany.
1990[edytuj | edytuj kod]
Od sezonu 1990 Prost przeniósł się do stajni Ferrari. Zakończył się tym samym okres konfliktów i napiętej sytuacji w zespole, spowodowanej sprzeczkami z Brazylijczykiem. Mimo nieukończenia ostatnich trzech wyścigów Senna zdobył swój drugi tytuł mistrzowski. Wyprzedził drugiego w klasyfikacji Prosta o 7 punktów.
1991[edytuj | edytuj kod]
Tytuł w 1991 zdobył jeszcze łatwiej. W klasyfikacji generalnej wyprzedził o 24 punkty drugiego Nigela Mansella. Zwyciężył siedmiokrotnie, lecz już w drugiej części sezonu zaznaczyła się technologiczna przewaga Williamsa.
Po raz pierwszy wygrał Grand Prix Brazylii. Siedem okrążeń przed końcem wyścigu w bolidzie Senny zacięła się skrzynia biegów. Miał do dyspozycji tylko szósty bieg. Dzięki dużej przewadze nad resztą zawodników udało mu się wygrać kończąc wyścig 3 sekundy przed Riccardo Patrese. Na okrążeniu zjazdowym zemdlał z powodu ogromnego wysiłku. Dostał skurczu mięśni ramion oraz karku i nie był w stanie wyjść z bolidu.
Pod koniec sezonu Prost wycofał się z Formuły 1.
1992[edytuj | edytuj kod]
Sezon 1992 to początek problemów McLarena i całkowitej dominacji stajni Williams-Renault. Senna musiał się wycofać z siedmiu wyścigów i ostatecznie zajął czwartą pozycję w klasyfikacji generalnej. Wygrał tylko trzykrotnie.
Pod koniec 1992 roku Senna chciał porzucić F1. Przed Bożym Narodzeniem zaczął testować Indy Car. Po negocjacjach z McLarenem Senna zgodził się jednak na kontrakty na pojedyncze wyścigi w następnym sezonie F1.
1993[edytuj | edytuj kod]
W sezonie 1993 wypadł lepiej, zostając wicemistrzem i wygrywając pięciokrotnie. Między innymi podczas GP Europy w Donington Park – w wyścigu który przeszedł do historii. W strugach deszczu zniszczył wręcz niedoścignione Williamsy Prosta i Hilla. Jedynym kierowcą, którego Senna nie zdążył zdublować był Hill.
Piąty raz z rzędu, a szósty raz w karierze, wygrał GP Monako i pobił rekord wygranych na tym torze należący do Grahama Hilla.
Ayrton zakończył swoją współpracę z zespołem McLaren. Jeździł dla tej stajni w 96 wyścigach i zdobył dla niej trzy tytuły Mistrza Świata Kierowców oraz cztery tytuły Mistrza Świata Konstruktorów.
1994[edytuj | edytuj kod]
Współpraca z nowym zespołem, Williams-Renault nie układała się od początku sezonu. Nowy bolid pozbawiony systemów kontroli trakcji i aktywnego zawieszenia (które w latach 1992-93 dawały Williamsowi ogromną przewagę, a od 1994 roku były zabronione) okazał się konstrukcją wyjątkowo nieudaną. Senna nie ukończył pierwszych dwóch wyścigów, zdobywając w obydwu pole-position. 1 maja 1994 wystartował do trzeciego wyścigu sezonu i ostatniego w swoim życiu.
Wypadek na torze Imola[edytuj | edytuj kod]
Dla wielu kierowców początek sezonu był nieudany i większość miała zamiar przerwać złą passę w pierwszej europejskiej eliminacji, którą było Grand Prix San Marino na torze Imola. Trzy kolejne dni okazały się być jednymi z najbardziej pechowych w historii F1.
W piątek w czasie treningu wypadek Rubensa Barrichello. Brazylijczyk wleciał w stos opon po tym, kiedy wjechał zbyt szybko w zakręt i auto wybiło się z krawężnika. Barrichello stracił przytomność i nie pamięta wypadku, wyszedł z niego bez szwanku. Ten wypadek rozpoczął dyskusję na temat bezpieczeństwa w Formule 1.
30 kwietnia podczas kwalifikacji Austriak Roland Ratzenberger na swoim szybkim okrążeniu na zakręcie Villeneuve'a przy prędkości ok. 320 km/h uderzył frontalnie w betonową ścianę. Bolid odbił się i obracając się wokół własnej osi sunął przez ok. 100 metrów aż zatrzymał się na następnym zakręcie. Już w tym czasie widać było, że Ratzenberger musiał być poważnie ranny, ponieważ jego głowa bezwładnie opadała na boki pod własnym ciężarem. Wszystko widziały miliony telewidzów na żywo w EuroSporcie. Ekipy ratunkowe przybyły na miejsce niemal natychmiast. Kwalifikację przerwano. Kibice pamiętają, jak lekarze przeprowadzali długą reanimację. Chwilę po zdarzeniu na miejscu pojawił się Ayrton Senna, wyraźnie zszokowany. Brazylijczyk wszystko widział na ekranie w padocku. Gdy tylko udało się przywrócić akcję serca, Ratzenbergera wniesiono do helikoptera i przetransportowano do szpitala w Bolonii. Niedługo po wypadku przyszła wiadomość: Roland Ratzenberger nie żyje. Po wypadku Ayrton Senna zdążył wypowiedzieć się na temat braku bezpieczeństwa w F1.
Następnego dnia o 14:00 wyścig ruszył z Senną na czele. Już w pierwszej minucie wyścigu doszło do poważnego wypadku. Pedro Lamy z impetem uderzył w stojący Benetton J.J. Lehto’a. Kawałki karoserii były porozrzucane w odległości 100 metrów, a koło jednego z bolidów oderwało się i poleciało w trybuny raniąc 9 osób. Na tor wjechał Safety Car. Przez kolejne trzy okrążenia stawka podążała za samochodem bezpieczeństwa, którym był Opel Vectra. Jednak jego niska prędkość była później kwestionowana, jako że jadące za nim bolidy, ze względu na niską prędkość traciły ciśnienie w oponach. Senna podjechał wtedy do Vectry i nerwowo gestykulując zachęcał do zwiększenia prędkości.
Gdy służby porządkowe uprzątnęły prostą startową, Safety Car opuścił tor. Senna i Michael Schumacher szybko oddalili się od pozostałych kierowców. Na drugim okrążeniu po restarcie wyścigu obaj wjechali w bardzo długi zakręt Tamburello. Z kamery umieszczonej w samochodzie Schumachera widać było słupy iskier wydobywające się spod Williamsa Ayrtona. Chwilę po tym, gdy obaj kierowcy wyjeżdżali z zakrętu, samochód Senny nagle z nieznanych przyczyn zamiast skręcić w lewo skierował się lekko na prawo po czym z impetem uderzył w betonową ścianę. Fragmenty biało-niebieskiego Williamsa wystrzeliły w górę. Bolid odbił się i sunąc bokiem po piasku zatrzymał się kilkanaście metrów od zakrętu. Porządkowi wybiegli na tor wymachując żółtymi flagami, jednak gdy Senna nie wychodził z wraku zamieniono je na czerwone, które oznaczają przerwanie wyścigu. Powodem tego tragicznego wypadku była najprawdopodobniej awaria kolumny kierownicy. W bolidzie Senny znaleziono zakrwawioną austriacką flagę, z którą kierowca miał odbyć rundę honorową po wygranym wyścigu i wnieść ją później na podium.
Po kilku minutach ekipa ratunkowa była na miejscu i wyciągnęła Sennę z wraku auta. Trwała reanimacja, całe wydarzenie filmowały helikoptery telewizji RAI. Na torze wylądował śmigłowiec – ten sam, który dzień wcześniej transportował Ratzenbergera do szpitala. Ayrton Senna także został zabrany do kliniki w Bolonii. W trakcie transportu praca serca dwukrotnie ustała.
Po uprzątnięciu miejsca wypadku wyścig wznowiono. Pod koniec zawodów doszło do kolejnego wypadku. Mechanicy źle zamontowali prawe tylne koło w bolidzie Michele’a Alboreto, które podczas wyjazdu z pit-lane oderwało się, i wystrzeliło z impetem raniąc dwóch mechaników Ferrari i Lotusa.
Wyścig zakończył się i kierowcy ustawili się na podium. Pierwsze miejsce zajął Michael Schumacher, drugi był Nicola Larini, trzeci zaś Mika Häkkinen O 16:30 przyszły pierwsze informacje na temat stanu zdrowia Ayrtona Senny. Brazylijczyk miał uszkodzenia mózgu, z objawami wstrząsu krwotocznego, spowodowanego uszkodzeniem tętnicy skroniowej, i znajdował się w głębokiej śpiączce. Nie stwierdzono żadnych zewnętrznych obrażeń klatki piersiowej ani brzucha. Neurochirurg, który zbadał Sennę w szpitalu stwierdził, że nie było potrzeby wzywania chirurgów, ponieważ obrażenia dotyczyły wyłącznie czaszki. O godzinie 18.05 dr Maria Teresa Fiandri ogłosiła, że Senna jest w stanie śmierci klinicznej. Pozostawał jednak podłączony do aparatury podtrzymującej pracę serca.
"Elektroencefalogram Ayrtona Senny nie wykazuje żadnej aktywności. Kontynuujemy oddech zastępczy przy użyciu respiratora. Utrzymujemy go przy życiu zgodnie z włoskim prawem. Nie ma już żadnej nadziei", oznajmiła Dr Fiandri osłupiałym dziennikarzom. Niedługo po godzinie 19. wydano kolejny, ostatni już komunikat w sprawie stanu Senny: O 18.40 akcja serca ustała. Ayrton Senna nie żyje.
W sądzie założono wiele spraw zaraz po wypadku. Toczyły się one latami. Przeprowadzano śledztwo mające na celu wyjaśnić, czy Frank Williams jest odpowiedzialny za nieumyślne spowodowanie śmierci. Sprawa zakończyła się dopiero 13 kwietnia 2007 roku. W werdykcie numer 15050 orzeczono co następuje: „Ustalono, że wypadek został spowodowany awarią kolumny kierowniczej. Awaria ta była efektem źle zaprojektowanych i źle skonstruowanych modyfikacji. Odpowiedzialność za to spada na Patricka Heada, winnego pominiętej kontroli”. Mimo że Head został uznany winnym, nie aresztowano go, ponieważ we Włoszech zarzut nieumyślnego spowodowania śmierci ulega przedawnieniu po siedmiu latach i sześciu miesiącach, a końcowy werdykt został ogłoszony trzynaście lat po wypadku.
Pogrzeb Ayrtona Senny[edytuj | edytuj kod]
Uroczystość pogrzebowa odbyła się 5 maja 1994 na cmentarzu w São Paulo. Pogrzeb miał charakter państwowy uczestniczyli w nim Prezydent Brazylii Itamar Franco, odwieczny rywal Brazylijczyka z toru Alain Prost, szef brazylijskiej federacji motorowej oraz rzesze fanów mistrza Formuły 1. Pogrzeb odbył się o 14:30 czasu lokalnego i był transmitowany przez stacje telewizyjne na całym świecie.
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Opinie[edytuj | edytuj kod]
Wyniki[edytuj | edytuj kod]
| Legenda oznaczeń w tabelach wyników Wyświetl szablon na nowej stronie | |
|---|---|
| Oznaczenie | Wyjaśnienie |
| Złoty | Zwycięzca lub mistrzostwo |
| Srebrny | 2. miejsce lub wicemistrzostwo |
| Brązowy | 3. miejsce lub II wicemistrzostwo |
| Zielony | Ukończył, punktował (w klasyfikacji generalnej, gdy zdobył co najmniej jeden punkt na przestrzeni sezonu, poza trzema powyższymi opcjami) |
| Niebieski | Ukończył, nie punktował (w klasyfikacji generalnej, gdy nie zdobył co najmniej jednego punktu na przestrzeni sezonu) |
| Czerwony | Nie zakwalifikował się (NZ) |
| Nie prekwalifikował się (NPK) | |
| Różowy | Nie ukończył (NU) |
| Niesklasyfikowany (NS) (w klasyfikacji generalnej, gdy nie został sklasyfikowany w żadnym wyścigu sezonu) | |
| Czarny | Zdyskwalifikowany (DK) |
| Wykluczony (WYK/EX) | |
| Biały | Nie wystartował (NW) |
| Kontuzjowany (K/INJ) | |
| Wyścig odwołany (OD/C) | |
| Bez koloru | Został wycofany (WYC/WD) |
| Nie przybył (NP/DNA) | |
| Nie brał udziału w treningach (NT/DNP) | |
| Nie został zgłoszony (–) | |
| Pogrubienie | Start z pole position |
| Kursywa | Najszybsze okrążenie wyścigu |
| † | Nie ukończył, ale jego rezultat został zaliczony ze względu na przejechanie więcej niż 90% dystansu wyścigu. |
| * | Sezon w trakcie |
| 1/2/3 | Punktowana pozycja w sprincie kwalifikacyjnym |
| Lista systemów punktacji Formuły 1 | |
Ogólnie[edytuj | edytuj kod]
| Rok | Seria | Zespół | Wyś. | Zw. | PP | NO | Podia | Pkt. | Msc. |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1983 | Brytyjska Formuła 3 | West Surrey Racing | 20 | 14 | 15 | 12 | 15 | 132 | 1 |
| Grand Prix Makau | West Surrey Racing | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | - | 1 | |
| 1984 | Formuła 1 | Toleman Group Motorsport | 14 | 0 | 0 | 1 | 3 | 13 | 9 |
| 1985 | Formuła 1 | John Player Special Team Lotus | 16 | 2 | 7 | 3 | 6 | 38 | 4 |
| 1986 | Formuła 1 | John Player Special Team Lotus | 16 | 2 | 8 | 0 | 8 | 55 | 4 |
| 1987 | Formuła 1 | Camel Team Lotus Honda | 16 | 2 | 1 | 3 | 8 | 57 | 3 |
| 1988 | Formuła 1 | Honda Marlboro McLaren | 16 | 8 | 13 | 3 | 11 | 90 | 1 |
| 1989 | Formuła 1 | Honda Marlboro McLaren | 16 | 6 | 13 | 3 | 7 | 60 | 2 |
| 1990 | Formuła 1 | Honda Marlboro McLaren | 16 | 6 | 10 | 2 | 11 | 78 | 1 |
| 1991 | Formuła 1 | Honda Marlboro McLaren | 16 | 7 | 8 | 2 | 12 | 96 | 1 |
| 1992 | Formuła 1 | Honda Marlboro McLaren | 16 | 3 | 1 | 1 | 7 | 50 | 4 |
| 1993 | Formuła 1 | Marlboro McLaren | 16 | 5 | 1 | 1 | 7 | 73 | 2 |
| 1994 | Formuła 1 | Rothmans Williams Renault | 3 | 0 | 3 | 0 | 0 | 0 | NS |
Formuła 1[edytuj | edytuj kod]
| Rok | Zespół | Samochód | Silnik | Wyniki w poszczególnych eliminacjach | Msc. | Pkt. | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1984 | Toleman Group Motorsport | Toleman TG183B | Hart 415T 1.5 R4 | 9 | 13 | ||||||||||||||||
| Toleman TG184 | |||||||||||||||||||||
Podsumowanie startów[edytuj | edytuj kod]
| Ważne wyścigi | |
|---|---|
| Debiut | |
| Pierwsze pole position | |
| Pierwsze punkty |
|
| Pierwsze podium | |
| Pierwsze najszybsze okrążenie | |
| Pierwsze zwycięstwo | |
| Ostatni |
|
| Najwyższe pozycje | |
| Kwalifikacje |
1 (65) |
| Wyścig |
1 (41) |
| Inne | |
| Rekordy |
Obecne:
|
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ F1: Ayrton Senna kierowcą wszech czasów. ultrasport.pl, 2011-02-16. [dostęp 2011-02-16]. (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Oficjalna strona Ayrtona Senny
- Wyniki analizy nagrań z kamery umieszczonej w bolidzie Senny
- Ayrton Senna – Nigdy nie zapomnę
- Spektakl Ayrton Senna da Silva
|
Kategoria:Brazylijscy kierowcy Formuły 1 Kategoria:Brazylijscy kierowcy Formuły 3 Kategoria:Urodzeni w 1960 Kategoria:Zmarli w 1994 Kategoria:Kierowcy Formuły 1 zmarli w wypadkach na torach