Tito Speri (1928)

To jest dobry artykuł
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tito Speri
Ilustracja
Sylwetka siostrzanego okrętu „Giovanni da Procida”
Klasa

okręt podwodny

Typ

Mameli

Historia
Stocznia

Cantieri navali Tosi di Taranto,
Tarent

Położenie stępki

28 września 1925

Wodowanie

25 maja 1928

 Regia Marina
Wejście do służby

20 sierpnia 1929

Wycofanie ze służby

1 lutego 1948

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność
• na powierzchni
• w zanurzeniu


810 ton
993 t

Długość

64,6 m

Szerokość

6,51 m

Zanurzenie

4,3 m

Zanurzenie testowe

100 m

Rodzaj kadłuba

jednokadłubowy

Napęd
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 3000 KM
2 silniki elektryczne o łącznej mocy 1100 KM
2 śruby
Prędkość
• na powierzchni
• w zanurzeniu


15 węzłów
7,5 w.

Zasięg

powierzchnia: 3500 Mm przy 8 w.
zanurzenie: 65 Mm przy 4 w.

Sensory
hydrofony
Uzbrojenie
1 działo kal. 102 mm, 2 wkm kal. 13,2 mm (2 x I)
10 torped
Wyrzutnie torpedowe

6 × 533 mm

Załoga

49

Tito Speri – włoski okręt podwodny z okresu międzywojennego i II wojny światowej, jedna z czterech jednostek typu Mameli. Okręt został zwodowany 25 maja 1928 roku w stoczni Cantieri navali Tosi di Taranto w Tarencie, a w skład Regia Marina wszedł 20 sierpnia 1929 roku. Pełnił służbę na Morzu Śródziemnym i Atlantyku, biorąc udział m.in. w wojnie domowej w Hiszpanii i kampanii śródziemnomorskiej. Po kapitulacji Włoch „Tito Speri” trafił do USA, gdzie był używany do szkolenia sił ZOP. Jednostka została wycofana ze służby 1 lutego 1948 roku.

Projekt i budowa[edytuj | edytuj kod]

Przyjęty przez Włochy program zbrojeniowy z lat 1923–1924 zakładał zbudowanie okrętów o łącznej wyporności 36 568 ton, na co miały się składać dwa krążowniki ciężkie („Trento” i „Trieste”), niszczyciele typów Sauro i Turbine oraz okręty podwodne typów Balilla, Pisani i Mameli[1]. Projekt oceanicznych okrętów typu Mameli powstał w wyniku zbadania konstrukcji i doświadczeń z eksploatacji otrzymanych po I wojnie światowej U-Bootów Kaiserliche Marine[2][3]. Jednostki zaprojektował pułkownik Virginio Cavallini[3][4]. Przyjęto konstrukcję jednokadłubową, z dużym kioskiem[3]. Powstały solidne okręty o dobrej manewrowości podwodnej i dużej dopuszczalnej głębokości zanurzania, problemem była jednak ich słaba stateczność[3]. Problem rozwiązano instalując zewnętrzne siodłowe zbiorniki balastowe, co jednak zmniejszyło osiąganą prędkość maksymalną (z projektowanych 17,2 węzła na powierzchni do 15 węzłów i podwodną z 7,7 do 7,5 węzła)[2][5]. Mameli był pierwszym typem okrętów podwodnych skonstruowanym we Włoszech po I wojnie światowej[2].

Okręt zbudowany został w stoczni Tosi w Tarencie[2][5]. Stępkę jednostki położono 28 września 1925 roku, a zwodowana została 25 maja 1928 roku[6][7].

Dane taktyczno-techniczne[edytuj | edytuj kod]

„Tito Speri” był średniej wielkości oceanicznym okrętem podwodnym o konstrukcji jednokadłubowej[3][5]. Długość całkowita wynosiła 64,6 metra, szerokość 6,51 metra i zanurzenie 4,3 metra[2][6]. Wyporność normalna w położeniu nawodnym wynosiła 810 ton, a w zanurzeniu 993 tony[2][5][a]. Okręt napędzany był na powierzchni przez dwa 8-cylindrowe czterosuwowe silniki wysokoprężne Tosi o łącznej mocy 3000 KM[2][8]. Napęd podwodny zapewniały dwa silniki elektryczne CGE o łącznej mocy 1100 KM[2][3][b]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 15 węzłów na powierzchni i 7,5 węzła w zanurzeniu[2][3][c]. Zasięg wynosił 3500 Mm przy prędkości 8 węzłów w położeniu nawodnym oraz 64 Mm przy prędkości 4 węzłów w zanurzeniu[2][3][d]. Zbiorniki paliwa mieściły 48 ton oleju napędowego[2][5]. Energia elektryczna magazynowana była w baterii akumulatorów składającej się ze 112 ogniw[9]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 100 metrów[2][5].

Okręt wyposażony był w sześć stałych wyrzutni torped kalibru 533 mm: cztery na dziobie i dwie na rufie, z łącznym zapasem 10 torped[2][5]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiło umieszczone przed kioskiem pojedyncze działo pokładowe kalibru 102 mm L/35 Schneider–Armstrong 1914-15[2][5]. Broń przeciwlotniczą stanowiły dwa pojedyncze wielkokalibrowe karabiny maszynowe kalibru 13,2 mm L/76[2][5]. Jednostka wyposażona też była w hydrofony[5].

Załoga okrętu składała się z 5 oficerów oraz 44 podoficerów i marynarzy[6][7][e].

Służba[edytuj | edytuj kod]

„Tito Speri” został wcielony do służby w Regia Marina 20 sierpnia 1929 roku[7][9]. Okręt rozpoczął służbę na Morzu Śródziemnym, wchodząc w skład eskadry (wł. Squadriglia) okrętów podwodnych średniego zasięgu należącej do flotylli stacjonującej w Tarencie (wraz z siostrzanymi „Goffredo Mameli”, „Pier Capponi” i „Giovanni da Procida”)[10].

W 1929 roku „Tito Speri” stacjonował w Trypolisie[10]. W 1930 roku eskadra okrętów podwodnych średniego zasięgu, w której służyły jednostki typu Mameli, została przemianowana na 4 eskadrę okrętów podwodnych[10]. Na przełomie lutego i marca 1930 roku „Tito Speri” odbył 19-dniowy rejs na Ocean Atlantycki, docierając do Las Palmas de Gran Canaria[10]. W 1930 roku „Tito Speri”, „Goffredo Mameli” i „Pier Capponi” odbyły rejs do portów Grecji i Dodekanezu[10]. W 1931 roku okręty 4. eskadry przebazowano do Neapolu[10]. W 1933 roku wszystkie jednostki typu Mameli odbyły dwudziestodniowy rejs szkoleniowy, zawijając do Salonik oraz na Leros i Rodos[10].

W 1934 roku okręty 4. eskadry powróciły do Tarentu, a zespół został przemianowany na 9 eskadrę 3. Flotylli, kontynuując szkolenie i wykonując krótkie rejsy po portach włoskich i Dodekanezu[10]. W 1935 roku 9 eskadrę przekształcono w 12 eskadrę[10]. Podczas wojny domowej w Hiszpanii „Tito Speri” odbył jedną misję specjalną[10].

W 1938 roku 12 eskadrę przekształcono w 41 eskadrę; w 1939 roku zmieniono po raz kolejny jej oznaczenie na 31 eskadrę i przebazowano do Mesyny[10]. W kwietniu 1939 roku „Tito Speri” znalazł się w składzie sił morskich uczestniczących w operacji pod kryptonimem „O.M.T.”, czyli inwazji na Albanię[11].

10 czerwca 1940 roku, w momencie ataku Włoch na Francję, okręt wchodził w skład 34. eskadry okrętów podwodnych 3. Flotylli w Mesynie (wraz z siostrzanymi „Goffredo Mameli”, „Pier Capponi” i „Giovanni da Procida”)[12][13]. Dowództwo jednostki sprawował kmdr ppor. (wł. capitano di corvetta) Mario Vannutelli[9]. Na przełomie lipca i sierpnia okręt operował na wodach między Kretą a Aleksandrią, wraz z „Goffredo Mameli” i „Narvalo”[14]. Od 15 do 21 października „Tito Speri” ponownie patrolował wody na południe od Krety, wraz z „Santorre Santarosa”, „Ascianghi”, „Anfitrite”, „Fratelli Bandiera” i „Enrico Toti”[15][16].

Od 12 do 20 stycznia 1941 roku „Tito Speri” i „Ciro Menotti” odbyły patrole u wejścia do Cieśniny Otranto, także nie nawiązując kontaktu z wrogiem[17]. Po 20 stycznia „Tito Speri”, „Turchese”, „Ambra”, „Filippo Corridoni”, „Ciro Menotti”, „Domenico Millelire”, „Dessiè” i „Jalea” patrolowały Południowy Adriatyk i północną część Morza Jońskiego[18]. Między 9 a 18 lutego okręt wraz z „Topazio” patrolował wody u wybrzeży Albanii i Grecji, nie spotykając przeciwnika[19][20]. Ze względu na zużycie silników wiosną „Tito Speri” i „Goffredo Mameli” zostały przeniesione do Szkoły Okrętów Podwodnych w Poli[9][21].

W 1942 roku zużyte jednostki napędowe zostały wymienione na nowe silniki Diesla Tosi o łącznej mocy 4000 KM, przez co prędkość okrętu na powierzchni wzrosła do 17 węzłów[5].

W momencie kapitulacji Włoch we wrześniu 1943 roku niesprawny okręt znajdował się w rezerwie w Tarencie, a jego dowódcą był kmdr ppor. Rino Erler[9][22]. „Tito Speri” i „Goffredo Mameli” poddały się Aliantom, a po przeprowadzeniu prac remontowych zostały w lutym 1944 roku wysłane na Bermudy, a następnie do Zatoki Maine[21]. Obie włoskie jednostki (we wrześniu 1944 roku dołączył do nich także „Giovanni da Procida”) były wykorzystywane do szkolenia w zwalczaniu okrętów podwodnych przez jednostki lotnictwa i marynarki USA[21]. W lutym 1945 roku „Tito Speri” i „Giovanni da Procida” zostały przeniesione do Guantanamo, dalej uczestnicząc w szkoleniu sił ZOP[21]. Pod koniec działań wojennych „Tito Speri”, „Goffredo Mameli” i „Giovanni da Procida” powróciły do Tarentu, gdzie nie prowadziły już żadnych działań[21].

Okręt został wycofany ze służby 1 lutego 1948 roku[6][7].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Identycznie podaje Fontenoy 2007 ↓, s. 225. Natomiast McMurtrie 1941 ↓, s. 281 podaje wyporność nawodną 770 ton, a podwodną 994 tony; Lipiński 1999 ↓, s. 654 i Fraccaroli 1974 ↓, s. 124 podają wyporność 786/1009 ton, zaś Pollina 1963 ↓, s. 111 podaje 830/1010 ton.
  2. ↑ Pollina 1963 ↓, s. 111 podaje, że łączna moc silników elektrycznych wynosiła 1000 KM.
  3. ↑ McMurtrie 1941 ↓, s. 281 podaje, że okręty typu Mameli na powierzchni rozwijały prędkość 17 węzłów, a w zanurzeniu 9 węzłów, zaś Pollina 1963 ↓, s. 111 podaje, że prędkość na powierzchni wynosiła 17,2 węzła, a w zanurzeniu 7,7 węzła.
  4. ↑ Pollina 1963 ↓, s. 111 podaje, że zasięg nawodny wynosił 4360 Mm przy prędkości 8 węzłów, zaś podwodny 110 Mm przy prędkości 3 węzłów.
  5. ↑ McMurtrie 1941 ↓, s. 281 podaje, że załoga okrętu liczyła 46 osób.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Franz 2016 ↓, s. 81.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 307.
  3. ↑ a b c d e f g h Fontenoy 2007 ↓, s. 225.
  4. ↑ Franz 2016 ↓, s. 99.
  5. ↑ a b c d e f g h i j k Gogin 2021 ↓.
  6. ↑ a b c d Fraccaroli 1974 ↓, s. 124.
  7. ↑ a b c d Pollina 1963 ↓, s. 111.
  8. ↑ McMurtrie 1941 ↓, s. 281.
  9. ↑ a b c d e Grupsom 2021 ↓.
  10. ↑ a b c d e f g h i j k Pollina 1963 ↓, s. 114.
  11. ↑ Franz 2016 ↓, s. 205.
  12. ↑ Franz 2016 ↓, s. 237.
  13. ↑ Kindell 1940 ↓.
  14. ↑ Rohwer 1940a ↓.
  15. ↑ Rohwer 1940b ↓.
  16. ↑ Sobski 2015a ↓, s. 55.
  17. ↑ Rohwer 1941a ↓.
  18. ↑ Sobski 2015b ↓, s. 38-39.
  19. ↑ Rohwer 1941b ↓.
  20. ↑ Sobski 2015b ↓, s. 39.
  21. ↑ a b c d e Pollina 1963 ↓, s. 115.
  22. ↑ Franz 2017 ↓, s. 210.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922–1946. Robert Gardiner, Roger Chesneau (red.). London: Conway Maritime Press, 1980. ISBN 0-85177-146-7. (ang.).
  • Paul E. Fontenoy: Submarines: An Illustrated History of Their Impact (Weapons and Warfare). Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2007. ISBN 1-85367-623-3. (ang.).
  • Aldo Fraccaroli: Italian Warships of World War II. London: Ian Allan Ltd., 1974. ISBN 0-7110-0002-6.
  • Maciej Franz: Burza nad Morzem Śródziemnym. Aliancka ofensywa. T. 4. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65855-43-5.
  • Maciej Franz: Burza nad Morzem Śródziemnym. Wojna się rozpoczyna. T. 1. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2016. ISBN 978-83-65495-67-9.
  • Ivan Gogin: GOFFREDO MAMELI medium submarines (1929). Navypedia. [dostęp 2021-03-21]. (ang.).
  • Don Kindell: ITALIAN, GREEK and YUGOSLAVIAN NAVY SHIPS, JUNE 1940. Naval History Homepage. [dostęp 2021-03-21]. (ang.).
  • Jerzy Lipiński: Druga wojna światowa na morzu. Warszawa: Wydawnictwo Lampart, 1999. ISBN 83-902554-7-2.
  • Francis E. McMurtrie (red.): Jane’s Fighting Ships 1940. London: Sampson Low, Marston & Co., 1941. (ang.).
  • Paolo M. Pollina: I sommergibili italiani 1895-1962. Roma: Ufficio Storico Della M.M., 1963. (wł.).
  • Jürgen Rohwer: Seekrieg 1940, Juli. Chronik des Seekrieges 1939–1945. [dostęp 2021-03-21]. (niem.).
  • Jürgen Rohwer: Seekrieg 1940, Oktober. Chronik des Seekrieges 1939–1945. [dostęp 2021-03-21]. (niem.).
  • Jürgen Rohwer: Seekrieg 1941, Januar. Chronik des Seekrieges 1939–1945. [dostęp 2021-03-21]. (niem.).
  • Jürgen Rohwer: Seekrieg 1941, Februar. Chronik des Seekrieges 1939–1945. [dostęp 2021-03-21]. (niem.).
  • Regio Sommergibile TITO SPERI. Grupsom - Sommergibili Mediterranei. [dostęp 2021-03-21]. (wł.).
  • Marek Sobski. Nasze morze naszym grobem. Działania operacyjne włoskiej floty podwodnej na Morzu Śródziemnym w 1940 roku. „Okręty”. Nr 1 (37). V, 2015. Oficyna Wydawnicza KAGERO. ISSN 1898-1518. 
  • Marek Sobski. Niewdzięczny rok na Mare Nostrum. Włoska flota podwodna na Morzu Śródziemnym w 1941 roku. „Okręty”. Nr 2 (38). V, 2015. Oficyna Wydawnicza KAGERO. ISSN 1898-1518. 
Okręty podwodne typu Mameli

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tito_Speri_(1928)&oldid=71731254”