Tablice toledańskie

Tablice toledańskie (lub Tablice z Toledo) – astronomiczne tablice używane dawniej do prognozowania ruchu Słońca, Księżyca i planet względem gwiazd stałych. Zostały ukończone około roku 1080 przez grupę arabskich astronomów w Toledo w Hiszpanii^[1]^[2]. Wykorzystywały istniejące wcześniej arabskie tablice astronomiczne, które powstały w innej lokalizacji, a następnie wprowadzono do nich poprawki, aby dane były zgodne z lokalizacją Toledo. We współczesnej astronomii tabele ruchu ciał niebieskich nazywane są efemerydami.

Tablice z Toledo były częściowo oparte na pracy al-Zarquali (znanego na Zachodzie jako Arzachel), arabskiego matematyka, astronoma, astrologa i wytwórcy przyrządów astronomicznych, który żył w Toledo. Tablice były tworzone przez zespół uczonych, którego skład jest w większości nieznany, z wyjątkiem Arzachela. Toledo przeszło pod chrześcijańskie hiszpańskie panowanie w połowie lat 80. XI wieku, krótko po tym jak ukończono pracę nad tablicami. Sto lat później w Toledo, tłumacz Gerard z Cremony (1114–1187), który zajmował się tłumaczeniem z języka arabskiego, przetłumaczył tablice toledańskie na łacinę. W tym czasie był to najdokładniejszy katalog astronomiczny w Europie. W połowie XIII wieku Campanus z Novary na podstawie tablic toledańskich al-Zarqualiego zbudował tabele dla południka, który przechodził przez Novarę^[3].

Tablice z Toledo zostały uzupełnione około 1270 roku przez tablice alfonsyńskie, które zostały opracowane w języku hiszpańskim i łacinie na podstawie oryginalnych tablic, które powstały dwa wieki wcześniej^[1]. Kolejne wydania tablic toledańskich, uzupełniane o drobne poprawki, były szeroko używane w późnym średniowieczu przez łacińskich astronomów. Choć autorzy tabel sugerowali, że nieruchoma Ziemia znajduje się w centrum Wszechświata, dane z nich były używane przez Mikołaja Kopernika podczas opracowywania jego modelu heliocentrycznego.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Tablice alfonsyńskie (stworzone w Toledo na podstawie tablic toledańskich)
Tablice rudolfińskie (tabele astronomiczne Keplera z 1627 roku)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Thomas F.T.F. Glick Thomas F.T.F., Steven JohnS.J. Livesey Steven JohnS.J., FaithF. Wallis. FaithF., "Toledo" w "Medieval science, technology, and medicine: an encyclopedia"., Nowy Jork: Routledge, 2005, s. 478-481, ISBN 978-0-415-96930-7 .
↑ G.J.G.J. Toomer G.J.G.J., Survey of the Toledan Tables, „Osiris”, 15, 1968 .
↑ Francis SeymourF.S. Benjamin Francis SeymourF.S., G.J.G.J. Toomer G.J.G.J., Campanus of Novara and medieval planetary theory: Theorica planetarum, University of Wisconsin Press, 1971, s. 15, ISBN 978-0-299-05960-6 .

[:0-1] Thomas F.T.F. Glick Thomas F.T.F., Steven JohnS.J. Livesey Steven JohnS.J., FaithF. Wallis. FaithF., "Toledo" w "Medieval science, technology, and medicine: an encyclopedia"., Nowy Jork: Routledge, 2005, s. 478-481, ISBN 978-0-415-96930-7 .

[2] G.J.G.J. Toomer G.J.G.J., Survey of the Toledan Tables, „Osiris”, 15, 1968 .

[3] Francis SeymourF.S. Benjamin Francis SeymourF.S., G.J.G.J. Toomer G.J.G.J., Campanus of Novara and medieval planetary theory: Theorica planetarum, University of Wisconsin Press, 1971, s. 15, ISBN 978-0-299-05960-6 .

[1]

[2]

[3]