Siculosciadium nebrodense

*Siculosciadium nebrodense*
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	selerowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	Siculosciadium
Gatunek	Siculosciadium nebrodense
	Nazwa systematyczna
	Siculosciadium nebrodense (Guss.) C.Brullo, Brullo, S.R.Downie & Giusso; Ann. Missouri Bot. Gard. 99: 11 (2013)
Synonimy
	Dichoropetalum nebrodense (Guss.) Soldano, Galasso & Banfi; Holandrea nebrodensis (Guss.) Banfi, Galasso & Soldano; Peucedanum nebrodense (Guss.) Nyman; Pteroselinum nebrodense Guss.;
	Dichoropetalum nebrodense (Guss.) Soldano, Galasso & Banfi; Holandrea nebrodensis (Guss.) Banfi, Galasso & Soldano; Peucedanum nebrodense (Guss.) Nyman; Pteroselinum nebrodense Guss.;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Siculosciadium nebrodense (Guss.) C.Brullo, Brullo, S.R.Downie & Giusso – gatunek rośliny należący do monotypowego rodzaju Siculosciadium z rodziny selerowatych, występujący endemicznie na południowych zboczach doliny w okolicy Pizzo Carbonara w górach Madonie w północnej Sycylii^[4].

Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckich słów σικυλό (sikulo – sycylijski) i σκιάδιον (skiadion – baldach)^[4]. Epitet gatunkowy oznacza „pochodzący z Monti Nebrodi”^[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Wieloletnia, karłowata, wiecznie zielona roślina zielna^[4].

Pęd: Pełzające, rozgałęzione kłącze o długości 4–12 cm i średnicy 2–5 mm, pokryte cienką, jasnobrązową martwicą korkową. Łodygi liczne, wzniesione lub podnoszące się, o długości 15–30 cm, z kwiatostanami wyrastającymi w węzłach^[4].

Liście: Liście odziomkowe zielone, nagie, o długości 5–15 cm, wyrastające z wierzchołków kłącza, tworzące białawe, równowąskie pochwy liściowe o długości 1–2,5 cm; ogonki liściowe lekko prążkowane, długości 1,5–7 cm; blaszki liściowe podługowate do podługowato-jajowatych, płaskie, o długości 1,5–6 cm i szerokości 1–3 cm, podwójnie pierzaste, z 3–4 parami listków jajowatych do trójkątnych, mniej więcej siecznych na elementy podługowate do jajowatych z zaokrąglonym wierzchołkiem zakończonym przeświecającym kończykiem. Liście łodygowe zmniejszające się dystalnie, tworzące pochwy liściowe o długości 2–5,5 cm; ogonki liściowe o długości 0–25 mm; blaszki liściowe lancetowate do trójkątnych, pierzaste do podwójnie pierzastych; listki równowąskie do równowąsko-lancetowatych, pierwszego rzędu o długości 5–22 mm i drugiego rzędu o długości 5–13 mm, zwykle zaostrzone^[4].

Kwiaty: Zebrane w od 4- do 8-promienny baldach złożony, wyrastający na długich szypułkach, elastycznych w czasie kwitnienia i sztywnych w czasie owocowania. Baldaszki z 1–5 szydłowatymi pokrywkami o przeświecających brzegach. Kwiaty obupłciowe lub męskie, od 4 do 8 na baldaszek, o średnicy 2–2,2 mm. Płatki korony jajowate, długości 1,5 mm, białe, odosiowo zabarwione na różowofioletowo, zagięte do wewnątrz, grube, wierzchołkowo ucięte. Pręciki istotnie dłuższe od okwiatu, zakrzywione do wewnątrz, w całości białe. Nitki pręcików o długości 1,7 mm. Pylniki o długości 0,5 mm. Szyjka słupka zgrubiała u nasady (stylopodium), stożkowato-spłaszczona. Wydłużone znamię słupka (stylodium) cylindryczne, wzniesione, w czasie owocowania wydłuża się do 2 mm. Zalążnia niemal cylindryczna do odwrotnie jajowatej, wielkości 1–1,2 mm^[4].

Owoce: Rozłupki kulistawe do eliptycznych, soczewkowate, o wymiarach 6–8,5×4–5 mm, płytko spłaszczone brzusznie, z gąbczastymi skrzydełkami szerokości do 0,8 mm^[4].

Biologia[edytuj | edytuj kod]

Siedlisko: Występuje na południowych zboczach doliny górskiej, na wysokości ok. 1870 m n.p.m. na mezozoicznych podłożach węglanowych, stanowiąc element zespołu roślin karłowatych, m.in. z takimi roślinami jak Astragalus nebrodensis, Erysimum bonannianum, Acinos alpinus, Minuartia verna, goździcznik skalnicowy, Centaurea parlatoris, Silene sicula^[4].

Rozwój: Kwitnie od lipca do sierpnia, owocuje od sierpnia do października^[4].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja systematyczna: Gatunek z monotypowego rodzaju Siculosciadium, w obrębie plemienia Selineae w podrodzinie Apioideae, w rodzinie selerowatych (baldaszkowatych) Apiaceae^[4].

Typ nomenklatoryczny: Lektotyp gatunku znajduje się w herbarium Uniwersytetu w Neapolu^[4].

Zagrożenie[edytuj | edytuj kod]

Roślina znana z kilku silnie rozkrzewionych osobników, tworzących rozległe, grube poduszki, rosnących na obszarze około 1000 m². Z tego względu postulowane jest uwzględnienie tego gatunku w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN ze statusem krytycznie zagrożony wyginięciem^[4].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-07-07] (ang.).
↑ ^a ^b Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2021-07-30]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Cristian Brullo, Salvatore Brullo, Stephen R. Downie, Clark A. Danderson i inni. Siculosciadium, A New Monotypic Genus of Apiaceae from Sicily 1. „Annals of the Missouri Botanical Garden”. 99 (1), s. 1–18, 2013-07-19. DOI: 10.3417/2011009.
↑ David Gledhill: The names of plants. Wyd. 4. Cambridge University Press, 2008. ISBN 978-0-511-47376-0.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-07-07] (ang.).

[kew-3] Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2021-07-30]. (ang.).

[rev-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Cristian Brullo, Salvatore Brullo, Stephen R. Downie, Clark A. Danderson i inni. Siculosciadium, A New Monotypic Genus of Apiaceae from Sicily 1. „Annals of the Missouri Botanical Garden”. 99 (1), s. 1–18, 2013-07-19. DOI: 10.3417/2011009.

[nop-5] David Gledhill: The names of plants. Wyd. 4. Cambridge University Press, 2008. ISBN 978-0-511-47376-0.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]