Rywa Kwiatkowska
| Imię i nazwisko |
Rywka Kwiatkowska-Pinchasik |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
1920 |
| Data śmierci |
1991 |
| Dziedzina sztuki |
literatura |
Rywa Kwiatkowska, właśc. Rywka Kwiatkowska-Pinchasik (ur. 1920 w Łodzi, zm. 1991?) – polsko-żydowska poetka i pisarka tworząca w jidysz.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodziła się w 1920 roku[1][2][3] w Łodzi[1], otrzymała tradycyjną edukację[4]. Należała do syjonistycznej organizacji Gordonia[4]. Podczas II wojny światowej, w getcie łódzkim udzielała się w grupie literackiej związanej z Miriam Ulinower, po czym kolejno znalazła się w obozach koncentracyjnych Auschwitz, Stutthof i w Kokoszkach[1][3]. Następnie spędziła około rok w moskiewskim szpitalu, gdzie leczono jej odmrożone ręce[4]. Do Łodzi powróciła w 1946 roku[4], w kraju dołączyła do Związku Literatów i Dziennikarzy Żydowskich w Polsce[1]. W 1949 roku dokonała aliji[1]. Została wyróżniona nagrodą im. I. Bimko (1964) oraz nagrodą im. Pinskiego (1974)[4]. Zmarła prawdopodobnie w 1991 roku[2][3].
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Spisała m.in. wspomnienia z obozu koncentracyjnego i zbeletryzowany dziennik z getta[1]. Jej wiersze i opowiadania ukazywały się na łamach polskich „Dos Naje Lebn”, „Jidisze Szriftn”, „Bafrajung” i „Fołks Sztyme”[1][4]. Jej twórczość można było znaleźć także w prasie angielskiej oraz izraelskiej (m.in. w „Najwelt”, „Problemen”, czy „Folksblat”)[4]. Utwory Kwiatkowskiej pojawiły się również m.in. w antologiach Oblicza getta. Antologia tekstów z getta łódzkiego (2017)[5], Moja dzika koza. Antologia poetek jidysz (2018)[1] oraz Nowe życie? Antologia literatury jidysz w powojennej Łodzi (1945–1949) z 2018 roku[4].
W 2014 roku wokalistka i pianistka Gaba Kulka utworzyła projekt muzyczny Rywa, w ramach którego artystka wkomponowała wiersze Kwiatkowskiej w kontekst muzyki współczesnej[6]. Część słów śpiewana była w jidysz, część po polsku[7]. Projekt miał premierę na festiwalu Nowa Muzyka Żydowska[7].
Dzieła[edytuj | edytuj kod]
- Fun lager cu lager („Z obozu do obozu”), 1950[1]
- Hent, 1956[4]
- In zichere hent, 1965[4]
- Tojznt mol farwos? A togbuch fun a jingl fun lodżer geto („Po tysiąckroć: dlaczego? Dziennik chłopca z getta łódzkiego”), 1971[1]
- Cwiszn Karmel un jam, 1975[4]
- Di lecte – di erszte wern. Lider un poemes („Być ostatnią – pierwszą. Wiersze i poematy”), 1980[1]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k Rywa Kwiatkowska, [w:] Moja dzika koza. Antologia poetek jidysz, Karolina Szymaniak, Joanna Lisek, Bella Szwarcman-Czarnota, Kraków: Wydawnictwo Austeria, 2018, s. 556–557, ISBN 978-83-7866-209-9.
- ↑ a b Kwiatkowski-Pinchasik, Rivka [online], viaf.org [dostęp 2022-01-06].
- ↑ a b c Krakowski Salon Poezji [online], Centrum Dialogu im. Marka Edelmana [dostęp 2022-01-06].
- ↑ a b c d e f g h i j k Rywa Kwiatkowska-Pinchasik, [w:] Nowe życie? Antologia literatury jidysz w powojennej Łodzi (1945–1949), Magdalena Ruta (red. naukowa) Ewa Wiatr, Krystyna Radziszewska, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2018, s. 327, ISBN 978-83-8142-030-3.
- ↑ Oblicza getta. Antologia tekstów z getta łódzkiego, Krystyna Radziszewska, Ewa Wiatr, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2017, ISBN 978-83-8088-473-1.
- ↑ Nowa Muzyka Żydowska: Wacław Zimpel Quartet / Gaba Kulka [online], jazzarium [dostęp 2022-01-06] (pol.).
- ↑ a b Igor Rakowski-Kłos, Gaba Kulka w Monopolis z niezwykłymi piosenkami [WYWIAD] [online], lodz.wyborcza.pl [dostęp 2022-01-06].