Psathyrella

Kruchaweczka
	; Kruchaweczka najdelikatniejsza
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	kruchaweczkowate
Rodzaj	kruchaweczka
	Nazwa systematyczna
	Psathyrella (Fr.) Quél.; Mém. Soc. Émul. Montbéliard, Sér. 2 5: 152 (1872)
	Typ nomenklatoryczny
	Psathyrella gracilis (Fr.) Quél. (1872)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Psathyrella (Fr.) Quél. (kruchaweczka) – rodzaj grzybów z rodziny kruchaweczkowatych (Psathyrellaceae)^[1].

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Grzyby saprotroficzne rosnące na ziemi, drewnie i nawozie. Kapelusze przeważnie łamliwe, suche, przeważnie higrofaniczne, łuskowate, kosmkowate lub nagie, niebruzdowane i nierozpływające się. Trzony nagie do kosmkowatych, czasem korzeniaste. Przeważnie bez pierścienia. Blaszki przyrośnięte, nierozpływające się. Miąższ przeważnie bardzo kruchy. Wysyp zarodników ciemnobrązowy, czarnobrązowy (rzadko czerwonawobrązowy lub czarny). Zarodniki eliptyczne, gładkie, przeważnie z porą rostkową, trama blaszek regularna (strzępki biegną równolegle)^[2].

Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Psathyrellaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Synonimy naukowe: Agaricus subsect. Homophron Britzelm., Agaricus trib. Psathyra Fr., Agaricus trib. Psathyrella Fr., Astylospora Fayod, Drosophila Quél., Gymnochilus Clem., Homophron (Britzelm.) W.B. Cooke, Hypholomopsis Earle, Pannucia P. Karst., Pluteopsis Fayod, Psalliotina Velen., Psammocoparius Delile ex De Seynes, Psathyra (Fr.) P. Kumm., Psilocybe Fayod^[3].

Polską nazwę nadał Stanisław Chełchowski w 1898 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym należące do tego rodzaju gatunki opisywane był też pod nazwami: kołpaczek, łączak, kruszak, łysak, kruchawka, maślanka^[4].

Gatunki występujące w Polsce:

Psathyrella almerensis Kits van Wav. 1985^[5]
Psathyrella ammophila (Durieu & Lév.) P.D. Orton – kruchaweczka piaskowa
Psathyrella artemisiae (Pass.) Konrad & Maubl. 1949^[5]
Psathyrella atomatoides (Peck) A.H. Sm. 1972^[5]
Psathyrella berolinensis Ew. Gerhardt 1978^[6]
Psathyrella bifrons Berk. A.H. Sm. – kruchaweczka białoostrzowa
Psathyrella bipellis (Quél.) A.H. Sm. 1946^[5]
Psathyrella canoceps (Kauffman) A.H. Sm. – kruchaweczka drobna
Psathyrella caput-medusae Fr. Konrad & Maubl. – kruchaweczka meduzogłowa
Psathyrella casca (Fr.) Konrad & Maub – kruchaweczka czerwonawa
Psathyrella corrugis Pers. Konrad & Maubl. – kruchaweczka wysmukła, kruchaweczka czarnoblaszkowa^[7]
Psathyrella cortinarioides P.D. Orton 1960^[5]
Psathyrella cotonea Quél. Konrad & Maubl. – kruchaweczka brudnobiała
Psathyrella dicrani (A.E. Jansen) Kits van Wav. 1985^[5]
Psathyrella effibulata Örstadius & E. Ludw. 1997^[5]
Psathyrella fagetophila Örstadius & Enderle 1996^[6]
Psathyrella fatua (Fr.) P. Kumm. – kruchaweczka blada
Psathyrella fimiseda Örstadius & E. Larss. 2008^[5]
Psathyrella flexispora T.J. Wallace & P.D. Orton 1960^[5]
Psathyrella frustulenta (Fr.) A.H. Sm. – kruchaweczka fasolowatozarodnikowa
Psathyrella fulvescens (Romagn.) M.M. Moser ex A.H. Sm. – kruchaweczka żółknąca
Psathyrella fusca (J.E. Lange) A. Pearson – kruchaweczka stożkowata
Psathyrella gordonii (Berk. & Broome) A. Pearson & Dennis – kruchaweczka białoosłonowa
Psathyrella gyroflexa (Fr.) Konrad & Maubl. 1949^[8]
Psathyrella hirta Peck – kruchaweczka odchodowa
Psathyrella hydrophiloides Kits van Wav.^[9]^[5]
Psathyrella impexa (Romagn.) Bon 1983 – kruchaweczka różowawa
Psathyrella lutensis (Romagn.) Bon 1983^[5]
Psathyrella maculata (C.S. Parker) A.H. Sm. 1972^[5]
Psathyrella microrhiza (Lasch) Konrad & Maubl. – kruchaweczka krótkokorzeniasta
Psathyrella minutissima Kits van Wav. 1987^[5]
Psathyrella murcida (Fr.) Kits van Wav. – kruchaweczka ochrowoczarna
Psathyrella noli-tangere (Fr.) A. Pearson & Dennis – kruchaweczka najdelikatniejsza
Psathyrella obtusata (Pers.) A.H. Sm. – kruchaweczka białotrzonowa
Psathyrella ochracea (Romagn.) M.M. Moser ex Kits van Wav. 1976^[5]
Psathyrella olympiana A.H. Sm. – kruchaweczka czerwonobrązowa
Psathyrella orbicularis (Romagn.) Kits van Wav. 1976^[5]
Psathyrella panaeoloides (Maire) Arnolds – kruchaweczka kołpaczkowata
Psathyrella pennata Fr. A. Pearson & Dennis – kruchaweczka wypaleniskowa
Psathyrella pertinax (Fr.) Örstadius – kruchaweczka ziarnista^[10]
Psathyrella piluliformis Bull. P.D. Orton – kruchaweczka namakająca
Psathyrella potteri A.H. Sm – kruchaweczka ochrowobiała^[11]
Psathyrella praecox A.H. Sm. 1972^[5]
Psathyrella prona Fr. Gillet – kruchaweczka przydrożna, kruchaweczka różowobrzega^[12]
Psathyrella pseudocasca (Romagn.) Kits van Wav. – kruchaweczka pniakowa
Psathyrella pseudocorrugis (Romagn.) Bon 1983^[5]
Psathyrella pseudogracilis (Romagn.) M.M. Moser – kruchaweczka workowatorozwierkowa
Psathyrella pygmaea (Bull.) Singer – kruchaweczka najmniejsza
Psathyrella senex (Peck) A.H. Sm. – kruchaweczka malutka, kruchaweczka szaroczerwonawa^[13]
Psathyrella seymourensis A.H. Sm. 1972^[5]
Psathyrella spadiceogrisea Schaeff. Maire – kruchaweczka wąskoblaszkowa
Psathyrella sphaerocystis P.D. Orton 1964^[5]
Psathyrella sphagnicola (Maire) J. Favre – kruchaweczka torfowcowa
Psathyrella spintrigera (Fr.) Konrad & Maubl. – kruchaweczka rdzawobrązowa
Psathyrella spintrigeroides P.D. Orton 1960^[5]
Psathyrella storea (Fr.) Romagn. ex Bon – kruchaweczka żółtomiąższowa
Psathyrella squamosa (P. Karst.) A.H. Sm. 1972^[5]
Psathyrella tenuicula (P. Karst.) Örstadius & Huhtinen 1996
Psathyrella tephrophylla (Romagn.) M.M. Moser – kruchaweczka popielatoblaszkowa
Psathyrella torpens (Fr.) Konrad & Maubl. – kruchaweczka bladomięsna
Psathyrella trepida (Fr.) Gillet – kruchaweczka bagienna
Psathyrella variata A.H. Sm. 1972^[5]
Psathyrella vernalis Velen. – kruchaweczka wiosenna

Nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum^[14]. Nazwy polskie i wykaz gatunków według Władysława Wojewody^[4] i innych^[15]^[5]^[6]. Pominięto gatunki wątpliwe.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b Index Fungorum [online] [dostęp 2020-11-22] .
↑ E.E. Gerhardt E.E., Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie – Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2 .
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] .
↑ ^a ^b WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 551–561, ISBN 83-89648-09-1 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2024-01-22] (pol.).
↑ ^a ^b ^c Psathyrella (kruchaweczka) [online], grzyby.pldata dostępu = 2024-01-23 .
↑ Nazwy polskie podane przez W. Wojewodę dla synonimów Psathyrella gracilis (Fr.) Quél. i Psathyrella atrolaminata Kits van Wav.
↑ Takson niepewny.
↑ A.A. Ronikier A.A., Rare and interesting species of Psathyrella found in the Tatra National Park, „Acta Mycologica”, 42, 2007, s. 85–92 [zarchiwizowane z adresu 2013-12-13] .
↑ W. Wojewoda podaje polską nazwę dla synonimu Psathyrella chondroderma.
↑ Nazwa polska podana przez W. Wojewodę dla synonimu Psathyrella albidula Romagn. ex M.M. Moser.
↑ Nazwa polska podana przez W. Wojewodę dla synonimu Psathyrella infida Quél. 1877.
↑ Nazwa polska podana przez W. Wojewodę dla synonimu Psathyrella ocellata (Romagn.) M.M. Moser 1877.
↑ Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2013-10-20] .
↑ Komisja do spraw polskiego nazewnictwa grzybów [online] [dostęp 2017-08-28] .

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2020-11-22] .

[ger-2] E.E. Gerhardt E.E., Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie – Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2 .

[sf-3] Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] .

[check-4] WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 551–561, ISBN 83-89648-09-1 .

[lit-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2024-01-22] (pol.).

[atlas-6] Psathyrella (kruchaweczka) [online], grzyby.pldata dostępu = 2024-01-23 .

[na-7] Nazwy polskie podane przez W. Wojewodę dla synonimów Psathyrella gracilis (Fr.) Quél. i Psathyrella atrolaminata Kits van Wav.

[niep-8] Takson niepewny.

[ron-9] A.A. Ronikier A.A., Rare and interesting species of Psathyrella found in the Tatra National Park, „Acta Mycologica”, 42, 2007, s. 85–92 [zarchiwizowane z adresu 2013-12-13] .

[10] W. Wojewoda podaje polską nazwę dla synonimu Psathyrella chondroderma.

[na4-11] Nazwa polska podana przez W. Wojewodę dla synonimu Psathyrella albidula Romagn. ex M.M. Moser.

[na2-12] Nazwa polska podana przez W. Wojewodę dla synonimu Psathyrella infida Quél. 1877.

[na3-13] Nazwa polska podana przez W. Wojewodę dla synonimu Psathyrella ocellata (Romagn.) M.M. Moser 1877.

[if2-14] Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2013-10-20] .

[kom-15] Komisja do spraw polskiego nazewnictwa grzybów [online] [dostęp 2017-08-28] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]