Prinia zwyczajna
| Prinia gracilis[1] | |||
| (Lichtenstein, 1823) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
prinia zwyczajna | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Prinia zwyczajna, prinia[3] (Prinia gracilis) – gatunek małego ptaka z rodziny chwastówkowatych (Cisticolidae). Osiadła, ma bardzo szeroki zasięg występowania; w Afryce od Somalii i Sudanu po Egipt, poprzez Bliski Wschód, południową Turcję po centralną Azję aż do północnych Indii i Bangladeszu. Nie jest zagrożona wyginięciem.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Po raz pierwszy gatunek opisał Martin Lichtenstein w roku 1823 pod nazwą Sylvia gracilis. Za miejsce pochodzenia holotypu wskazał Nubię[4]. Zarówno Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny jak i autorzy Handbook of the Birds of the World wyróżnili 12 podgatunków[5][4].
Podgatunki i zasięg ich występowania[edytuj | edytuj kod]
Wyróżnia się następujące podgatunki[5]:
- P. g. natronensis Nicoll, 1917 – Wadi an-Natrun (także dolina Natron; północny Egipt)
- P. g. deltae Reichenow, 1904 – delta Nilu do zachodniego Izraela
- P. g. gracilis (Lichtenstein, 1823) – Kair do centralnego Sudanu
- P. g. carlo Zedlitz, 1911 – południowo-wschodni Sudan do Somalii
- P. g. yemenensis Hartert, 1909 – zachodnia Arabia Saudyjska, Jemen i południowy Oman
- P. g. hufufae Ticehurst & Cheesman, 1924 – północno-wschodnia Arabia Saudyjska i Bahrajn
- P. g. carpenteri Meyer de Schauensee & Ripley, 1953 – północny Oman i Zjednoczone Emiraty Arabskie
- P. g. palaestinae Zedlitz, 1911 – południowa Syria do północno-zachodniej Arabii Saudyjskiej
- P. g. irakensis Meinertzhagen, 1923 – wschodnia Syria, Irak i południowo-zachodni Iran
- P. g. akyildizi Watson, 1961 – południowa Turcja i północna Syria
- P. g. lepida Blyth, 1844 – południowo-wschodni Iran do północnych Indii
- P. g. stevensi Hartert, 1923 – południowo-wschodni Nepal, północno-wschodnie Indie i Bangladesz
Środowisko życia stanowią obszary trawiaste z gęstą trawą i zaroślami[6]. Podgatunek carlo spotykany jest np. w zaroślach sodówek (Suaeda) oraz łobody (Artiplex)[7]. 12 października 1987 roku na wybrzeżu nieopodal Episkopi na Cyprze dokonano obserwacji prinii zwyczajnej. Cechy, na podstawie których oznaczono gatunek, zostały stwierdzone przez Cyprus Ornithological Society jako wystarczające do uznania obserwacji za pewną[8].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała wynosi 11 cm, masa ciała – 7 g. Brak dymorfizmu płciowego. Osobniki podgatunku akyildizi (Turcja i Syria) są ciemniejsze. Wierzch ciała szary, pokryty brązowymi kreskami. Spód białawy z płowym odcieniem[9]. Sterówki długie, od spodu pokryte szaro-białymi pasami. Dziób czarny[6]. U podgatunku nominatywnego długość skrzydła wynosi 46 mm (również u natronensis), ogona 55–62 mm, skoku 17–18 mm, dzioba 10–12 mm[9].
Lęgi[edytuj | edytuj kod]
U populacji z Etiopii i Erytrei (podgatunek carlo) okres składania jaj trwa od grudnia do stycznia[7]. Na początku okresu lęgowego samcom ciemnieją dzioby. Terytorium wynosi około 2750 jardów kwadratowych (około 2300 m²)[10]. Pieśń trwa jednokrotnie 2 sekundy, składa się z powtarzających się podobnych do owadzich dźwięków jak dzit-dzit-dzit-dzit lub dit-hip[11].
Gniazdo buduje początkowo samiec, następnie samica dołącza. W trakcie inkubacji jest nadal poprawiane. Zniesienie liczy 3–5 jaj. W trakcie badań w Dolnym Egipcie jedynie podczas 9% czasu obserwacji jeden z ptaków wysiadywał. Inkubacja trwa 11–12 dni, wysiadują oba ptaki z pary, zmieniając się; najdłuższy czas siedzenia prinii na jajach wynosił 16,5 minuty. Młode przebywają w gnieździe 13–14 dni[10].
Status[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje prinię zwyczajną za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Całkowita liczebność populacji nie została oszacowana, ale jej trend uznawany jest za stabilny[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Prinia gracilis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Prinia gracilis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Priniinae Roberts, 1922 (1854) - prinie (wersja: 2020-09-20). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-12-14].
- ↑ a b Joseph del Hoyo, Andrew Elliot, Jordi Sargatal & David Christie: Handbook of the Birds of the World. T. 11. Old World Flycatchers to Old World Warblers. 2006, s. 423. ISBN 84-96553-06-X.
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Grassbirds, Donacobius, Malagasy warblers, cisticolas, allies. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-12-14]. (ang.).
- ↑ a b David Burni, Ben Hoare, Joseph DiCostanzo, BirdLife International (mapy wyst.), Phil Benstead i inni: Ptaki. Encyklopedia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 410. ISBN 978-83-01-15733-3.
- ↑ a b John Ash, John D. Atkins, Caroline P. J. Ash: Birds of Ethiopia and Eritrea: An Atlas of Distribution. A&C Black, 2009, s. 273. ISBN 978-1-4081-0979-3.
- ↑ Willem Pompert. Graceful Warbler in Cyprus in October 1987. „Dutch Birding”. 10, s. 29, 1988.
- ↑ a b Ramsay, Robert George Wardlaw: Guide to the birds of Europe and North Africa. 1923, s. 115.
- ↑ a b K. E. L. Simmons. The behaviour and general biology of the Graceful Warbler Prinia gracilis. „The Ibis”. 96 (2), s. 262–292, 1954.
- ↑ Tej Kumar Shrestha: Birds of Nepal: Field Ecology, Natural History and Conservation. T. 2. Steven Simpson Books, 2001, s. 51. ISBN 978-0-9524390-9-7.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).