Poznowice
50°31′11″N 18°09′01″E/50,519722 18,150278| wieś | |
.jpg) Fragment wsi | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
289[2] |
| Strefa numeracyjna |
77 |
| Kod pocztowy |
47-180[3] |
| Tablice rejestracyjne |
OST |
| SIMC |
0495556 |
Położenie na mapie gminy Izbicko  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu strzeleckiego  | |
| 50°31′11″N 18°09′01″E/50,519722 18,150278[1]
| |
Poznowice (dodatkowa nazwa w j. niem. Posnowitz) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie strzeleckim, w gminie Izbicko.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa opolskiego.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Nazwa miejscowości należy do grupy nazw patronomicznych i pochodzi od staropolskiego imienia założyciela miejscowości Poznana lub Poznomira (Poznomer – Pozen – Poznowice) pochodzącego z XIII wieku[4]. Niemiecki językoznawca Heinrich Adamy w swoim dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia jako najstarszą zanotowaną nazwę miejscowości Poznanicz podając jej znaczenie "Dorf des Posener" czyli po polsku "Wieś Poznaniaków"[4]. Adamy wywodzi nazwę miejscowości od mieszkańców - wsi zamieszkanej przez Poznaniaków. Alternatywną formę podstawową dla nazwy wioski może stanowić jeszcze starsza nazwa osobista Pozdet, której istnienie potwierdzono w 1204 roku.
W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod polską nazwą Poznowic oraz zgermanizowaną Posnowitz[5]
Integralne części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0495562 | Sława | przysiółek |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Trudno określić dokładną datę powstania wsi, jednak pierwsze potwierdzone informacje o jej istnieniu (de Poznowitz) pochodzą już z 1200 roku. Poznowice prawdopodobnie stanowiły dzielnicę lub też powstały na gruzach miasta Gorzow – Gorzowy. Jeszcze dziś mieszkańcy Poznowic potrafią wskazać miejsce, gdzie można zobaczyć resztki dawnego osiedla. Poznowice wraz z legendarnym miastem Gorzowy stanowiły wtedy odrębną parafię, drewniany kościółek zbudowano w Poznowicach w 1260 roku.
Tragiczne wydarzenia wojny trzydziestoletniej (1618-1648) nie ominęły Śląska. Podczas jednego z przemarszów wojsk Gorzowy zostały zniszczone, a ludność wysiedlona. Fakt ten spowodował skasowanie parafii i przyłączenie Poznowic do parafii Kamień Wielki. Informacja ta została zamieszczona w starej, drukowanej kronice Martina Ferdynanda Elsner von Gorzow z Kalinowitz. Według zapisków najstarszej zachowanej księgi przychodów z 1648 roku, w poznowickim kościele odprawiano msze jedynie raz na kwartał poza tym w święto patrona parafii i w święta tytularne.
Na początku XIX wieku we wsi było 860 mórg ziemi ornej, należącej do dworu, którą zarządzali hrabiowie von Strachwitz.
W skład Poznowic wchodziła także kolonia Sława, nazwana tak na cześć św. Bronisławy lub też jednej z hrabianek von Strachwitz o tym samym imieniu. Pierwotnie osadę stanowiło 7 gospodarstw, założonych w latach 1810 i 1811 na, należącym do dominium, gruncie leśnym.
Z „Topographisches Handbuch von Oberschlesien” Feliksa Triesta dowiedzieć się można, że w 1864 roku wioska wraz z kolonią była własnością hrabiów von Strachwitz z Kamienia Wielkiego. W starym filialnym kościele proboszcz z Kamienia Ślaskiego (Gross Stein) odprawiał msze co 2 tygodnie, zaś szkoła podstawowa znajdowała się w Siedlcu.
Plebiscyt i powstanie[edytuj | edytuj kod]
W 1910 roku 406 mieszkańców mówiło w języku polskim, natomiast 9 osób posługiwało się językiem niemieckim. Podczas plebiscytu w 1921 roku we wsi uprawnionych do głosowania było 291 mieszkańców (w tym 47 emigrantów). Za Polską głosowało 182 ososoby, a za Niemcami 107 osób. Działało tu gniazdo Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. W czasie III powstania śląskiego Poznowice zostały zajęte 7 maja przez wojska powstańcze. 21-23 maja trwały zacięte walki o miejscowość, która znalazła się na szlaku natarcia wojsk niemieckie w kierunku Góry św. Anny. Poznowice zostały ostatecznie utracone 31 maja, podczas kolejnej ofensywy wojsk niemieckich[8].
Na cmentarzu znajduje się mogiła powstańcza, poświęcona braciom Błania.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[9]:
- kościół par. pw. św. Michała Archanioła, z ok. 1800 r.
- mogiła rodziny Błania, powstańców śląskich, na cmentarzu przykościelnym, z 1921 r.
- kaplica cmentarna, z poł. XIX w.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 109583
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-05].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1030 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 27, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ Knie 1830 ↓, s. 588.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Encyklopedia powstań śląskich, Opole: Instytut Śląski w Opolu, 1982.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 115.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Johann Georg Knie, Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865 (niem.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Poznowice, [w:] Archiwum wycinków prasowych, Instytut Śląski [dostęp 2021-02-01].
