Nsima
Nsima (nshima), sadza, putu, bidia, meali, pap, ugali – potrawa typowa dla kuchni krajów wschodniej, zachodniej i południowej Afryki, obecnie sporządzana z grubo mielonej mąki lub kaszki kukurydzianej ugotowanej na gęsto.
W 2017 roku nsima jako element tradycji kulinarnej w Malawi została wpisana na listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO[1].
Do 2 poł. XIX w. potrawa sporządzana była z ziaren różnych zbóż. Jest to jedna z najdawniejszych form spożywania rozdrobnionego ziarna zbóż chlebowych lub odsianej mąki zamiast chleba.
Potrawa w formie gęstej, kleistej papki, serwowana w postaci ręcznie toczonych placuszków, spożywana jest bez użycia sztućców[2].
W klasycznej formie nsima była spożywana bez dodatków, co zachowało się w zwyczajach żywieniowych warstw uboższych. Obecnie jednak często jest podawana z gotowanymi lub smażonymi warzywami (najczęściej są to owoce i liście dyni). Niekiedy serwuje się ją z rybą lub mięsem (wołowina, koźlęcina i dziczyzna, wyjątkowo drób hodowlany)[3]. Placuszki można maczać w podawanych jako dodatek sosach.
Nsima spożywana jest najczęściej dwa razy dziennie, na obiad i kolację, chociaż pierwotnie była spożywana w godzinach wieczornych, po zakończeniu wszystkich prac w gospodarstwie[3]
Tradycyjnie ugotowana potrawa nie jest solona, lecz pozostawiana na noc, by delikatnie sfermentowałą i nabrała odpowiedniego smaku[4].
Analogicznymi potrawami kuchni europejskiej, wyrabianymi przeważnie z mąki kukurydzianej, są mamałyga i polenta[5].
Nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Potrawa znana jako nsima (nshima w żargonie miejskim), podawana w dwóch wersjach (mgawiwa i ufa), jest bardzo popularna w Zambii, Malawi i Botswanie. Zambijskie ludy Bemba, Chewa, Lozi, Ngoni, Nsenga, Tonga, Tumbuka czy Tsenga używają na określenie dania z mąki kukurydzianej takich słów, jak nsima, sima, insima, ubwali i buhobe[6].
W Zairze i Kongo potrawa znana jest jako bidia, w Namibii jako oshifima, w Zimbabwe jako sadza, w Republice Południowej Afryki, w tym Zululandzie oraz w Lesotho jako putu i meali, w Kenii i Tanzanii najczęściej jako posho lub ugali, w Ghanie jako kpekpele[5][7].
Nsima w kulturze[edytuj | edytuj kod]
Przygotowywanie nsimy jako głównego składnika posiłków w kulturach afrykańskich było zadaniem kobiet. Dziewczynki przed osiągnięciem dojrzałości i zamążpójściem przygotywywały się do tego zadania m.in. pomagając matkom i krewnym w suszeniu ziarna, mieleniu mąki kukurydzianej (nie tylko z ziaren, ale również z kolb kukurydzy) za pomocą dokładnego ubijania ziaren długimi kijami w kamiennych lub glinianych misach oraz w wielokrotnym gotowaniu potrawy[4][8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ UNESCO ICH: Nsima, culinary tradition of Malawi. [dostęp 2017-12-09]. (ang.).
- ↑ Jeanne Jacob, Michael Ashkenazi, The World Cookbook for Students. Afghanistan to Cook Island, Westport: Greenwood Publishing Group, 2007, s. 127, 197. - Placuszki należy jeść tylko prawą ręką. Nigdy lewą, która jest rytualnie skalana, jako dłoń używana m.in. do podcierania i mycia reszty ciała.
- ↑ a b Jeanne Jacob, Michael Ashkenazi, The World Cookbook for Students. Afghanistan to Cook Island, Westport: Greenwood Publishing Group, 2007, s. 135.
- ↑ a b Agnieszka Podolecka-Niewdana, Republika Południowej Afryki [w:] Marta Jackowska, Hanny Rubinkowska (red.), Gry i zabawy afrykańskie, Warszawa: Dom Wydawniczy "Elipsa", 2011, s. 222.
- ↑ a b Lois Sinaiko, Multicultural Cookbook of Life-Cycle Celebrations, Westport: Oryx Press 2000, s. 29.
- ↑ Mwizenge Tembo, Zambian Traditional Names. The Meaning of Tumbuka, Chewa, Nsenga, Ngoni, and Tonga , Lusaka: Julubbi Enterprises Limited, 2006, s. 130.
- ↑ Kowligi R. Krishna, Maize Agroecosystem. Nutrient Dynamics and Productivity, Oakville: Apple Acadmic Press, 2013, s. 36.
- ↑ Katarzyna Hryćko, Zimbabwe [w:] Marta Jackowska, Hanny Rubinkowska (red.), Gry i zabawy afrykańskie, Warszawa: Dom Wydawniczy "Elipsa", 2011, s. 199, 204