Model aktancjelowy

Model aktancjelowy (fr. modèle actanciel; od actant: sprawca, osoba działająca, grająca) – model kategoryzacji opowieści (récit) zaproponowany przez strukturalistę A. J. Greimasa jako rozwinięcie modelu analizy bajek Proppa.

Według klasyfikacji Greimasa, model aktancjelowy jest jedną z dwóch struktur dzieła, obok modelu funkcjonalnego. Definiuje on opowieść jako poszukiwanie mające na celu usatysfakcjonować pewien brak, gdzie postaci (actants, grający) grają sześć ról, nadawcy (destinateur) – odbiorcy (destinataire), podmiotu-bohatera (sujet-héros) – przedmiotu (objet), oponenta (opposant) – postaci pobocznej (adjuvant). Pary tworzone przez te kategorie definiuja się wzajemnie poprzez elementy przeciwstawne.

Bibliografia

• A. J. Greimas, Sémantique structurale. Recherche de méthode, Paris, Larousse, « Langue et langage », 1966.