Mikozkowate
| Blephariceridae | |
| Loew, 1862 | |
| Okres istnienia: kelowej–dziś | |
 Larwa z rodzaju Blepharicera, widok z wierzchu | |
 Larwa z rodzaju Blepharicera, widok od spodu | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd | |
| Rodzina |
mikozkowate |
Mikozkowate[1] (Blephariceridae) – rodzina muchówek z podrzędu długoczułkich. Obejmuje około 320 opisanych gatunków. Larwy wodne, reofilne, żywią się glonami porastającymi kamienie i głazy.
Opis[edytuj | edytuj kod]
Owad dorosły[edytuj | edytuj kod]
Muchówki o smukłym ciele długości od 4 do 7 mm, zwykle matowo brązowym lub szarym, niekiedy srebrzyście lub opalizująco opylonym. Czułki są wydłużone i wieloczłonowe. Rozstaw oczu na głowie może być dychoptyczny do prawie holoptycznego i często wykazuje dymorfizm płciowy. Oprócz oczu obecne są także przyoczka, położone na wierzchu głowy. Aparat gębowy może być w pełni wykształcony lub zredukowany. Na skrzydłach zmarszczki tworzą siateczkowaty wzór. Odnóża są długie i cienkie. W odwłoku samic występują trzy zbiorniki nasienne. Narządy rozrodcze samca są odgięte ku stronie grzbietowej[2].
Stadia rozwojowe[edytuj | edytuj kod]
Larwy osiągają maksymalną długość od 4 do 13 mm[1]. Ich ciało jest walcowate ze spłaszczoną spodnią stroną, podzielone przewężeniami na 7 odcinków nieodpowiadających tagmom. Na pierwszy odcinek składa się głowa zrośnięta z tułowiem i początkowym segmentem odwłoka. Kolejne pięć odcinków odpowiada segmentom odwłoka od czwartego do szóstego. Ostatni odcinek, analny, zbudowany jest z segmentów odwłoka od siódmego do dziesiątego. Głowa ma jedną parę oczu prostych, czułki i żuwaczki przystosowane do zdrapywania. Każdy z pozostałych odcinków wyposażony jest w jedną przyssawkę na stronie brzusznej, parę skrzelotchawek przy przednim brzegu oraz parę małych, stożkowatych posuwek przy krawędziach bocznych[2][1].
Półowalne, spłaszczone po brzusznej stronie poczwarki charakteryzują się obecnością parzystych narządów oddechowych, zbudowanych z czterech cienkich blaszek[2].
Biologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
Larwy i poczwarki są wodne, typowo reofilne. Zamieszkują dobrze natlenione, czyste wody o szybkim nurcie, zwłaszcza w rejonach górskich i podgórskich. Żyją przytwierdzone do kamieni lub skalistego dna. Pokarm larw stanowią glony zdrapywane silnymi żuwaczkami[2][1]. Stadium poczwarki trwa zwykle 2–3 tygodnie[2].
Imagines zwykle żyją krótko, 1–2 tygodnie, i nie oddalają się od miejsc zasiedlanych przez larwy. Samice niektórych gatunków są owadożerne i żerują, wysysając z ofiar hemolimfę. Kopulacja odbywa się na roślinach lub skałach. Jaja składane są na kamieniach i głazach, pod lub tuż nad powierzchnią wody. Do podłoża przytwierdzone są wydzieliną[2].
Przedstawiciele rodziny występują na wszystkich kontynentach oprócz Antarktydy, a także na niektórych dużych wyspach jak Madagaskar czy Nowa Zelandia. Liczne gatunki wykazują endemizm na poziomie regionalnym[2]. W Polsce stwierdzono 6 gatunków[3] (zobacz: mikozkowate Polski).
Taksonomia i ewolucja[edytuj | edytuj kod]
W zapisie kopalnym reprezentowane są od keloweju w jurze[4]. Dotychczas opisano około 320 gatunków z około 30 rodzajów[2]. Klasyfikuje się je w 3 podrodzinach[4][2]:
- †Blephadejurinae Lukashevich et al., 2006
- Blepharicerinae Loew, 1862
- Edwardsininae Crampton, 1924
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Blephariceridae (Diptera Nematocera) – Mikozkowate. W: Jolanta Wiedeńska: Klucz do oznaczania makrobezkręgowców bentosowych dla potrzeb oceny stanu ekologicznego wód powierzchniowych. Grzegorz Tończyk, Jacek Siciński (red.). Warszawa: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, 2013, s. 80-82, seria: Biblioteka Monitoringu Środowiska. ISBN 978-83-61227-25-0.
- ↑ a b c d e f g h i Gregory W. Courtney: Blephariceridae (Winter Crane Flies). W: Manual of Central American Diptera. Vol. 1. Brian Victor Brown (red.). Ottawa: NRC Research Press, 2009. ISBN 978-0-660-19833-0.
- ↑ J. Razowski (red.), T. Zatwarnicki (kompilacja i aktualizacja): Wykaz Muchówek Polski Check-list of Polish Diptera Wersja: IV 2001. 2001. [dostęp 2016-06-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-17)].
- ↑ a b E.D. Lukashevich, D. Y. Huang, Q.B. Lin. Rare families of lower Diptera (Hennigmatidae, Blephariceridae, Perissommatidae) from the Jurassic of China. „Studia Dipterologica”. 13, s. 127-143, 2006.