Masume Ebtekar
Masume Ebtekar, urodzona jako Nilufar Ebtekar (ur. 21 września 1960 w Teheranie) – irańska wykładowczyni akademicka (immunolog) i polityk. Jako studentka brała udział w okupacji ambasady Stanów Zjednoczonych w Teheranie, następnie związała się ze stronnictwem irańskich reformistów. Pierwsza w historii Iranu kobieta na stanowisku jednego z równorzędnych wiceprezydentów kraju, sprawująca ten urząd w latach 1997-2005 przy prezydencie Mohammadzie Chatamim, następnie w latach 2013-2017 i ponownie od sierpnia 2017 do 2021 r. przy Hasanie Rouhanim.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Pochodzi ze średniozamożnej rodziny z Teheranu, jednak w wieku trzech lat wyjechała razem z rodziną do Stanów Zjednoczonych. Wychowywała się w Worcester (stan Massachusetts), a następnie w Upper Darby, na przedmieściu Filadelfii. Następnie jej rodzina wróciła do Iranu, tam Nilufar Ebtekar podjęła studia na teherańskiej politechnice[1]. Uczęszczała na publiczne wykłady Alego Szari'atiego, które zrobiły na niej ogromne wrażenie[2].
Popierała rewolucję islamską w Iranie i wzięła udział w okupacji ambasady amerykańskiej w Teheranie. Biegle władając językiem angielskim, była nieoficjalnym rzecznikiem studentów o radykalnych poglądach, którzy przejęli budynek[3]. Występując dla mediów, posługiwała się pseudonimem "siostra Mary" - wybrała to imię, gdyż jest ono znaczące w kulturze amerykańskiej[1]. Jest autorką wspomnień, w których opisała okupację ambasady[4].
W 1981 dzięki Mohammadowi Chatamiemu objęła stanowisko redaktor naczelnej anglojęzycznego pisma "Kayhan International"[5] i kierowała nim przez dwa lata[6]. Po ukończeniu studiów, w 1995 uzyskała doktorat w zakresie immunologii, pracowała jako wykładowca Uniwersytetu Tarbiat Modares w Teheranie. Opublikowała ponad 40 artykułów naukowych z dziedziny immunologii[6].
Z czasem odstąpiła od radykalnych poglądów i podobnie jak kilku innych uczestników ataku na placówkę dyplomatyczną przystąpiła do stronnictwa irańskich reformistów[7]. Zaczęła opowiadać się za poprawą stosunków Iranu z Europą i z Zachodem w ogólności, wzywała do podjęcia ogólnospołecznego dialogu w sprawie ograniczeń nakładanych przez irańskie prawo i obyczajowość na kobiety[1].
Po wyborze reformisty Mohammada Chatamiego na prezydenta Iranu w 1997 Masume Ebtekar została jako pierwsza w historii Iranu kobieta mianowana wiceprezydentem kraju[1]. W szczególności odpowiedzialna była za problemy środowiska. Chatami ponowił nominację dla niej po uzyskaniu reelekcji na drugą kadencję; Ebtekar pozostawała wiceprezydentem Iranu do 2005[6]. W latach 2007-2013 zasiadała w radzie miejskiej Teheranu, przy której utworzyła komitet zajmujący się ochroną środowiska[6].
Krytykowała politykę następcy Chatamiego, Mahmuda Ahmadineżada; od 2007 prowadziła blog, w którym z pozycji irańskich reformistów pisała m.in. o ochronie środowiska i prawach kobiet. W 2009 odwiedziła kilka rodzin manifestantów zabitych podczas protestów przeciwko wynikom wyborów prezydenckich w Iranie[6]. W kampanii prezydenckiej w 2013 wspierała Hasana Rouhaniego, który po zwycięstwie ponownie mianował ją wiceprezydentem i dyrektorem Agencji Ochrony Środowiska[6]. Poparła porozumienie w sprawie irańskiego programu nuklearnego i wezwała do dopuszczenia Iranu do wspólnego rozwiązywania problemów międzynarodowych, w tym do wypracowania pokojowego rozwiązania konfliktów w Syrii i Jemenie[3]. Po reelekcji Rouhaniego na urząd prezydenta Iranu Masume Ebtekar została ponownie nominowana na jednego z dwunastu wiceprezydentów, jako wiceprezydent ds. kobiet i rodziny[8].
Zamężna z Mohammadem Haszemim, ma dwójkę dzieci[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Masoumeh Ebtekar: The Most Powerful Woman in Iran [online] [dostęp 2016-07-23].
- ↑ M. Axworthy, Revolutionary..., s. 68.
- ↑ a b Saeed Kamali Dehghan, Iran vice-president hails new era after removal of sanctions [online], the Guardian, 18 stycznia 2016 [dostęp 2016-07-23].
- ↑ M. Axworthy, Revolutionary..., s. 172.
- ↑ Profile: Masumeh Ebtekar, „BBC”, 9 lipca 2003 [dostęp 2016-07-23].
- ↑ a b c d e f g 50 Iranian Women you Should Know: Masoumeh Ebtekar [online], en.iranwire.com [dostęp 2016-07-23] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-10].
- ↑ M. Axworthy, Revolutionary..., s. 329.
- ↑ Iran's Rouhani appoints female vice-presidents after criticism, „BBC News”, 9 sierpnia 2017 [dostęp 2017-08-09] (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Axworthy M.: Revolutionary Iran. A History of the Islamic Republic. London: Penguin Books, 2014. ISBN 978-0-14-104623-5.