Mabuhay
Mabuhay – filipińskie pozdrowienie[1]. Pochodzi z języka tagalskiego, ma bardzo szeroki zakres znaczeniowy. Cieszy się dużą popularnością. Wykorzystywane w powitaniach, życzeniach czy toastach, utrwalone zostało w filipińskiej kulturze i życiu politycznym. Porównywane do analogicznych wyrażeń wywodzących się z innych języków, w tym do hawajskiego aloha.
Pochodzenie i wykorzystanie[edytuj | edytuj kod]
Pochodzi z języka tagalskiego[2], od rdzenia buhay, oznaczającego żyć bądź też życie[3]. Tłumaczy się je rozmaicie, chociażby jako niech żyje, żyj długo, witaj czy zdrówko[4][5][6]. Cieszy się dużą popularnością. Wykorzystywane jest w wielu, często odległych od siebie kontekstach, między innymi przy okazji serdecznych powitań i pożegnań[7], składania gratulacji, życzeniach powodzenia czy przy wznoszeniu toastów[8]. Obecne jest także w przestrzeni publicznej, jako część sloganów, w tym podczas manifestacji i wieców politycznych[9][10]. Dodatkowo nawiązuje do niego Mabuhay, My Philippines, kompozycja ściśle łączona na Filipinach z urzędem głowy państwa[11]. Podczas wprowadzonego przez Ferdinanda Marcosa stanu wyjątkowego (1972–1981) funkcjonowała Mabuhay ang Pilipino Movement. Była to ogólnokrajowa sieć w założeniu dobrowolnych stowarzyszeń obywatelskich, intensywnie wspierana w praktyce przez rządową propagandę[12].
Ukazujące się od 1963 czasopismo przeznaczone dla pasażerów Philippine Airlines, narodowych linii lotniczych Filipin, nosi tytuł Mabuhay[13]. Ten sam przewoźnik lotniczy wykorzystuje to pozdrowienie jako nazwę swojego programu lojalnościowego[14]. Związki samego pozdrowienia z turystyką, istotną gałęzią gospodarki filipińskiej są jednak głębsze i nie ograniczają się jedynie do lotnictwa. Od końca XX wieku wykorzystuje się je mianowicie w różnorodnych działaniach marketingowych mających na celu zwiększenie liczby wizyt zagranicznych na archipelagu – od połowy lat 90. przyznaje się na przykład Mabuhay Awards, nagrody przeznaczone dla przedsiębiorców z branży hotelarskiej[15].
Pozdrowienie to używane jest powszechnie w społecznościach diasporalnych. W tym kontekście bywa przywoływane jako jeden z dowodów na wytworzenie się spójnej, jednolitej filipińskiej tożsamości narodowej[16]. W 2015 zostało włączone do Oxford English Dictionary, utwierdzając tym samym swoją obecność w filipińskiej odmianie języka angielskiego[17].
Kontekst i wpływ[edytuj | edytuj kod]
Mabuhay porównywane jest do pozdrowień i wyrażeń obecnych w innych językach. Wskazywano na jego podobieństwa do hawajskiego pozdrowienia aloha[18], jak również do hiszpańskiego viva[19][20]. Podobne sformułowanie występuje też w językach bisajskich[21]. Jednocześnie wskazywano na silne powiązanie znaczeniowe tego filipińskiego pozdrowienia z hebrajskim szalom[22].
Jego znaczenie wykracza przy tym poza bycie dosyć szeroko definiowanym pozdrowieniem. Z uwagi na swoją popularność i wszechobecność w życiu codziennym kraju bywa określane jako odzwierciedlenie narodowego ducha Filipińczyków[23]. Łączy się je też, jako słowo często używane przy powitaniach, z typową dla mieszkańców Filipin gościnnością[24].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Mendoza Arevalo 2023 ↓, s. 89.
- ↑ Balbir B. Bhasin: Doing Business in the ASEAN Countries. New York: Business Expert Press, 2011, s. 116. ISBN 978-1-60649-109-6. (ang.).
- ↑ Curtis D. McFarland: A Frequency Count of Filipino. Manila: Linguistic Society of the Philippines, 1989, s. 77. OCLC 24377039. (ang.).
- ↑ Tarra Quismundo: LIST: 40 Filipino-coined words added in Oxford dictionary. [w:] Philippine Daily Inquirer [on-line]. inquirer.net, 2015-06-26. [dostęp 2023-04-21]. (ang.).
- ↑ Mabuhay. [w:] Saipan Tribune [on-line]. saipantribune.com, 2004-07-21. [dostęp 2023-04-20]. (ang.).
- ↑ Patrick: What does MABUHAY mean?. [w:] Discover the Philippines [on-line]. discoverthephilippines.com. [dostęp 2023-04-20]. (ang.).
- ↑ Thomas P. Walsh: Tin Pan Alley and the Philippines American Songs of War And Love, 1898-1946, A Resource Guide. Lanham, Maryland • Toronto • Plymouth, UK: The Scarecrow Press, Inc., 2013, s. 271. ISBN 978-0-8108-8609-4. (ang.).
- ↑ Ramon Farolan: Why not ‘Mabuhay’ instead of ‘Kanpai’?. [w:] Philippine Daily Inquirer [on-line]. inquirer.net, 2017-01-16. [dostęp 2023-04-20]. (ang.).
- ↑ Ileto 1993 ↓, s. 75.
- ↑ Artemio R. Guillermo, May Kyi Win: Historical Dictionary of the Philippines Second Edition Historical Dictionaries of Asia, Oceania, and the Middle East, No. 54. Lanham, Maryland • Toronto • Plymouth, UK: The Scarecrow Press, Inc., 2005, s. 236. ISBN 0-8108-5490-2. (ang.).
- ↑ Tirso Cruz: Composer of Mabuhay – My Philippines. [w:] Philstar Global [on-line]. philstar.com, 2017-10-28. [dostęp 2023-04-21]. (ang.).
- ↑ McCallus 1989 ↓, s. 141.
- ↑ Inflight travel magazine Mabuhay is now online!. [w:] GMA News [on-line]. gmanetwork.com, 2020-12-11. [dostęp 2023-04-21]. (ang.).
- ↑ Philippine Airlines: Mabuhay Terms & Conditions. philippineairlines.com. [dostęp 2023-04-22]. (ang.).
- ↑ 18th Mabuhay awardees proclaimed. [w:] Philstar Global [on-line]. philstar.com, 2013-12-26. [dostęp 2023-04-22]. (ang.).
- ↑ Christopher A. Airriess: Contemporary Ethnic Geographies in America. Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield Publishers, 2015, s. 320. ISBN 978-1-4422-1857-4. (ang.).
- ↑ Avianne Tan: 26 Filipino Words Now Officially Part Of The English Language. [w:] BuzzFeed [on-line]. buzzfeed.com, 2015-07-26. [dostęp 2023-04-21]. (ang.).
- ↑ Brent Massey: Cultureshock! Hawai’i: A Survival Guide to Customs and Etiquette. Singapore: Marshall Cavendish Corporation, 2008, s. 87. ISBN 978-0-7614-2498-7. (ang.).
- ↑ Redaccion: “Mabuhay”, un recorrido por Filipinas con esencia histórica española. [w:] La Vanguardia [on-line]. lavanguardia.com, 2018-05-03. [dostęp 2023-04-21]. (hiszp.).
- ↑ Mabuhay!. [w:] Pocket Cultures [on-line]. pocketcultures.com, 2010-03-03. [dostęp 2023-04-21]. (ang.).
- ↑ Honey Jarque Loop: Mabuhi Cebu, Mabuhay Philippines, Viva España!. [w:] Philstar Global [on-line]. philstar.com, 2011-07-21. [dostęp 2023-04-20]. (ang.).
- ↑ Mendoza Arevalo 2023 ↓, s. 80.
- ↑ Alain Gaschen: The Filipino 'Mabuhay,' bayanihan and Swiss innovation. [w:] Philstar Global [on-line]. philstar.com, 2020-07-24. [dostęp 2023-04-20]. (ang.).
- ↑ ABS-CBN Investigative and Research Group: LOOK: Filipino words in the Oxford English Dictionary. [w:] ABS CBN News [on-line]. abs-cbn.com, 2017-08-21. [dostęp 2023-04-21]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Rhoneil Mendoza Arevalo. “Peace with You”: Exploring Translation Possibilities of the Peace Greeting in John 20 in Tagalog. „The Bible Translator”. 74 (1), s. 79–92, 2023. United Bible Societes. DOI: 10.1177/20516770231154262. ISSN 2051-6770. (ang.).
- Joseph P. McCallus. The Myths of the New Filipino: Philippine Government Propaganda During the Early Years of Martial Law. „Philippine Quarterly of Culture and Society”. 17 (2), s. 129–148, 1989. University of San Carlos. ISSN 0115-0243. JSTOR: 29791974. (ang.).
- Reynaldo C. Ileto. The ‘Unfinished Revolution’ in Philippine Political Discourse. „Southeast Asian Studies”. 31 (1), s. 62–82, 1993. Kyoto Center for Southeast Asian Studies, Kyoto University. ISSN 2423-8686. (ang.).