MAC (anestezjologia)

MAC (ang. Minimum Alveolar Concentration) – metoda używana do porównywania siły lub mocy (potencjału) par anestezjologicznych. W prostym tłumaczeniu, MAC definiowany jest jako stężenie gazu, przy którym 50% chorych nie porusza się po zastosowaniu określonego bodźca chirurgicznego (np. nacięcia skóry). MAC określa zablokowanie odruchów rdzeniowych lecz niekoniecznie całkowitą utratę świadomości. Metoda ta została przedstawiona w 1965 roku.
Przy określaniu dawki par anestezjologicznych należy brać pod uwagę to, że:

• im niższy MAC, tym silniejszy gaz,
• MAC nie zależy od płci, stężenia potasu (K⁺)
• zależy od czynności tarczycy (hipotyreozy czy hipertyreozy). Wzrasta u osób z nadczynnością i zmniejsza się z niedoczynnością.

Czynniki wpływające na zwiększenie lub zmniejszenie wartości MAC

• Zwiększenie wartości MAC:
  • podwyższona temperatura;
  • nadmiar sodu (Na⁺);
  • uzależnienie od alkoholu;
  • inhibitory MAO;
  • niemowlęta lub małe dzieci.

• Zmniejszenie wartości MAC:
  • starszy wiek, noworodki;
  • podanie innych anestetyków (opioidy, ketamina, benzodiazepiny);
  • obniżenie ciśnienia tętniczego krwi;
  • ciąża;
  • niedokrwistość;
  • niedobór sodu (Na⁺);
  • lit, klonidyna;
  • ostre zatrucie (np. alkoholem).

Inne zastosowania MAC

• MAC-BAR (1,7-2,0 MAC), to koncentracja wymagana do zablokowania odruchów autonomicznych na bodźce bólowe (nocyreceptywne);
• MAC-awake (0,3-0,5 MAC), to koncentracja wymagana do zablokowania odruchów dowolnych i kontroli świadomości czuciowej.

Hipoteza Meyer-Overtona

MAC substancji lotnej jest odwrotnie proporcjonalny do swojej rozpuszczalności w tłuszczach (współczynnik olej:gaz), w większości przypadków. Jest to hipoteza Meyer-Overtona przedstawiona w 1899–1901 przez Hansa Horsta Meyera oraz Charlesa Ernesta Overtona.

MAC jest odwrotnie proporcjonalny do siły działania (potency) – czyli: wysoki MAC oznacza niską siłę działania.

Hipoteza wiąże rozpuszczalność w tłuszczach środka znieczulającego z jego siłą (1/MAC) i sugeruje że początek anestezji (znieczulenia) występuje gdy wystarczająca ilość molekuł środka znieczulającego rozpuści się w błonach lipidowych komórek, co skutkuje znieczuleniem. Wyjątki w hipotezie Meyer-Overtona mogą wynikać z:

• właściwości wywołujących drgawki danego środka;
• specyficzność receptora (różnorodne środki mogą wywoływać dodatkowy efekt poprzez specyficzne);
• jednoczesne podanie α2 agonistów (dexmedetomidyna) i/lub agonistów receptorów opioidowych (morfina/fentanyl) może zmniejszyć MAC;
• hipoteza objętości krytycznej Mullina;
• dodatnia modulacja GABA w receptorach GABAA przez barbiturany lub benzodiazepiny.

Modyfikacje MAC

Pewne fizjologiczne i patologiczne stany mogą modyfikować MAC. MAC jest wyższy u noworodków i mniejszy u osób starszych. MAC może również zwiększać się przy stanach niepokoju czy tyreotoksykozie oraz zmniejszać w stanach hipotermii, hipotensji, niedoczynności tarczycy czy ciąży. Płeć, wzrost i waga mają znikomy efekt na MAC. Opioidowe środki przeciwbólowe i sedatywno-nasenne, często używane jako wzmocnienie znieczulenia, zmniejszają MAC. Warto również zauważyć, że wartości MAC się sumują. Na przykład, jeżeli pacjentowi podamy 0,3 MAC leku X i 0,9 MAC leku Y łącznie będą na niego działać leki o MAC całkowitym równym 1,2. W ten sposób podtlenek azotu jest często wykorzystywany jako „nośnik” aby zmniejszyć zapotrzebowanie na inne leki.

Przykłady wartości MAC

• Podtlenek azotu - 104
• Ksenon - 72
• Desfluran - 6
• Eter etylowy - 3.2
• Sevofluran - 2
• Enfluran - 1.7
• Isofluran - 1.2
• Halothan - 0.75
• Chloroform - 0.5
• Methoxyfluran - 0.16

Bibliografia

• Mark Veinert "Anestezjologia" Elsevier Urban & Partner Wydawnictwo Wrocław 2008, wyd. 1 ISBN 978-83-60290-44-6 s. 29

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.