Lira dzwonkowa
| |
| Klasyfikacja naukowa | |
| 111.222 | |
| Klasyfikacja popularna | |
| instrument sztabkowy | |
| Skala instrumentu | |
| |
| Podobne instrumenty | |
Lira dzwonkowa, lira wojskowa – instrument muzyczny z grupy idiofonów uderzanych[1][2]; instrument sztabkowy[3]; rodzaj dzwonków[3][1]. Używana w marszowych orkiestrach dętych[3][1][4][5].
Konstrukcja przystosowuje ją do obsługi podczas chodu. Zbudowana jest z metalowych płytek (rzadziej małych dzwonków[2]), które ułożone sa w dwóch rzędach i przytwierdzone do ramy przypominającej kształtem ramiona liry[3][2][4]. U dołu ramy przytwierdzony jest drążek[6]. W zależności od gabarytów, podczas gry może być trzymana w jednej dłoni[2] lub umocowana do pasa instrumentalisty[6][4]. Ozdabiana jest często długimi kitami (końskimi ogonami) przymocowanymi do górnych części ramion[5].
Skala instrumentu obejmuje jedną, dwie lub dwie i pół oktawy. Płytki strojone są chromatycznie[1][7]; dźwięk wydobywa się z nich przez uderzanie pałeczką lub młoteczkiem[2] zakończonymi metalową, drewnianą[1][4] lub gumową główką[3]. W zależności od sposobu umocowania instrumentu, gra się jedną lub dwiema pałeczkami trzymanymi w jednej lub w obu dłoniach[6]. Mozna wykonywać dźwięki pojedyncze oraz dwudźwięki i ozdobniki: tremolo i tryle[7].
Lira dzwonkowa wywodzi się od używanego od połowy XVIII wieku w kapelach janczarskich[8] półksięzyca tureckiego[5][8]. W drugiej połowie XIX wieku zaczęła być wykorzystywana w niemieckich orkiestrach wojskowych[5]. Sporadycznie wykorzystuje się ją w muzyce poważnej (np. opera Piec ognisty Benjamina Brittena z 1966)[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Baculewski et al. 2006 ↓, s. 217.
- ↑ a b c d e Baculewski et al. 2006 ↓, s. 496.
- ↑ a b c d e Drobner 1997 ↓, s. 229.
- ↑ a b c d Sikorski 1975 ↓, s. 245.
- ↑ a b c d e James Blades, Bell-lyra, [w:] Grove Music Online, Oxford University Press, 2001, DOI: 10.1093/gmo/9781561592630.article.02608 [dostęp 2024-03-20] (ang.).
- ↑ a b c Drobner 1997 ↓, s. 230.
- ↑ a b Sikorski 1975 ↓, s. 244.
- ↑ a b Sikorski 1975 ↓, s. 260.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Krzysztof Baculewski et al.: Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-13410-0.
- Mieczysław Drobner: Instrumentoznawstwo i akustyka. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1997. ISBN 83-224-0469-7.
- Kazimierz Sikorski: Instrumentoznawstwo. Kraków: PWM, 1975. OCLC 750005911.