Kurelom i kumom

To jest dobry artykuł
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
The Book of Mormon
Księga Mormona, jedno z mormońskich pism świętych i jednocześnie źródło wzmianki o kurelomach i kumomach

Kurelom (deseret dla liczby mnogiej 𐐗𐐆𐐅𐐡𐐢𐐉𐐣𐐞[1]) i kumom[2][3] (deseret dla liczby mnogiej 𐐗𐐊𐐣𐐉𐐣𐐞)[4] – w wierzeniach ruchu świętych w dniach ostatnich (mormonów) zwierzęta wykorzystywane przez Jeredytów[4]. Pojawiają się we wchodzącej w skład Księgi Mormona Księdze Etera. Miały być szczególnie przydatne człowiekowi. Są obiektem licznych spekulacji, od dawna budzą zainteresowanie mormońskich teologów. Utrwalone w kulturze świętych w dniach ostatnich, nazywane są najbardziej osobliwymi oraz najbardziej tajemniczymi zwierzętami wymienianymi w Księdze Mormona.

Wymowa[edytuj | edytuj kod]

Wymowa tych słów wzbudzała pewne zainteresowanie mormońskich badaczy. Zostały one zresztą ujęte w przewodniku po wymowie, dołączanym do każdego egzemplarza anglojęzycznej wersji Księgi Mormona od 1981[5]. Źródła wskazują niemniej na znaczną różnicę między wymową preferowaną i powszechną współcześnie a tą z wczesnego okresu kolonizacji terytorium[6][7]. Pierwotna wymowa, zwłaszcza ta stosowana przez Josepha Smitha, ma pewne znaczenie w badaniach nazw własnych występujących w Księdze Mormona, choć, na gruncie mormońskiej teologii, nie jest w nich czynnikiem decydującym. Do ustalenia wymowy używanej przez Smitha wykorzystuje się między innymi wydanie Księgi Mormona w alfabecie deseret z 1869[8].

Na kartach Księgi Mormona[edytuj | edytuj kod]

Znalazły się wśród dwunastu zwierząt wprost wymienionych w mormońskiej świętej księdze[9]. Na kartach Księgi Mormona pojawiają się w wersie dziewiętnastym dziewiątego rozdziału Księgi Etera[4][10]. Z zawartego w niej zapisu nie da się wyłuskać zbyt wielu informacji na ich temat, poza tym, iż miały być uznawane za szczególnie przydatne człowiekowi[11], obok wymienionych w tym samym wersecie słoni[4]. Niektórzy komentatorzy wnioskują z tego, że mogły być udomowione[12], inni, spoglądając na szerszy kontekst, wyciągają wniosek dokładnie przeciwny[13]. John Sorenson twierdził, że musiały osiągać znaczne rozmiary[14]. Postulowano spełnianie przez nie roli zwierząt jucznych[15]. Hugh Nibley sugerował, że mogły stanowić źródło pożywienia dla Jeredytów[13].

W mormońskiej teologii oraz w badaniach nad Księgą Mormona[edytuj | edytuj kod]

Niektórzy autorzy widzieli w kurelom i kumom południowoamerykańskie lamy

Ich istnienie nie znalazło potwierdzenia w źródłach zewnętrznych. Od dawna są niemniej obiektem spekulacji. Wspominał o nich już jeden z wczesnych mormońskich apostołów Orson Pratt w kazaniu z 1868[16]. Badacze związani z Kościołem Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich podejmowali również próby identyfikacji tych zwierząt[17]. Przyjmuje się, jakoby miały przynależeć do gatunków rodzimych dla zamieszkanego przez Jeredytów starożytnego kontynentu amerykańskiego[1][4]. Zwraca się również uwagę na to, iż w procesie określanym mianem tłumaczenia Księgi Mormona Joseph Smith nie znalazł dlań słowa w języku angielskim[1][4]. Z uwagi na ten fakt czasem wspomina się o lamach i alpakach[1][4][18][19], w kontekście starań, by umieścić je w środowisku amerykańskim[1][4]. Łączono je również, bez większego przekonania, z wielbłądami[1] i niedźwiedziami[4]. Wśród innych propozycji znalazły się tapiry[20] i widłorogi amerykańskie[21].

Inne komentarze snują wszelako domysły o wymarciu tych stworzeń jeszcze przed przybyciem rodziny Lehiego do Ameryki, co zgodnie z wierzeniami świętych w dniach ostatnich miało nastąpić w VI wieku p.n.e.[17] Ich pojawienie się w zapisie w początkach opisu jeredyckiej historii oraz brak jakichkolwiek wzmianek w dalszych partiach tekstu według niektórych zdradza, iż mogły wymrzeć niedługo później[22] oraz że jako takie były nieznane Nefitom[13]. W tym kontekście próby identyfikacji tych zwierząt z wymarłymi organizmami wskazywały na gomfotery oraz mastodonty[23][21].

Mormońscy językoznawcy rozważali również etymologię nazw nadanych tym zwierzętom, odwołując się przy tym do języka hebrajskiego. W ściśle teologicznym sensie można z kolei zauważyć, że badania nad etymologią jeredyckich nazw własnych pozostają w sferze spekulacji. Osiąga się w tym zakresie niemniej pewne rezultaty, zwłaszcza jeżeli przyjmie się, iż niektóre zostały przetłumaczone na język używany przez Nefitów[1]. Również w teologicznym kontekście sygnalizowano, iż Smith prawdopodobnie dokonał jedynie transliteracji tych nazw z zapisu wyrytego na złotych płytach[24].

W mormońskiej kulturze[edytuj | edytuj kod]

Niezależnie od otaczających je spekulacji znalazły swe miejsce w mormońskiej kulturze. Wspominane w The Memory of Earth (1992), powieści science fiction pióra Orsona Scotta Carda[25]. Nazywane są najbardziej osobliwymi oraz najbardziej tajemniczymi zwierzętami wymienianymi w Księdze Mormona[26].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g Brigham Young University: CURELOMS. [w:] Book of Mormon Onomasticon [on-line]. byu.edu. [dostęp 2021-05-19]. (ang.).
  2. ↑ Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich: Księga Etera Rozdział 9. [w:] Księga Mormona [on-line]. churchofjesuschrist.org. [dostęp 2021-09-19]. (pol.).
  3. ↑ Księga Mormona Jeszcze Jedno Świadectwo o Jezusie Chrystusie. Salt Lake City: Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich, 1981, s. 440.
  4. ↑ a b c d e f g h i Brigham Young University: CUMOMS. [w:] Book of Mormon Onomasticon [on-line]. byu.edu. [dostęp 2021-05-19]. (ang.).
  5. ↑ Woodger 2000 ↓, s. 57.
  6. ↑ Huchel 2000 ↓, s. 59.
  7. ↑ Spendlove 2015 ↓, s. 52.
  8. ↑ Huchel 2000 ↓, s. 58.
  9. ↑ The Structure of the Book of Mormon, [w:] Dennis L. Largey (red.), The Book of Mormon Reference Companion [e-book], Salt Lake City: Deseret Book, 2003, lokalizacja 786, ISBN 978-1-60908-763-0.
  10. ↑ George Reynolds: A Complete Concordance to the Book of Mormon. Salt Lake City: Deseret Book, 1900, s. 161.
  11. ↑ The Structure of the Book of Mormon, [w:] Dennis L. Largey (red.), The Book of Mormon Reference Companion [e-book], Salt Lake City: Deseret Book, 2003, lokalizacja 790, ISBN 978-1-60908-763-0.
  12. ↑ Miller 2017 ↓, s. 137.
  13. ↑ a b c Alan C. Miner: Ether 9. [w:] Step-by-Step Through the Book of Mormon [on-line]. stepbystep.alancminer.com. [dostęp 2021-09-09]. (ang.).
  14. ↑ Miller 2017 ↓, s. 167-168.
  15. ↑ Miller 2017 ↓, s. 168.
  16. ↑ Alan C. Miner: A Chronology of Thought on Book of Mormon Geography. [w:] Step-by-Step Through the Book of Mormon [on-line]. stepbystep.alancminer.com. [dostęp 2021-09-09]. (ang.).
  17. ↑ a b Paul Nolan Hyde: A Comprehensive Commentary of the Book of Ether. Orem: Parrish Press, 2015, s. 81.
  18. ↑ George Reynolds: A Dictionary of the Book of Mormon, Comprising Its Biographical, Geographical and Other Proper Names. Salt Lake City: Joseph Hyrum Perry, 1891, s. 108.
  19. ↑ George Reynolds: A Dictionary of the Book of Mormon, Comprising Its Biographical, Geographical and Other Proper Names. Salt Lake City: Joseph Hyrum Perry, 1891, s. 109.
  20. ↑ Animals, [w:] Dennis L. Largey (red.), The Book of Mormon Reference Companion [e-book], Salt Lake City: Deseret Book, 2003, lokalizacja 794, ISBN 978-1-60908-763-0.
  21. ↑ a b Wade E. Miller: Science and the Book of Mormon. [w:] 2009 FairMormon Conference [on-line]. fairlatterdaysaints.org, 2009. [dostęp 2021-09-10]. (ang.).
  22. ↑ Miller 2017 ↓, s. 140.
  23. ↑ Animals, [w:] Dennis L. Largey (red.), The Book of Mormon Reference Companion [e-book], Salt Lake City: Deseret Book, 2003, lokalizacja 794-795, ISBN 978-1-60908-763-0.
  24. ↑ Miller 2017 ↓, s. 165.
  25. ↑ Collings 1996 ↓, s. 38.
  26. ↑ Miller 2017 ↓, s. 167.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kurelom_i_kumom&oldid=71384634”