Kronika Nabonida

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Uszkodzona tabliczka BM 35382 z tekstem Kroniki Nabonida wystawiana w Muzeum Brytyjskim

Kronika Nabonida, znana też jako Kronika ABC 7 (Grayson)[1] i Kronika CM 26 (Glassner)[2] – dzieło piśmiennictwa babilońskiego opisujące wydarzenia w Mezopotamii począwszy od wstąpienia na tron babiloński Nabonida (556 r. p.n.e.) aż do okresu wkrótce po zdobyciu Babilonu przez Cyrusa II Wielkiego (539 r. p.n.e.)[3]. Wbrew swej nazwie kronika ta nie dotyczy jedynie samego Nabonida, ale opisuje też dojście do władzy perskiego króla Cyrusa II Wielkiego, upadek państwa nowobabilońskiego i założenie imperium perskiego[4]. Tekst znany jest tylko z jednej zachowanej kopii zapisanej na mocno uszkodzonej tabliczce BM 35382 przechowywanej obecnie w Muzeum Brytyjskim[5][3].

Tabliczka[edytuj | edytuj kod]

Uszkodzona, pochodząca z Babilonu tabliczka BM 35382 ma długość 13,97 cm i szerokość 14,60 cm[5]. Datowana jest na III–II wiek p.n.e. (panowanie Seleucydów)[5][6]. Po każdej stronie tabliczki tekst podzielony jest na dwie kolumny[3]. Tabliczka jest uszkodzona w ten sposób, iż brak jest większości pierwszej i czwartej kolumny, dołu drugiej kolumny i góry trzeciej kolumny[3]. Na końcu tabliczki wydaje się znajdować kolofon, z którego jednak odczytać można jedynie słowo „Babilon”[3]. Tekst kroniki zapisany jest dialektem babilońskim języka akadyjskiego[6].

Tekst[edytuj | edytuj kod]

Uszkodzony początek kroniki opisywał najprawdopodobniej wstąpienie Nabonida na tron Babilonu i wydarzenia z 1 roku jego panowania[3]. We fragmencie tym odczytać można jedynie informację o jednym wydarzeniu – wyprawie wojennej do Hume[3]. W sekcji dotyczącej 2 roku panowania Nabonida możliwa do odczytania jest jedynie nazwa własna – Hamat[3]. Mocno uszkodzona sekcja dotycząca 3 roku panowania tego króla zawierała opis kolejnej jego wyprawy wojennej na zachód[3]. Dalej jest duża luka w tekście, a gdy znów staje się on czytelny, autor kroniki opisuje już wydarzenia z 6 roku panowania Nabonida[3]. Mowa jest tu o bitwie stoczonej pomiędzy Astyagesem a Cyrusem II Wielkim, zakończonej zwycięstwem tego drugiego, a także o złupieniu Ekbatany, stolicy Astyagesa[3]. Sekcja dotycząca 7 roku mówi już o pobycie Nabonida w oazie Tema[3]. W Babilonie święto akitu się nie odbyło, ale złożone zostały dary bogom Babilonu i Borsippy[3]. Następna sekcja zaczyna się słowami „ósmy rok”, po których intencjonalnie pozostawiono niezapisane miejsce – skryba najprawdopodobniej nie dysponował wpisem dotyczącym tego roku i planował uzupełnić je później[3]. Przy opisie wydarzeń z 9 roku ponownie mowa jest o pobycie Nabonida w oazie Tema i o braku obchodów święta akitu[3]. Opisana jest tu również śmierć królowej matki i żałoba po niej[3]. W końcu sekcji wspomniana jest jeszcze wyprawa wojenna Cyrusa II Wielkiego, którą mógł być jego atak na Lidię, w trakcie której zdobyta została jej stolica, Sardes (tekst jest uszkodzony)[3]. W 10 roku panowania Nabonid wciąż przebywał w Temie, a święto akitu ponownie się nie odbyło[3]. Pod koniec tej sekcji mowa jest jeszcze o jakimś wydarzeniu, ale tabliczka jest zbyt uszkodzona by dało się odczytać tekst w tym miejscu[3]. Sekcja dotycząca 11 roku panowania ponownie zaczyna się informacją o pobycie Nabonida w oazie Tema i o braku obchodów święta akitu[3]. Następnie jest duża luka w tekście, w której opisane być musiały wydarzenia z 12, 13, 14 i 15 roku panowania Nabonida[3]. Z następnego zachowanego fragmentu, dotyczącego wydarzeń z 16 roku panowania, można odczytać jedynie pojedyncze wyrazy[3]. Kolejny długi zachowany fragment, dotyczyć musi niewątpliwie 17 i ostatniego roku panowania Nabonida[7]. Pierwszym opisanym tu wydarzeniem są obchody święta akitu[8]. Następnie mowa jest o tym, że bogowie z różnych babilońskich miast (z wyjątkiem bogów z Borsippy, Kuty i Sippar) wkroczyli do Babilonu[8]. Kolejnymi opisanymi wydarzeniami są bitwa pod Opis (w której wojska perskie pokonały wojska babilońskie) i zdobycie przez Persów miasta Sippar[8]. Sam Babilon zdobyty zostaje bez walki, a Nabonid zostaje schwytany[8]. Kronikarz podkreśla łagodność Persów w traktowaniu Babilończyków i radość z jaką przyjęto Cyrusa II Wielkiego w Babilonie[8]. W mieście tym Cyrus wyznaczył lokalnych zarządców i rozkazał zwrócić zebrane tu posągi bóstw do ich miast[8]. Następnie wspomniana jest śmierć żony króla i żałoba po niej[8]. Dalej z powodu uszkodzenia tabliczki odczytać już można jedynie pojedyncze słowa, w tym imię Kambyzesa I, syna Cyrusa, oraz imiona bogów Nabu i Marduka (Bela)[8].

Przynależność historiograficzna[edytuj | edytuj kod]

W starożytności istniały dwie diametralnie różniące się od siebie historiograficzne tradycje dotyczące Nabonida[6]. Jedną z nich, przychylną mu, reprezentuje Król sprawiedliwości, babiloński tekst w języku aramejskim, w którym przedstawiany jest on jako prawy i sprawiedliwy król[6]. Druga tradycja, wroga Nabonidowi, czerpała z informacji ze źródeł perskich z czasów Cyrusa II Wielkiego, które starały się przedstawić Nabonida w złym świetle[6]. Tradycję tę reprezentują Poetycka relacja o Nabonidzie z czasów perskich i Chronograficzny dokument dotyczący Nabonida zachowany w kopii z czasów partyjskich[6]. Kronika Nabonida należała zdecydowanie do tej drugiej tradycji[6].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Kronika ABC 7, tj. mezopotamska kronika nr 7 w opracowaniu: Grayson Albert Kirk, Assyrian and Babylonian Chronicles (=ABC), 1975; Mesopotamian Chronicles. livius.org. [dostęp 2020-09-22]. (ang.).
  2. ↑ Kronika CM 26, tj. mezopotamska kronika nr 26 w opracowaniu: Glassner Jean-Jacques, Chroniques Mésopotamiennes (= CM), 1993; Mesopotamian Chronicles. livius.org. [dostęp 2020-09-22]. (ang.).
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v Grayson Albert Kirk, Assyrian and Babylonian ..., s. 21.
  4. ↑ ABC 7 (Nabonidus Chronicle). livius.org. [dostęp 2020-09-22]. (ang.).
  5. ↑ a b c Nabonidus Chronicle. britishmuseum.org. [dostęp 2020-09-22]. (ang.).
  6. ↑ a b c d e f g Glassner Jean-Jacques, Mesopotamian ..., s. 232–233.
  7. ↑ Grayson Albert Kirk, Assyrian and Babylonian ..., s. 21–22.
  8. ↑ a b c d e f g h Grayson Albert Kirk, Assyrian and Babylonian ..., s. 22.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Glassner Jean-Jacques, Mesopotamian Chronicles, Society of Biblical Literature, Atlanta 2004.
  • Grayson Albert Kirk, Assyrian and Babylonian Chronicles, Eisenbrauns, 2000.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kronika_Nabonida&oldid=62267002”