Kretowór
| Notoryctes[a] | |||
| Stirling, 1891[1] | |||
 Kretowór południowy (N. typhlops) na ilustracji z 1891 roku | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
kretowór | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Psammoryctes typhlops Stirling, 1889 | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Rodzaje | |||
| |||
Kretowór[4] (Notoryctes) – rodzaj ssaków z rodziny kretoworowatych (Notoryctidae).
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Australii[5][6][7].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała (bez ogona) 8,6–14 cm, długość ogona 1,6–2,5 cm; masa ciała 30–60 g[6][8].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj zdefiniował w 1889 roku australijski paleontolog i zoolog Edward Charles Stirling w artykule poświęconym opisowi nowego rodzaju i gatunku, opublikowanym na łamach Transactions of the Royal Society of South Australia[2], lecz nazwa, którą ukuł – Psammoryctes – okazała się młodszym homonimem rodzaju gryzoni, który opisał w 1835 roku niemiecki zoolog, geolog i botanik Eduard Friedrich Poeppig; Stirling zauważył swoją pomyłkę w 1891 roku i nadał rodzajowi torbaczy nową nazwę – Notoryctes[1]. Jako gatunek typowy Stirling wyznaczył (oznaczenie monotypowe) kretowora południowego (N. typhlops).
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Psammoryctes: gr. ψαμμος psammos ‘piasek’; ορυκτηρ oruktēr, ορυκτηρος oruktēros ‘kopacz’[9].
- Notoryctes: gr. νοτος notos ‘południe’; ορυκτηρ oruktēr, ορυκτηρος oruktēros ‘kopacz’[10].
- Neoryctes: gr. νεος neos ‘nowy’; ορυκτηρ oruktēr, ορυκτηρος oruktēros ‘kopacz’[11].
Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]
Do rodzaju należą następujące gatunki[12][5]:
| Grafika | Gatunek | Autor i rok opisu | Nazwa zwyczajowa[4] | Podgatunki[6][5][8] | Rozmieszczenie geograficzne[6][5][8] | Podstawowe wymiary[6][8] (DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała) |
Status IUCN[13] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Notoryctes caurinus | O. Thomas, 1920 | kretowór północny | monotypowy | północna Australia Zachodnia | DC: 8,6–9,3 cm; DO: 1,6–1,8 cm; MC: 30–50 g | LC | |
 |
Notoryctes typhlops | (Stirling, 1889) | kretowór południowy | monotypowy | południowe Terytorium Północne, południowo-wschodnia Australia Zachodnia i zachodnia Australia Południowa | DC: 11–14 cm; DO: 2–2,5 cm; MC: 50–60 g | LC |
Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Nowa nazwa dla Psammoryctes Stirling, 1889.
- ↑ Młodszy homonim Psammoryctes Poeppig, 1835 (Octodontidae).
- ↑ Nomen nudum.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Stirling 1891 ↓, s. 154.
- ↑ a b E.Ch. Stirling. Psammoryctes typlilops, gen. et spec. nov.. „Transactions of the Royal Society of South Australia”. 12, s. 158, 1889. (ang.).
- ↑ Stirling 1891 ↓, s. 186.
- ↑ a b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 6. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 58. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b c d e K. Aplin: Family Notoryctidae (Marsupial Moles). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 218–219. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Notoryctes. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-22].
- ↑ a b c d Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 42. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 588.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 464.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 455.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.12.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-05-10]. (ang.).
- ↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-05-10]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- E.Ch. Stirling. Description of a new genus and species of Marsupialia, "Notoryctes typhlops". „Transactions of the Royal Society of South Australia”. 14, s. 154–187, 1891. (ang.).
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).