Przejdź do zawartości

Krążowniki pancerne typu Jingyuan

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Krążowniki pancerne typu Jingyuan
Ilustracja
„Laiyuan” w 1887 roku
Kraj budowy

 Cesarstwo Niemieckie

Użytkownicy

 Cesarstwo chińskie

Stocznia

Vulcan, Szczecin

Wejście do służby

1887

Wycofanie

1895

Zbudowane okręty

2

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

2900 t

Długość

82,4 m

Szerokość

11,9 m

Zanurzenie

5,11 m

Napęd

2 maszyny parowe o mocy 4400 KM, 4 kotły parowe, 2 śruby napędowe

Prędkość

15,5 węzłów

Załoga

202

Uzbrojenie

2 działa 210 mm (2×I)
2 działa 150 mm (2×I)
2 działa 47 mm (2×I)
5 działek 37 mm (5×I)
4 wt 350 mm (4×I)

Multimedia w Wikimedia Commons

Krążowniki pancerne typu Jingyuan (spotykana stara transkrypcja: King Yuen) – typ dwóch chińskich krążowników pancernych z końca XIX wieku, zbudowanych dla Chin w Niemczech w stoczni Vulcan. Zbudowano dwa okręty: „Jingyuan” i „Laiyuan”, których nazwy zapisywane są w starszych systemach transkrypcyjnych spotykanych w literaturze jako „King Yuen” lub „Ching Yuan” i „Lai Yuen”. Brały udział w wojnie chińsko-japońskiej, w której oba zostały zatopione.

Historia[edytuj | edytuj kod]

W latach 80. XIX wieku Chiny zaczęły zamawiać nowoczesne okręty w stoczniach europejskich w związku z rozwojem chińskich sił zbrojnych w ramach polityki tzw. samoumocnienia[1]. Swoją ofertę zaproponowały między innymi stocznie niemieckie i w konsekwencji Chiny zamówiły w stoczni Vulcan w Szczecinie budowę dwóch pancerników typu Dingyuan oraz krążownika pancernopokładowego, wodowanego w 1883 roku, który otrzymał nazwę „Jiyuan”[2]. Mimo braku doświadczenia stoczni w projektowaniu takich jednostek i wad takich, jak niewielka prędkość, stał się on najnowocześniejszym krążownikiem floty chińskiej[3]. Został jednak dostarczony do Chin dopiero po wojnie chińsko-francuskiej, z końcem października 1885 roku[4]. Z braku środków nie zamówiono początkowo dalszych jednostek, mimo ambitnych planów, i dopiero po tej wojnie wicekról prowincji stołecznej Li Hongzhang, promujący rozbudowę Floty Beiyang, zdołał przekonać cesarza do budowy dalszych krążowników tego samego typu za granicą[3]. 4 sierpnia 1885 roku dwór cesarski wyraził zgodę na zamówienie czterech krążowników, przy tym na skutek nacisków brytyjskich, dwa z nich postanowiono zamówić w Wielkiej Brytanii[3]. Według innej wersji, miało to służyć zdobywaniu doświadczenia z nowoczesnymi okrętami różnej konstrukcji[5].

Stocznia Vulcan przedstawiła projekty ulepszonego krążownika pancernopokładowego na wzór „Jiyuan”, lecz z umieszczonym wyżej pokładem pancernym i prędkością zwiększoną do 16 węzłów, oraz nowego krążownika pancernego, z pancerzem burtowym[3]. Początkowo Li Hongzhang wybrał projekt ulepszonego krążownika pancernopokładowego i 18 września 1885 roku poseł chiński podpisał umowę ze stocznią Vulcan na budowę dwóch okrętów, za 3 miliony marek każdy[3]. Na skutek jednak intryg dworskich, książę Chun, który objął nowo utworzoną Kancelarię do spraw Marynarki Wojennej, nakazał 15 października wstrzymanie budowy okrętów, a decydujący głos zyskała w tej sprawie cesarzowa Cixi[4]. Ostatecznie doszło do zmiany umowy i zamówienia w stoczni Vulcan pary krążowników pancernych[4]. Ich budowę rozpoczęto pod koniec 1885 roku[6]. Kontrakt ze stocznią chiński ambasador Xu Jingcheng podpisał 13 lutego 1886 roku[7]. Warto zaznaczyć, że były to pierwsze krążowniki pancerne skonstruowane w Niemczech i opublikowano tam w celu propagandowym rozkładaną książeczkę z przekrojowymi rysunkami, mającymi zaznajomić opinię publiczną z nowoczesnymi okrętami tej klasy własnej budowy[7].

Pierwszy krążownik „Jingyuan” został wodowany 3 stycznia 1887 roku (według innej wersji na początku grudnia 1886 roku)[a]. Drugi okręt „Laiyuan” został wodowany 25 marca 1887 roku[b]. Okręty ukończono w lipcu 1887 roku[8].

Opis[edytuj | edytuj kod]

„Jingyuan” po przybyciu do Chin

Okręty stanowiły wczesny typ stosunkowo niewielkich krążowników pancernych, z częściowym burtowym pasem pancernym[9]. Kadłub był gładkopokładowy, z dziobnicą taranową. Ich wyporność (bez bliższego określenia w jakim stanie) podawana była jako 2900 ton[10]. Długość całkowita wynosiła 82,4 m, szerokość 11,9 m, a zanurzenie sięgało 5,11 m[10][c].

Uzbrojenie[edytuj | edytuj kod]

Uzbrojenie główne okrętów tego typu stanowiły dwa działa Kruppa kalibru 210 mm (rzeczywisty kaliber 209,3 mm)[d] umieszczone we wspólnej pancernej barbecie na pokładzie dziobowym, zakrytej od góry lżejszą obrotową osłoną[11]. Większość publikacji podaje długość ich luf jako 35 kalibrów (L/35), lecz były to prawdopodobnie lżejsze działa o długości lufy 22 kalibry i masie 10 ton[e].

Artyleria średnia składała się z dwóch armat kalibru 150 mm Kruppa model 1880 L/35 umieszczonych na sponsonach na burtach[12][f].

Artylerię pomocniczą stanowiło prawdopodobnie osiem szybkostrzelnych lub wielolufowych dział małokalibrowych, w tym dwa działa 47 mm Hotchkissa (być może wielolufowe M1879), pięć wielolufowych działek 37 mm Hotchkiss M1873 (określanych też jako kartaczownice) i jedno działo podobnego kalibru Kruppa[g]. Według niektórych źródeł, po wybuchu wojny z Japonią okręt otrzymał dwa działa szybkostrzelne 50 mm Gruson, a oprócz tego miał wówczas trzy działa 47 mm i 8 niesprecyzowanych kartaczownic[h].

Uzbrojenie uzupełniały cztery stałe wyrzutnie torpedowe kalibru 350 mm dla torped systemu Schwarzkopfa (jedna podwodna na dziobie, jedna na rufie i dwie w burtach)[12].

Napęd[edytuj | edytuj kod]

Napęd stanowiły dwie poziome maszyny parowe podwójnego rozprężania (compound), napędzające dwie śruby (w literaturze na ogół podawane są maszyny parowe potrójnego rozprężania)[i]. Rozwijały one moc indykowaną 3400 hp, a przy ciągu wymuszonym 4400 hp[j]. Parę dostarczały cztery cylindryczne kotły parowe[13]. „Jingyuan” na próbach rozwinął 15,5 węzła, a „Laiyuan” 15,75 w[10].

Służba w skrócie[edytuj | edytuj kod]

Oba krążowniki, łącznie z parą budowanych w Wielkiej Brytanii „Zhiyuan” i „Jingyuan” (zbieżność transkrypcji odmiennej nazwy chińskiej), przeszły w sierpniu 1887 roku na redę Solent pod Portsmouth, skąd 12 września wyruszyły w podróż do kraju, z chińskimi załogami[6]. Po przezimowaniu w Amoy, dotarły do Floty Beiyang wiosną 1888 roku[6].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Według Wright 2001 ↓, s. 73 i Dodson i Nottelmann 2021 ↓, s. 169 „Jingyuan” został wodowany 3 stycznia 1887 roku. Według Kisielow 2013 ↓, s. 44 został wodowany na początku grudnia 1886 roku, a rozpoczął próby stoczniowe 3 stycznia 1887 roku (budzi to wątpliwości z uwagi na wyjątkowo krótki okres między wodowaniem a ukończeniem).
  2. ↑ Według Wright 2001 ↓, s. 73 „Laiyuan” został wodowany 25 marca 1887 roku. Według Kisielow 2013 ↓, s. 44 został wodowany 1 marca 1887 roku, a rozpoczął próby po 25 dniach (budzi to wątpliwości z uwagi na wyjątkowo krótki okres między wodowaniem a ukończeniem).
  3. ↑ Według Conway’s... 1979 ↓, s. 397, długość 84,4 m była między pionami.
  4. ↑ Kaliber niemiecki 21 cm, podawany w literaturze jako 8,2 cala (Wright 2001 ↓, s. 73, 195), w rzeczywistości wynosił 209,3 mm (Aleksiej Pastuchow, Siergiej Patianin. Chińskie krążowniki pancernopokładowe typu „Zhiyuan”. „Okręty Wojenne”. Nr 1(111)/2012. s. 10. )
  5. ↑ Publikacje na ogół podają długość lufy L/35 (Conway’s... 1979 ↓, s. 397, Kisielow 2013 ↓, s. 46), lecz według monografii historycznej floty chińskiej Wright 2001 ↓, s. 73, 77, 195 były to działa L/22 o masie 10 ton, strzelające pociskami o masie 79 kg lub 98,5 kg. Również Brassey’s... 1895 ↓, s. 226 podaje działa 10-tonowe.
  6. ↑ Kaliber podawany jest w publikacjach na ogół jako 15 cm lub 5,9 cala (Wright 2001 ↓, s. 73, 195). Niemieckie działa 15-centymetrowe miały faktyczny kaliber 149 mm.
  7. ↑ Według Kisielow 2013 ↓, s. 46, na ogół podaje się dwa szybkostrzelne działa 47 mm (co sugeruje jednolufowe) oraz pięć wielolufowych 37 mm Hotchkiss. Cytowane tam chińskie źródła podają dodatkowo jedną szybkostrzelną armatę Hotchkissa kalibru 40 mm, co jest najpewniej błędem, gdyż nie był to typowy kaliber dział tego systemu (według Brassey’s... 1895 ↓, s. 355, istniały natomiast działa 40 mm Kruppa). Opis okrętów tego typu z czasów pobytu w Szanghaju w drodze do Chin podaje osiem „dział maszynowych” (kartaczownic) niesprecyzowanego kalibru, w tym siedem Hotchkissa (co może odpowiadać wielolufowym działkom 47 mm i 37 mm) i jedną Kruppa (Wright 2001 ↓, s. 75-76) – nie jest jednak pewne, czy wszystkie działa prawidłowo określono jako „maszynowe”.
  8. ↑ Brassey’s... 1895 ↓, s. 102, 109 podaje jako uzbrojenie podczas bitwy pod Jalu dwa działa 4-funtowe (1,97") Gruson, zamontowane na początku wojny, trzy działa 3-funtowe i 8 niesprecyzowanych kartaczownic (pod tym określeniem rozumiano wówczas wielolufowe działka małokalibrowe). Według Wright 2001 ↓, s. 196, działa Gruson miały kaliber 50 mm.
  9. ↑ Tak według Dodson i Nottelmann 2021 ↓, s. 168-169, 286, przy czym ze wspomnień projektanta Rudolpha Haacka wynikają trzycylindrowe maszyny podwójnego rozprężania, lecz przekrojowy model z tamtych czasów pokazuje poziome maszyny dwucylindrowe. Wright 2001 ↓, s. 73 podaje maszyny poziome potrójnego rozprężania (HTE), Conway’s... 1979 ↓, s. 397 maszyny pionowe potrójnego rozprężania (VTE).
  10. ↑ Tak według Dodson i Nottelmann 2021 ↓, s. 168-169. Moc 4400 hp według Conway’s... 1979 ↓, s. 397 (indykowana) i Kisielow 2013 ↓, s. 44, natomiast Wright 2001 ↓, s. 73 podaje moc indykowaną 5000 hp przy ciągu wymuszonym.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Piotr Olender. Flota chińska w okresie polityki samoumacniania 1861-1894. „Okręty Wojenne”. Nr 3/92, s. 8, 1992. Tarnowskie Góry. 
  2. ↑ Wright 2001 ↓, s. 50-54.
  3. ↑ a b c d e Kisielow 2013 ↓, s. 41-42.
  4. ↑ a b c Kisielow 2013 ↓, s. 43.
  5. ↑ Dodson i Nottelmann 2021 ↓, s. 168.
  6. ↑ a b c Wright 2001 ↓, s. 74.
  7. ↑ a b Dodson i Nottelmann 2021 ↓, s. 169.
  8. ↑ Wright 2001 ↓, s. 73.
  9. ↑ Kisielow 2013 ↓, s. 44.
  10. ↑ a b c Kisielow 2013 ↓, s. 44-46, Wright 2001 ↓, s. 73
  11. ↑ Kisielow 2013 ↓, s. 44-46.
  12. ↑ a b Kisielow 2013 ↓, s. 46.
  13. ↑ Dodson i Nottelmann 2021 ↓, s. 286.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Dmitrij Kisielow. Bronienosnyje kriejsiera tipa «Czinjuan». „Arsienał-Kollekcyja”. Nr 6/2013 (12), czerwiec 2013. Moskwa: Jauza-katalog. (ros.). 
  • Richard N.J. Wright: The Chinese Steam Navy, 1862-1945. London: Chatham Publishing, 2001. ISBN 1-86176-144-9. (ang.).
  • Brassey's Naval Annual. T.A. Brassey (red.). Portsmouth: J. Griffin and Co., 1895. (ang.).
  • Conway’s All the world’s fighting ships 1860–1905. Robert Gardiner, Roger Chesneau, Eugene Kolesnik (red.). Londyn: Conway Maritime Press, 1979. ISBN 0-85177-133-5. (ang.).
  • Aidan Dodson, Dirk Nottelmann: The Kaiser's Cruisers. 1871–1918. Seaforth Publishing, 2021. ISBN 978-1-5267-6576-5. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Krążowniki_pancerne_typu_Jingyuan&oldid=73154303”