Koźlarz czarnobrązowy
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
koźlarz czarnobrązowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Leccinum melaneum (Smotl.) Pilát & Dermek Hribovité Huby [Boletaceous Fungi]: 145 (1974) | |
Koźlarz czarnobrązowy (Leccinum melaneum (Smotl.) Pilát & Dermek) – gatunek grzybów z rodziny borowikowatych (Boletaceae)[1]. Grzyb jadalny.
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Leccinum, Boletaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Gatunek ten opisał w 1951 roku František Smotlacha nadając mu nazwę Boletus scaber var. melaneus. W 1974 r. Albert Pilát i Auel Dermek nadali mu uznaną przez Index Fungorum nazwę Leccinum melaneum[1].
- Boletus melaneus (Smotl.) Hlaváček 1989
- Boletus scaber var. melaneus Smotl. 1951
- Krombholzia scabra f. melanea (Smotl.) Vassilkov 1956
- Krombholziella melanea (Smotl.) Šutara 1982
- Leccinum scabrum var. melaneum (Smotl.) Dermek 1987
Polską nazwę zaproponował w 2003 r. Władysław Wojewoda[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
O średnicy 3–15 cm, w młodych okazach stożkowaty, potem kolejno dzwonkowaty, płaskołukowaty i poduchowato rozpostarty. Powierzchnia gładka, rzadziej pomarszczona, delikatnie pilśniowata, matowa, w stanie wilgotnym nieco lepka. Barwa ciemnoumbrowobrązowa, brązowoczarna lub prawie czarna[4].
Przy trzonie głęboko wykrojone, początkowo białawe, potem brudnokremowe. Po uszkodzeniu nie zmieniają barwy. Pory drobne, początkowo białe, potem brudnosiwokremowe, w końcu siwobrązowe[4].
Grubość 2–4 cm, wysokość 7–15 cm. Kształt początkowo beczkowaty, potem lekko maczugowaty, zwężający się ku wierzchołkowi. Powierzchnia biała, pokryta odstającymi, delikatnymi brązowoczarnymi lub czarnymi łuseczkami[4].
W młodych owocnikach soczysty, w starszych w kapeluszu wodnisty, w trzonie twardy, włóknisty, przy podstawie zdrewniały. Zapach i smak słaby, przyjemny[4].
- Gatunki podobne
Najbardziej podobny jest koźlarz babka Leccinum scabrum. Odróżnia się jaśniejszą barwą[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Do 2003 r. w piśmiennictwie naukowym na terenie Polski podano 5 stanowisk[3]. Bardziej aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów[5]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek, który zapewne w najbliższej przyszłości przesunie się do kategorii wymierających, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[6]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Holandii[3].
Naziemny grzyb ektomykoryzowy żyjący w symbiozie z brzozą. Występuje w lasach liściastych i mieszanych z domieszka sosny. Owocniki tworzy zazwyczaj od lipca do września[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-12-01].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2021-12-01].
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ Aktualne stanowiska koźlarza czarnobrązowego w Polsce [online] [dostęp 2021-12-01].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.