Kościół św. Wawrzyńca „in Panisperna”

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kościół św. Wawrzyńca in Panisperna
Chiesa di San Lorenzo in Panisperna
Kościół tytularny
Ilustracja
Państwo

 Włochy

Miejscowość

Rzym
Via Panisperna 90

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

Santi Vitale e Compagni Martiri in Fovea

Wezwanie

św. Wawrzyńca

Wspomnienie liturgiczne

10 sierpnia

Położenie na mapie Rzymu
Mapa konturowa Rzymu, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Wawrzyńca ''in Panisperna''”
Położenie na mapie Włoch
Mapa konturowa Włoch, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Wawrzyńca ''in Panisperna''”
Położenie na mapie Lacjum
Mapa konturowa Lacjum, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Wawrzyńca ''in Panisperna''”
41°53′50″N 12°29′35″E/41,897244 12,493153
Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół św. Wawrzyńca in Panisperna (wł. Chiesa di San Lorenzo in Panisperna) – rzymskokatolicki kościół tytularny w Rzymie.

Świątynia ta jest kościołem rektoralnym parafii Santi Vitale e Compagni Martiri in Fovea oraz kościołem tytularnym[1]. Jest też kościołem stacyjnym z drugiego czwartku wielkiego postu[2].

Lokalizacja[edytuj | edytuj kod]

Kościół znajduje się w I Rione Rzymu – Monti przy Via Panisperna 90[1].

Patron[edytuj | edytuj kod]

Patronem świątyni jest św. Wawrzyniec – diakon, który poniósł śmierć męczeńską za wiarę chrześcijańską w 258 roku.

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Pochodzenie określenia „in Panisperna” jest nieznane. Nazwa ulicy Via Panisperna pochodzi od nazwy kościoła (a nie odwrotnie)[2]. Istnieje kilka teorii mających wytłumaczyć to określenie:

  • nazwa składa się z dwóch łacińskich słów: panis (chleb) i perna (szynka) i miałaby się wywodzić od rozdawania ubogim chleba z szynką (lub jakimś jej średniowiecznym odpowiednikiem) przy furcie klasztoru (istnieje również wersja, że miało się to odbywać w święto św. Wawrzyńca 10 sierpnia na pamiątkę rozdania przez patrona biednym majątku Kościoła)[2]
  • dwa rody: Pane i Perna miały mieć w tej okolicy swoje posiadłości[3]
  • nazwa ma pochodzić od słowa, którego użył papież Jan XXII w jednej ze swoich bulli, w której określił ten kościół jako Parasperna, przy czym wyraz ten jest różnie tłumaczony:
    • parasperna w antycznej łacinie miał znaczyć „odseparowany”, co z kolei miało się wiązać z tym, że świątynia stała daleko od drogi głównej, ukryta pomiędzy winnicami klasztornym[3]
    • miał powstać z połączenia greckiego słowa para („blisko”) i wywodzącego się ze starożytnej łaciny sperno („granica”), co wskazywałoby, że kościół znajdował się w pobliżu granicy między jakimiś ważnymi posiadłościami[4].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Według tradycji kościół zbudowano w IV wieku w miejscu, gdzie męczeńską śmierć poniósł św. Wawrzyniec[2] (chociaż według innej tradycji miało się to stać przy via Tiburtina[3]). Pierwsze wyraźne odniesienie do kościoła znajduje się w Liber Pontificalis dla czasów pontyfikatu papieża Hadriana I (VIII wiek), który odnowił świątynię. W średniowiecznych inwentarzach kościół ten figuruje pod nazwą San Lorenzo in Formoso. W średniowieczu w klasztorze przy kościele mieszkali benedyktyni, później ich miejsce zajęły benedyktynki[2].

W 1300 roku papież Bonifacy VIII rekonsekrował kościół po przebudowie, a następnie kompleks został przekazany Ubogim Siostrom św. Klary, które wprowadziły się tutaj w roku 1308[2]. Zakonnice z tego klasztoru przyjaźniły się ze św. Brygidą, na jej prośbę uroczystości żałobne po jej śmierci odbyły się w tym właśnie kościele, po czym jej ciało przewieziono do Szwecji, natomiast klaryski zachowały jej modlitewnik, płaszcz, a nawet jedną rękę[2].

W latach 1565-1574 kompleks został przebudowany na zlecenie papieża Grzegorza XIII, pracami kierował Francesco da Volterra[2].

Brama od strony Via Panisperna została dodana w 1754 roku, wtedy też znacząco odrestaurowano wnętrze kościoła. Prace drogowe spowodowały obniżenie poziomu Via Panisperna przed klasztorem, w związku z czym bramę wyposażono w nową klatkę schodową oraz odnowiona na zlecenie papieża Leona XIII w 1893 roku[2].

Architektura i sztuka[edytuj | edytuj kod]

Dwie rampy prowadzą do bramy wejściowej na dziedziniec. We frontonie nad bramą znajduje się herb papieża Leona XIII[3].

Wejście na dziedziniec


Dzwonnica ma postać kwadratowej wieży z czerwonej cegły. Z każdej strony znajdują się dwa okrągłe otwory oddzielone kamiennym filarem[2].

Dwukondygnacyjna fasada pochodzi z 1675 roku, a jej obecny wygląd jest efektem restauracji w 1893 roku. Pierwsza kondygnacja ma cztery pilastry doryckie podtrzymujące belkowanie, a także duże wejście ograniczone wąskimi pilastrami, wspierającymi fronton, którego tympanon zawiera skrzydlatą głowę putta z festonami i wstążkami. Drewniane drzwi z rzeźbionymi panelami są uważane za projekt Carlo Rainaldiego, z tym że dwa środkowe panele w górnym rzędzie nie są oryginalne, ale zostały wstawione w 1893 roku (przedstawiają one św. Wawrzyńca i św. Franciszka). Druga kondygnacja fasady ma cztery jońskie pilastry stojące na cokołach. Wspierają one górne belkowanie z małym trójkątny frontonem nad wewnętrzną parą pilastrów. W środkowej części górnej kondygnacji znajduje się obramowane okrągłe okno, a nad nim tablica z napisem dedykacyjnym: Divi Laurentii M[arty]ris aedes inpanis perna MDLXXIIII[2].

Wnętrze kościoła ma nawę główną oraz nawy boczne, które zostały podzielone ścianami na boczne kaplice, po trzy z każdej strony. Wygląd wnętrza pochodzi z XVIII wieku. Boczne kaplice są oddzielone szerokimi filarami, z których każdy ma nałożony płytki pilaster koryncki, wspierający wewnętrzne belkowanie z fryzem[2].

Sklepienie kolebkowe ma półkolistą lunetę okienną nad każdą kaplicą. Duży centralny panel fresku przedstawia Apoteozę św. Wawrzyńca, autorstwa Antonio Bicchierai z około 1700 roku[2].

Prezbiterium zbudowano na planie kwadratu. Na jego tylnej ścianie znajduje się fresk autorstwa Pasquale Cati Męczeństwo św. Wawrzyńca, który został wykonany w latach 1585–1591[2].

Apoteoza św. Wawrzyńca, mal. Antonio Bicchierai, ok. 1700 r.
Męczeństwo św. Wawrzyńca, mal. Pasquale Cati, 1585–91 r.


Kaplice boczne[edytuj | edytuj kod]

Kaplica św. Klary

Pierwsza kaplica po prawej stronie poświęcona jest założycielce klarysek św. Klarze. Obraz ołtarzowy Cud św. Klary autorstwa Antonio Nessi został namalowany w 1756 roku. Na ołtarzu znajduje się również niewielka kopia obrazu Matki Bożej z Pompei.

Kaplica świętych Kryspina i Kryspiniana

Druga kaplica po prawej stronie poświęcona jest braciom męczennikom św. Kryspinowi i Kryspinianowi, patronom szewców. Ołtarz przedstawia świętych patronów otrzymujących korony męczeństwa od aniołów.

Kaplica Niepokalanego Poczęcia

W ostatniej kaplicy po prawej stronie znajduje się obraz ołtarzowy Matki Bożej Niepokalanie Poczętej autorstwa Giuseppe Ranucciego z 1757 roku.

Kaplica św. Franciszka

Pierwsza kaplica po lewej stronie poświęcona jest św. Franciszkowi z Asyżu. Obraz ołtarzowy Stygmaty św. Franciszka jest autorstwa Niccolò Lapiccoli, natomiast mały obraz na ołtarzu przedstawia św. Łucję trzymającą naczynie z wyłupionymi oczami.

Kaplica św. Brygidy

Kaplica św. Brygidy jest drugą po lewej stronie. Obraz ołtarzowy Modlitwa św. Brygidy przed krucyfiksem, autorstwa Giuseppe Montesanti, został wykonany w 1757 roku.

Kaplica krucyfiksu

W ostatniej kaplicy po lewej stronie znajduje się XVIII-wieczny obraz ołtarzowy przedstawiający Kalwarię.

Kaplica św. Brygidy


Kardynałowie prezbiterzy[edytuj | edytuj kod]

Kościół św. Wawrzyńca in Panisperna jest jednym z kościołów tytularnych nadawanych kardynałom-prezbiterom (Titulus Sancti Laurentii in Panisperna)[5]. Tytuł ten został ustanowiony 6 lipca 1517 roku przez Leona X[5].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Chiesa rettoria san Lorenzo in Panisperna. Diocesi di Roma. [dostęp 2019-08-01]. (wł.).
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n San Lorenzo in Panisperna. Churches of Rome. [dostęp 2019-08-01]. (ang.).
  3. ↑ a b c d Spacerkiem przez Monti cz. 1 – Suburra. Zagubieni w Rzymie. [dostęp 2019-08-01].
  4. ↑ Via Panisperna. Roma segreta.it. [dostęp 2019-08-03]. (wł.).
  5. ↑ a b Kościół św. Wawrzyńca „in Panisperna” [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2019-08-01] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kościół_św._Wawrzyńca_„in_Panisperna”&oldid=73437538”