Jean-Luc Godard

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jean-Luc Godard
Ilustracja
Godard w 1968
Data i miejsce urodzenia

3 grudnia 1930
Paryż

Data i miejsce śmierci

13 września 2022
Rolle

Zawód

reżyser, scenarzysta, aktor

podpis
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Jean-Luc Godard (ur. 3 grudnia 1930 w Paryżu, zm. 13 września 2022 w Rolle, w Szwajcarii[1][2]) – francuski reżyser, scenarzysta, operator, montażysta, producent i krytyk filmowy. Jest często utożsamiany z grupą filmowców określanych jako przedstawicieli francuskiej Nowej Fali (fr. Nouvelle Vague).

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Wychowywał się w Szwajcarii[3]. Jego ojciec prowadził klinikę[4]. Studiował etnologię[3] na Uniwersytecie Paryskim[4]. Pracował tamże jako krytyk filmowy[3]. W latach 60. XX wieku poślubił aktorkę Anne Wiazemsky(inne języki)[4]. Zmarł 13 września 2022 w Rolle, w Szwajcarii w wyniku wspomaganego samobójstwa[2].

Charakterystyka dorobku[edytuj | edytuj kod]

Wiele z filmów Godarda stało się wyzwaniem dla tradycyjnej konwencji kina Hollywood, a także francuskej „tradycji jakości”. Jako reżyser jest często uważany za jednego z najbardziej ekstremalnych lub radykalnych przedstawicieli Nowej Fali. Jego filmy są odzwierciedleniem jego politycznych ideologii, jak również jego znajomości historii filmu.

Filmy Godarda okazały się inspiracją dla wielu różnych reżyserów, jak Quentin Tarantino, Martin Scorsese, Bernardo Bertolucci, Arthur Penn, Richard Linklater, Gregg Araki, John Woo, Mike Figgis, Robert Altman, Steven Soderbergh, Richard Lester, Jim Jarmusch, Rainer Werner Fassbinder, Brian De Palma, Wim Wenders, Oliver Stone i Ken Loach.

W 2002 roku w plebiscycie magazynu filmowego "Sight & Sound" krytycy umieścili Godarda na trzecim miejscu w rankingu dziesięciu reżyserów wszech czasów[5]. W sierpniu 2010 Amerykańska Akademia Sztuki i Wiedzy Filmowej ogłosiła go laureatem Oscara za całokształt twórczości. Godard nie odebrał jednak tej nagrody osobiście.

Poglądy[edytuj | edytuj kod]

Godard, chociaż inspirował się egzystencjalną filozofią Jean-Paula Sartre’a i Alberta Camusa[6], gardził tym ostatnim[7] i początkowo wyznawał poglądy prawicowo-anarchistyczne[8]. Utrzymywał bliską znajomość z faszyzującym rumuńskim intelektualistą Jeanem Parvuleską[8], był również orędownikiem konserwatywnego kina amerykańskiego (wysoko cenił sobie Howarda Hawksa)[6]. Często był uznawany za mizogina[9]; obsadzał kobiety najczęściej w rolach prostytutek[10] i z nonszalancją wypowiadał się negatywnie o kobietach zaangażowanych w przemysł kinematograficzny. Krytykował na przykład montażystkę Jeana Renoira, Marguerite Renoir za to, że „tnie często scenę akurat w momencie, kiedy stawała się ona interesująca”[11]. Dopiero w późnych latach 60. XX wieku zmienił swoją orientację polityczną na marksizm-leninizm i w 1968 roku dołączył do skrajnie lewicowego kolektywu filmowego Dziga Vertov Groupe[12], próbując przekonać społeczeństwa Zachodu o konieczności sformowania bojówek rewolucyjnych i przeprowadzenia czystek na wzór rewolucji kulturalnej w Chińskiej Republice Ludowej. Z grupą rozstał się w 1972 roku[13].

Krytyka[edytuj | edytuj kod]

Louis Marcorelles wskazywał na słabość warsztatową wczesnych filmów Godarda: „Godard jest niekonsekwentny, udręczony, niepewny - nie tylko własnych reakcji, własnej wrażliwości, ale także środków, których należy użyć do wyrażenia siebie”[14]. Ingmar Bergman twierdził, że filmy Godarda „sprawiają wrażenie wydumanych, pseudointektualnych i całkiem martwych”[15]. Werner Herzog nazywał twórczość Godarda „intelektualną fałszywką”[16]. Julian Kutyła z „Krytyki Politycznej” podsumowywał twórczość Godarda następująco:

Jedyny jego film wysokobudżetowy [Pogarda] poniósł komercyjną porażkę, jego filmy polityczne budziły momentami konsternację. Po Maju ’68 i eksperymentach z tworzeniem filmów na zasadach zupełnie innych niż te przyjęte w branży na długo całkowicie zrezygnował z kina, poświęcając się eksploracji czegoś, co dziś można by nazwać video-artem. Wiele z jego dzieł trudno określić inaczej niż jako spektakularną pomyłkę[17].

Wybrana filmografia[edytuj | edytuj kod]

Reżyser

Nagrody i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

W 1965 za film Alphaville otrzymał nagrodę Złotego Niedźwiedzia na 15. MFF w Berlinie. W 1983 za film Imię: Carmen otrzymał nagrodę Złotego Lwa na 40. MFF w Wenecji. W 1987 otrzymał nagrodę Cezar Honorowy. W 2011 otrzymał Honorowego Oscara.

Sześciokrotnie nominowany do nagrody Złotej Palmy na MFF w Cannes.

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Potomek dawnych kalwińskich rodzin. Kuzyn byłego peruwiańskiego prezydenta Pedro Pablo Kuczynskiego[18].

Godard był dwa razy żonaty, m.in. z francuską aktorką Anną Kariną.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Jean-Luc Godard, giant of the French new wave, dies at 91. The Guardian. [dostęp 2022-09-13].
  2. ↑ a b Jean-Luc Godard zdecydował się na "wspomagane samobójstwo" | Interia Film, 13.09.2022
  3. ↑ a b c Zbigniew Pitera, Leksykon reżyserów filmowych, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1978, s. 78.
  4. ↑ a b c Jean-Luc Godard [online], www.britannica.com, 15 stycznia 2024 [dostęp 2024-02-23] (ang.).
  5. ↑ Nick James i inni, BFI | Sight & Sound | Top Ten Poll 2002 - The Critics' Top Ten Directors [online], old.bfi.org.uk [dostęp 2017-03-06] [zarchiwizowane z adresu 2017-02-08] (ang.).
  6. ↑ a b Richard Brody, Everything Is Cinema: The Working Life of Jean-Luc Godard, Macmillan + ORM, 2008, s. 29, ISBN 978-1-4299-2431-3 [dostęp 2024-05-11] (ang.).
  7. ↑ Louis Marcorelles, Ernest Callenbach, Jean-Luc Godard's Half-Truths, „Film Quarterly”, 17 (3), 1964, s. 6, DOI: 10.2307/1210900, ISSN 0015-1386, JSTOR: 1210900 [dostęp 2024-05-11].
  8. ↑ a b Marco Grosoli, The Politics and Aesthetics of the "politique des auteurs", „Film Criticism”, 39 (1), 2014, s. 40, ISSN 0163-5069, JSTOR: 24777962 [dostęp 2024-05-11].
  9. ↑ Monika Talarczyk-Gubała, Numer jeden i numer dwa, „Widok”, 2014, s. 6.
  10. ↑ Ilse de Mucha Herrera, Representations of Women In the Works of Godard [online], The Arts Guild, 21 stycznia 2014 [dostęp 2024-05-11] (ang.).
  11. ↑ Monika Talarczyk-Gubała, Montażyst(k)a. Autor, montaż i płeć [online], Ekrany, 3 listopada 2020 [dostęp 2024-05-11].
  12. ↑ Tomasz Poborca, Mit nieoglądalnych filmów, czyli Grupa Dziga Wiertow w prasie filmowej PRL, „Kwartalnik Filmowy” (120), 2022, s. 165, DOI: 10.36744/kf.1342, ISSN 2719-2725 [dostęp 2024-05-11] (pol.).
  13. ↑ Julia Lesage, Godard and Gorin's left politics, 1967-1972, „Jump Cut” (28), kwiecień 1983 [dostęp 2024-05-11].
  14. ↑ Louis Marcorelles, Ernest Callenbach, Jean-Luc Godard's Half-Truths, „Film Quarterly”, 17 (3), 1964, s. 5, DOI: 10.2307/1210900, ISSN 0015-1386, JSTOR: 1210900 [dostęp 2024-05-11].
  15. ↑ Ros Tibbs, Ingmar Bergman called Jean-Luc Godard movies "infinitely boring" [online], Far Out, 7 grudnia 2022 [dostęp 2024-05-11] (ang.).
  16. ↑ Timothy Corrigan, The Pedestrian Ecstasies of Werner Herzog, [w:] Brad Prager (red.), A Companion to Werner Herzog, John Wiley & Sons, 2012, s. 96, ISBN 978-1-4443-6140-7 [dostęp 2024-05-11] (ang.).
  17. ↑ Julian Kutyła, Jean-Luc Godard. Wprost przeciwnie, czyli dwie lub trzy sceny z życia [online], Krytyka Polityczna, 24 września 2022 [dostęp 2024-05-11] (pol.).
  18. ↑ Pierwsza tura dla córki byłego prezydenta, w drugiej czeka Kuczynski. tvn24.pl, 2016-04-12. [dostęp 2016-06-11].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Filmy w reżyserii Jean-Luca Godarda
1960-69
1970-79
1980-89
1990-99
2000-09
2010-19

Honorowe i specjalne Nagrody Akademii Filmowej
1926–1950
1951–1975
1976–2000
od 2001
Cezar Honorowy
1976–2000
od 2001
Honorowy Złoty Lew
1969–1989
1990–2009
2010–
Laureaci nagrody Praemium Imperiale (film/teatr)
Srebrny Niedźwiedź dla najlepszego reżysera
1956–1979
1980–1999
2000–2019
2020–
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jean-Luc_Godard&oldid=73756339”