Jan z Jani
 herb Ostoja | |
| Data urodzenia |
ok. 1400 |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Wojny i bitwy | |
| Administracja | |
Jan z Jani herbu Ostoja (ur. ok. 1400, zm. 29 marca 1461) – rycerz z ziemi nowskiej, współtwórca Związku Pruskiego, członek Towarzystwa Jaszczurczego, przywódca w wojnie 13-letniej, starosta środkowego Pomorza, starosta gniewski. W dowód uznania za zasługi w walkach z zakonem krzyżackim został mianowany przez króla Kazimierza IV Jagiellończyka 10 maja 1454 r. pierwszym wojewodą pomorskim. Pełnił tę funkcję aż do swojej śmierci. W roku 1457 otrzymał w posesję miasto Starogard Gdański, a w roku 1458 wsie Rabelnaw, Robaw, Pancze, Wonental, Szwarczenwalt, Weisenwalt, Moealwalt i Landesende[1]. Był bratem ciotecznym Mikołaja Szarlejskiego herbu Ostoja, wojewody inowrocławskiego, kujawskiego[2].
Legenda[edytuj | edytuj kod]
Legenda o rycerzu Janie z Jani przytacza wielkiego feudała, polityka, rycerza walczącego z Zakonem Krzyżackim. Mieszkał w swoim zamku w którym okoliczna ludność mogła się uchronić przed napadami krzyżackimi. Wiele razy zapuszczał się Jan z Jani w teren nieprzyjaciela, badając teren i obserwując fortyfikacje nieprzyjaciela. Ze strony internetowej Gminy Smętowo można wyczytać następującą treść:
„Pewnego letniego wieczora, wracając zapewne z takiego wypadu, samotnego rycerza jedynie z przyboczną służbą zauważył oddział zakonny. Natychmiast ruszyli za śmiałkiem, który tak daleko zapuścił się od swego zamku. Okrucieństwo Krzyżaków znane było doskonale ludności Pomorza. Jan uciekając przed nimi dotarł do brzegu Wisły. Mógł oddać się w niewolę wrogowi, lub zaryzykować przeprawę przez rzekę. Wieczorna mgła, wezbrane, wartkie wody królowej polskich rzek to rzeczywiście ogromne ryzyko, ale rycerz zdecydował się podjąć. Jedynym sprzymierzeńcem ryzykanta był odbijający się w tafli wody księżyc. Płynąc w ślad za jego rogalem na rzece szczęśliwie osiągnął Jan drugi brzeg. Z radości krzyknął wtedy:
- Ostałem się! – a echo poniosło głos jego ponad wodami Wisły, w gąszcz Tucholskiego Boru i dalej, po całym Pomorzu. Na pamiątkę tego wydarzenia herb swój Jan z Jani nazwał „Ostoja”, jako ta ostoja polskości na Gdańskim Pomorzu”.
Obecnie w Kościelnej Jani od kilkunastu lat odbywa się najstarsza impreza biegowa w gminie Smętowo – Wojewódzkie Biegi Przełajowe „Szlakami Jana z Jani”, pamięci pierwszego wojewody pomorskiego[3].
W 1961 - w pięćsetną rocznicę śmierci - w Starej Jani ustawiono obelisk upamiętniający Jana z Jani jako pierwszego wojewodę pomorskiego.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Seweryn Uruski, Rodzina, Herbarz szlachty polskiej, T. 5, s. 344 (e str. 348).
- ↑ Karol Górski, Pomorze w dobie wojny trzynastoletniej, Poznań 1932, s. 108 (112).
- ↑ Regina Kotłowska, Wirtualne Kociewie, Rycerz Jan z Jani – feudał i wojownik na Kociewiu.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Frąca – Lalkowy – Kamionka. Legendy i wiersze - Klucze do przeszłości Jani. kociewiacy.pl. [dostęp 2010-09-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-11-21)]. (pol.).
- Znani i wielcy. tczew.edu.pl. [dostęp 2010-10-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (6 grudnia 2007)]. (pol.).
- Rycerz Jan z Jani - feudał i wojownik na Kociewiu. kociewiacy.pl. [dostęp 2013-02-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (3 października 2013)]. (pol.).
- Karol Górski, Studia i szkice z dziejów Państwa Krzyżackiego, reprint, Olsztyn 1986, ISBN 83-7002-229-4.
- Karol Górski, Pomorze w dobie wojny trzynastoletniej, Poznań 1932
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zamek w Gniewie. recogito.pologne.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-24)].
- Seweryn Uruski, T. 5 – von der Jane
- Digital Library, Karol Górski, Studia i szkice z dziejów Państwa Krzyżackiego, Jan z Jani
- Pomorze w dobie wojny trzynastoletniej