Jakub Glasner
 Portret własny, 1923 | |
| Data i miejsce urodzenia |
6 kwietnia 1879 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1942 |
| Dziedzina sztuki |
grafika, malarstwo |
Jakub Glasner (ur. 6 kwietnia 1879 w Rdzawce, zm. 1942 we Lwowie) – polski malarz i grafik żydowskiego pochodzenia.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się 6 kwietnia 1879 roku w Rdzawce, w ubogiej, wielodzietnej rodzinie miejscowego karczmarza[1]. Pod koniec wieku Glasnerowie przenieśli się do Bielska, gdzie Jakub kształcił się w szkole żydowskiej[1]. Przerwał edukację w ostatniej klasie, by rozpocząć pracę w hurtowni i składzie drewna[1], a także w redakcji czasopisma „Bielitz-Bialer Anzeiger”[2]. W tym samym czasie pobierał prywatnie lekcje rysunku[2] i zaczął malować pejzaże[1]. Za zebrane pieniądze wyjechał w 1901 roku do Wiednia, gdzie rozpoczął studia w tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych, które kontynuował od roku 1902/1903 w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie[2]. Na krakowskiej uczelni kształcił się w pracowniach Teodora Axentowicza i Jana Stanisławskiego[2][3]. W tym okresie poznał Juliana Fałata, z którym zaczął utrzymywać przyjacielskie stosunki[1][2].
W 1905 roku wyruszył w podróż do Wenecji i Paryża[2]. We Francji dołączył do pracowni Luciena Simona, gdzie poznał Théophileʼa Alexandreʼa Steinlena, który zainteresował go grafiką[1]. Z tego okresu pochodzi pierwsza znana litografia Glasnera pt. Portret kobiety w kapeluszu[1]. Razem z Towarzystwem Artystów Polskich „Sztuka” wystawiał w Krakowie (1907, 1909) i w Wiedniu (1908)[2]. W latach 1909–1914 przebywał w Berlinie[4], gdzie uczestniczył w wystawach Berlińskiej Secesji[4] czy w Große Berliner Kunstausstellung[3]. Dwa lata później dołączył do wiedeńskiego ruchu Hagenbund, z którym już wcześniej wystawiał[4]. Prezentował swoje prace także na ziemiach polskich, m.in. w krakowskim i lwowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych, a także w siedzibie Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych podczas II konkursu graficznego im. Henryka Grohmana[4].
W trakcie I wojny światowej, podczas pełnienia służby w armii austro-węgierskiej[1][4], wykonał około 200 rysunków i akwarel[4]. Niewiele z tych prac przetrwało do współczesności poza m.in. akwarelą Zgliszcza Czikszeredy w Muzeum Historycznym w Bielsku-Białej[1]. Po wojnie zamieszkał w Bielsku i zaangażował się w życie kulturalne miasta[1]. Udzielał się także charytatywnie, wspierając bezrobotnych, czy dzieci z ubogich domów[4]. Jego pracownia mieściła się przy ul. Piastowskiej 18[5]. Kontynuował współpracę z krakowskim i lwowskim Towarzystwem Przyjaciół Sztuk Pięknych, nawiązując ponadto kontakt z Towarzystwem Sztuki Podhalańskiej w Zakopanem[1]. Zaangażował się również w żydowskie życie artystyczne: wziął udział w I Wystawie Malarzy Żydowskich Żydowskiego Towarzystwa Krzewienia Sztuk Pięknych (1930), a także w obu wystawach Zrzeszenia Żydowskich Artystów Malarzy i Rzeźbiarzy (Kraków i Katowice, 1930/1931)[4]. Jego wystawy indywidualne odbyły się m.in. w Warszawie, Lwowie i Bielsku[4], uczestniczył także w wystawach zbiorowych za granicą, np. w Salonie Niezależnych w Paryżu (1926), Amsterdamie, Hadze czy Kijowie[4].
Po wybuchu II wojny światowej wyjechał do Lwowa, gdzie ukrywał się pod nazwiskiem Libidowski[6][1]. Z początku nadal uczestniczył w życiu artystycznym, jednak po zajęciu miasta przez Niemców w 1941 roku znalazł się w getcie lwowskim[6]. Zginął w 1942 roku, lecz okoliczności jego śmierci nie są jasne: istnieje kilka wersji zdarzeń[1].
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
W pracach malarskich używał techniki olejnej, akwareli i pasteli[4]. Z początku głównym tematem był zimowy pejzaż, nierzadko przecięty strumieniem[4]. W jego obrazach, utrzymanych w szarobiałej tonacji i przedstawiających krajobrazy Tatr, Beskidów Zachodnich, Żywiecczyzny i Podola, można dostrzec wpływ sztuki Juliana Fałata i Leona Wyczółkowskiego[7]. Stopniowo zaczął jednak odchodzić od tej tematyki i poszerzać gamę barwną[4]. Podczas podróży po Włoszech malował m.in. pejzaże miejskie[8]. Pośród jego prac są także portrety (m.in. Portret Juliana Fałata)[3], które stanowiły ważne źródło dochodu[4], a także martwe natury[3]. Tematyka żydowska występowała w jego pracach marginalnie, choć malował i rysował widoki synagog[8].
Ważną część jego twórczości stanowią grafiki[4]. Wraz z takimi artystami jak Maurycy Lilien czy Adolf Edward Herstein Glasner należał do pierwszego pokolenia grafików żydowskich na ziemiach polskich[8]. Uprawiał drzeworyt, linoryt, litografię, miedzioryt, akwafortę, akwatintę i mezzotintę[4]. Z początku tworzył grafiki w intensywnych barwach, stopniowo przechodząc do stonowanej kolorystyki[6]. Tematy jego prac graficznych były zbliżone do jego malarstwa[4].
Prace Glasnera znajdują się m.in. w zbiorach Muzeum Sztuki w Łodzi[9], Muzeum Narodowego w Krakowie[10], Muzeum Narodowego w Warszawie[11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Glasner Jakub [online], Wirtualny Sztetl [dostęp 2021-10-28].
- ↑ a b c d e f g Styrna 2009 ↓, s. 254.
- ↑ a b c d Malinowski 2000 ↓, s. 99.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Styrna 2009 ↓, s. 255.
- ↑ Spotkania u Glasnera [online], PROJEKT BIELSKO-BIAŁA, 17 stycznia 2021 [dostęp 2021-11-06] (pol.).
- ↑ a b c Styrna 2009 ↓, s. 256.
- ↑ Malinowski 2000 ↓, s. 99–100.
- ↑ a b c Malinowski 2000 ↓, s. 100.
- ↑ Jakub Glasner [online], zasoby.msl.org.pl [dostęp 2021-11-06] (pol.).
- ↑ Zbiory Cyfrowe [online], Muzeum Narodowe w Krakowie [dostęp 2021-10-28].
- ↑ Zbiory Cyfrowe [online], Muzeum Narodowe w Warszawie [dostęp 2021-10-28].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Natasza Styrna: Zrzeszenie Żydowskich Artystów Malarzy i Rzeźbiarzy w Krakowie 1931–1939. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2009. ISBN 978-83-7543-091-2.
- Jerzy Malinowski: Malarstwo i rzeźba Żydów polskich w XIX i XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000. ISBN 83-01-13178-0.