Inkwizytorzy francuscy

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Inkwizytorzy francuscy – katalog papieskich inkwizytorów działających w Królestwie Francji oraz na francuskojęzycznych obszarach Świętego Cesarstwa (Lotaryngia, Burgundia, zachodnia Szwajcaria, a także włoskojęzyczna Dolina Aosty).

Inkwizytorzy działający na obszarach francuskojęzycznych początkowo nie mieli stałych siedzib. Dopiero zamordowanie inkwizytorów Guillaume’a Arnaud i Étienne’a de Saint-Thibéry w Avignonet w 1242 spowodowało tworzenie stałych trybunałów inkwizycyjnych o ściśle rozgraniczonych obszarach jurysdykcji. W ramach francuskiej inkwizycji można wyróżnić następujące obszary[1]:

  • Langwedocję, gdzie od 1243 działały stałe trybunały w Tuluzie i Carcassonne,
  • północną Francję – podlegającą co do zasady jurysdykcji inkwizytora generalnego w Paryżu, gdzie jednak od czasu do czasu tworzono dodatkowe okręgi inkwizytorskie (np. dla metropolii Tours czy diecezji w południowych Niderlandach),
  • prowincję burgundzko-lotaryńską, obejmującą zachodnie obszary Cesarstwa (archidiecezję Besançon oraz diecezje Metz, Verdun, Toul, Sion, Lozanny i Genewy), gdzie początkowo prawdopodobnie działał jeden inkwizytor na całą prowincję, ale później (około połowy XV wieku) rozgraniczono ją na mniejsze okręgi (początkowo trzy, w XVI wieku prawdopodobnie pięć),
  • prowincję Prowansję, tj. obszary na wschód od Rodanu, gdzie działało dwóch inkwizytorów, ale bez na stałe rozgraniczonych okręgów.

Prowansja została powierzona przez papieża franciszkanom, natomiast na pozostałych obszarach inkwizytorami byli dominikanie mianowani przez paryskiego prowincjała zakonnego.

Poniższe katalogi z pewnością zawierają luki z uwagi na niedostateczny zasób dokumentacji pozwalającej na ich odtworzenie. W stosunkowo najmniejszym stopniu dotyczy to trybunałów w Langwedocji.

Langwedocja[edytuj | edytuj kod]

Główną siedzibą inkwizycji w pierwszych latach jej działalności była Tuluza, ale inkwizytorzy, których liczba wynosiła około pięciu naraz, działali przeprowadzając wizytacje w całej Langwedocji, nie mając na stałe rozgraniczonych między siebie okręgów:

W 1243 synod w Narbonne utworzył dwa stałe trybunały w Tuluzie i Carcassonne. W każdym z nich do końca lat 70. XIII wieku działało po 2-3 inkwizytorów naraz, ale później wyznaczano już tylko po jednym dla każdego okręgu. Sporadycznie zdarzało się, że ten sam inkwizytor działał jednocześnie w obu okręgach.

Trybunał w Tuluzie[edytuj | edytuj kod]

Trybunał w Carcassonne[edytuj | edytuj kod]

  • Ferrier Katalończyk OP (1243–1244)
  • Pons Gary OP (1243)
  • Pierre Durand OP (1243–1248)
  • Guillaume Raymond OP (1244–1248)
  • Bernard de Caux OP (1248–1249)
  • Jean de Saint-Pierre OP (1248–1249)
    • Wakat (1249–1259)
  • Guillaume Raymond de Pierrecouverte OP (1259–1262)
  • Baudouin de Montfort OP (1259)
  • Pons du Pouget OP (1262–1276), w latach 1268–73 także inkwizytor Tuluzy
  • Etienne de Gatine OP (1262–1276), w latach 1268–73 także inkwizytor Tuluzy
  • Jean Galand OP (1278–1286)
  • Guillaume de Saint-Seine OP (1286–1293)
  • Nicolas d'Abbeville OP (1293–1302)
  • Geoffroy d'Ablis OP (1302–1316)
  • Jean de Beaune OP (1316–1324)
  • Jean Duprat OP (1324–1328)
  • Henri de Chamay OP (1328–1336)
  • Aymon de Caumont OP (1337–1348)
  • Imbert de Sens OP (1350)
  • Amedee de Langres OP (1351–1354)
  • Etienne de l'Eglise OP (1357)[3]
  • Guillaume Chevalier OP (1364–1369)
  • Durand Salvan OP (1371–1387)[4]
  • Pierre de Bancheyo OP (1391)
  • Bonitus Litel OP (1391–1400)
  • Pierre de Marvejols OP (1401–1422)
  • Raymond de Tilio OP (1422–1431)
  • Pierre Turelure OP (1431–1445)
  • Jean Vineti OP (1445–1468?)[5]
  • Miguel de Morillo OP (1468–1477)
  • Jean Doublet OP (1477–1484?)
  • Nicolas de Coutances OP (mianowany w 1484)
  • Nicolas Certrugos OP (mianowany w 1498)
  • Jean de Fevario OP (udokumentowany w 1509)[6]
  • Raymond d'Abbatis OP (?–1539)
  • Joseph Corrigié OP (1540–1577)[7]
  • Pierre Radel OP (1577–1600)
  • Joseph Bourguignon OP (1600–1635)
  • Pierre Ranquet OP (1635–1658)
  • Vincent Boissède OP (1659–1664)
  • Pierre du Bourg OP (1664–1671)
  • Vincent Barjac OP (1671–1678)
  • Michel Jourdain OP (1678–1683)
  • Jean Dominique de Flottes OP (1683–1685)
  • Thomas Vidal OP (1685–1703)

Trybunał w Pamiers (1295–1302)[edytuj | edytuj kod]

  • Arnold Déjean OP (1295–1302)

Prowincja Francja[edytuj | edytuj kod]

Inkwizytorzy generalni w Paryżu[edytuj | edytuj kod]

Kardynałowie-inkwizytorzy mianowani w 1557[edytuj | edytuj kod]

Inkwizytorzy metropolii Tours[edytuj | edytuj kod]

  • Laurent OP (?–1302)
  • Maurice de Saint-Paul OP (1317–1325)
  • Jean Aufroid OP (1335–1343)
  • Arnaud Mandavin OP (1343–1344)
  • Guillaume Chevalier OP (1351)
  • Jean Tissier OP [?] (1382)
  • Guillaume de Botdéru OP [?] (1483)
  • Etienne Gobian OP [?] (1499)

Inkwizytorzy w południowych Niderlandach[edytuj | edytuj kod]

W drugiej połowie XV wieku, wraz z rozwojem zreformowanej, obserwanckiej Kongregacji Holenderskiej w zakonie dominikanów, niezależnej od prowincjała paryskiego, coraz częściej dochodziło do wyłączania diecezji w południowych Niderlandach spod jurysdykcji inkwizytora generalnego i mianowania dla nich oddzielnych inkwizytorów wywodzących się z Kongregacji Holenderskiej.

  • Nicolas Jacquier OP, inkwizytor diecezji Tournai (1465–1472)
  • Jean le Vasseur OP, inkwizytor diecezji Cambrai[8], Tournai, Arras i Thérouanne (1479–1491)
  • Michel François OP, inkwizytor diecezji Cambrai[8](1482–1484), inkwizytor generalny Belgii (1493–1502)
  • Jean Tourcoing OP, inkwizytor diecezji Cambrai pro lingua Gallica (mianowany w 1503)
  • Johannes van Nijvel OP, inkwizytor diecezji Cambrai pro lingua Alemanica (mianowany w 1504)
  • Nikolaus Venne OP, inkwizytor generalny Flandrii (1503–1505)
  • Jean Beaufrene OP, inkwizytor diecezji Tournai (1503)
  • Jean Frelin OP, inkwizytor diecezji Tournai (1504–1517)
  • Mathias Capitoli OP, inkwizytor diecezji Arras, Amiens i Thérouanne (mianowany w 1504)
  • Jacques d'Arras OP, inkwizytor diecezji Arras (mianowany w 1513)

W 1515 całe Niderlandy weszły w skład nowo utworzonej prowincji dominikańskiej Germania Dolna (Germania Inferioris).

Pozostali[edytuj | edytuj kod]

  • Pierre Condelori OP, inkwizytor archidiecezji lyońskiej oraz diecezji Clermont i Macon (1322–1323)
  • Nicolas de Peronne OP, inkwizytor diecezji Cambrai (1403–1411?)
  • Pierre Barra OP, inkwizytor metropolii lyońskiej (1413)
  • Sebastian l'Abbe OP, inkwizytor metropolii Rouen (mianowany w 1433)
  • Elias Guiberti OP, inkwizytor Akwitanii (1474–1493)
  • Jean OP, inkwizytor metropolii lyońskiej (mianowany w 1476)
  • Pierre Cordrat OP, inkwizytor metropolii Bourges (mianowany w 1478)
  • Jean de Fraxinis OP, inkwizytor Akwitanii (mianowany w 1508)
  • Rodulphe Lambert OP, inkwizytor metropolii Rouen (zm. 1532)

Burgundia–Lotaryngia[edytuj | edytuj kod]

Tytulatura inkwizytorów działających w tej prowincji w XIII i XIV wieku jest zmienna i nie można wykluczyć, że już wtedy zdarzało się, że była dzielona na mniejsze okręgi, jednak zachowana dokumentacja jest zbyt skromna, by formułować w tej kwestii kategoryczne wnioski.

  • Etienne de Bourbon OP (1247–1255)
  • Gui de Reims OP, inkwizytor Burgundii (1298)
  • Ralph de Ligny OP, inkwizytor Lotaryngii (1307)
  • Gerard d'Auxonne OP, inkwizytor metropolii Lyon i Besançon (1310–1312)
  • Garin de Bar-le-Duc OP, inkwizytor diecezji Besançon, Genewy, Sion, Verdun, Metz, Toul i Lozanny (1326)
  • Renaud de Ruisse OP, inkwizytor Lotaryngii (1345)
  • Henri Chadim OP, inkwizytor Besançon (1349)
  • Jean de Fontaine OP, inkwizytor Lotaryngii (1355–1356)
  • Jean Lemoine OP, inkwizytor Besançon (1364)
  • François Moudon OP, inkwizytor w Lozannie (1375)
  • Martin d'Amance OP, inkwizytor Lotaryngii (1377–1381)
  • Humbert Franconis OP, inkwizytor w Lozannie (1398–1404)
  • Jean des Clées OP, inkwizytor w Lozannie (1417)
  • Laurent de Neupont OP, inkwizytor w Metz i Verdun (1421)
  • Jean Brucelli OP, inkwizytor Besançon, Genewy, Sion, Verdun, Metz, Toul i Lozanny (ok. 1423)
  • Ulric de Torrenté OP, inkwizytor Besançon, Genewy, Sion, Verdun, Metz, Toul i Lozanny (1424–1445)

Po śmierci Ulrica de Torrenté doszło do trwałego podziału prowincji na trzy okręgi: lotaryński (diecezje Metz, Toul i Verdun), archidiecezję Besançon oraz okręg frankoszwajcarski (diecezje Lozanny, Sionu i Genewy).

Okręg „trzech biskupstw Lotaryngii” (diecezje Metz, Verdun, Toul)[edytuj | edytuj kod]

  • Jean d'Alisey OP (1453–1456)
  • Nicolas Chassequi OP (1461)
  • François Leclerc OP (1473)
  • Pierre Liétard OP (1475 i ponownie 1503–1506)[9]
  • Maurice OP (1488)
  • Jean Fabri OP (1494)
  • Mathieu Figuli OP (1509)
  • Arnold OP (1511)

Prawdopodobnie w drugiej dekadzie XVI wieku doszło do dalszego podziału tego okręgu. W latach 20. XVI wieku każde z trzech lotaryńskich biskupstw miało własnego inkwizytora.

Trybunał w Metz[edytuj | edytuj kod]

Trybunał w Toul[edytuj | edytuj kod]

Trybunał w Verdun[edytuj | edytuj kod]

  • Christophe d'Anchery OP (mianowany w 1520)
  • Jean Beguinet OP (1540–1558)

Okręg Lozanna-Genewa-Sion[edytuj | edytuj kod]

Siedziba trybunału obejmującego swą jurysdykcją obszar trzech diecezji: lozańskiej, genewskiej oraz siońskiej, z główną siedzibą w Lozannie. Przez krótki czas, w latach 1472–1476, diecezja genewska stanowiła odrębny okręg.

  • Pierre d'Aulnay OP (1446–1448)
  • Henri Chouvet OP (1449–1450)
  • Raymond de Rue OP (1451–1462)
  • Victor Massanet OP (1462–1476)
  • Claude Rup OP (inkwizytor Genewy 1472–1476, inkwizytor Genewy, Lozanny i Sionu w 1476)
  • Thomas Gogat OP (1477–1482)
  • Francois Grenet OP (1484–1486, 1487–1498)
  • Antoine Penneti OP (1486–1487)

Na przełomie XV/XVI wieku doszło do trwałego podziału na okręgi Lozanny (wraz ze Sionem) oraz Genewy.

Trybunał w Lozannie[edytuj | edytuj kod]

  • Francois Palmier OP (1503–1504)
  • Francois Fossaud OP (1529)

Trybunał w Genewie[edytuj | edytuj kod]

  • Jean-Baptiste Muser OP (1502–1513)
  • Etienne de Geul OP (1527)

Trybunał w Annecy[edytuj | edytuj kod]

Po 1532 trybunał genewski został przeniesiony do Annecy w związku ze zwycięstwem reformacji w Genewie:

Archidiecezja Besançon[edytuj | edytuj kod]

 Osobny artykuł: Trybunał inkwizycji w Besançon.

Prowincja Prowansja[edytuj | edytuj kod]

W tej prowincji, obejmującej obok Prowansji właściwej także Delfinat, część Sabaudii, dolinę Aosty, a okresowo także archidiecezję lyońską, działało z reguły dwóch inkwizytorów jednocześnie, ale brak wyraźnych wskazówek świadczących o jakimś stałym podziale tej prowincji pomiędzy nich:

  • Guillaume Bertrand OFM (1263–1266)
  • Maurin OFM (1264–1266)
  • Guillaume de Saint-Marcel OFM (1303)
  • Fortis OFM (1305)
  • Jean de Verunis OFM (1312)
  • Michel Le Moine OFM (1312–1328)
  • Jacques Bernard OFM (1321)
  • Guillaume Astre OFM (1322–1332)
  • Jean de Bodis OFM, inkwizytor Marsylii (1330–1338)
  • Guillaume de Montrond OFM (1333–1342)
  • Guillaume Lombard OFM, inkwizytor w Awinionie (1336)
  • Pierre Demonts OFM (1352–1356)
  • Bernard Dupuy OFM (1359)
  • Hugues de Cardillon OFM (1363–1365)
  • Jean Richard, inkwizytor Embrun OFM (1363)
  • Bernard de Bosquet OFM, inkwizytor-legat (1364)
  • Etienne de Tegula OFM (1366)
  • François Borel OFM (1371–1393)
  • François Ausuyre OFM, inkwizytor w Awinionie (1387–1394)
  • Antoine Alphandi OFM (1393–1419)
  • Ponce Feugeyron OFM (1409–1434)
  • Pierre Fabre OFM (1419–1437)
  • Jean Voyle OFM (1441)
  • Guillaume Maleville OFM (1445)
  • André de Malvenda OF.M. (ok. 1450)
  • Berard Tremoux OFM, inkwizytor Lyonu (1458)
  • Barthelemy Agroffati OFM, inkwizytor Embrun (1459–1461)
  • Jean Veylet OFM (1460–1484?)
  • Jacques Brunenche OFM (1484–1486)
  • François Plouvier OFM (1488–1498)
  • Louis Chambonis OFM (1519–1528?)
  • Jean de Roma OP (1528–1533)
  • Desiderius Theodorici OFM, inkwizytor Aosty (1528-1557)
  • Etienne Guibert OFM (1534)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ zob. Vidal, s. II-XXII
  2. ↑ poprzednio inkwizytor biskupi w archidiecezji Narbonne
  3. ↑ Bouges, s. 471, a za nim Mahul, s. 693 i Albaret, s. 28 wymieniają pod rokiem 1360 inkwizytora Jean Vinet, ale Vidal, s. XXVIII nie natrafił na żadne wzmianki o nim. Prawdopodobnie chodzi o pomyłkę, gdyż Jean Vinet sprawował urząd inkwizytora sto lat później
  4. ↑ Mahul, s. 693, a za nim Albaret, s. 28, wymieniają jeszcze następujących inkwizytorów: Arnaud Grossi (1376), Paul de Nimes (1380) i Mathieu d'Olmieres (1383). Jedynym źródłem poświadczającym ich istnienie jest książka dziewiętnastowiecznego fałszerza barona Etienne Lamothe-Langona Histoire de l'Inquisition en France, Paryż 1829. Nie zna ich Bouges, s. 470-471. Vidal, s. XXVIII, wymienia ich za Mahulem, ale wskazuje, że sam nie natrafił na żadne wzmianki dokumentacyjne o nich. Skądinąd wiadomo, że Durand Salvan, którego Bouges zamieścił pod rokiem 1387, sprawował urząd inkwizytora Carcassonne już w 1371, zob. Vidal, s. XXVIII.
  5. ↑ Catalogue analytique des archives de M. le baron de Joursanvault, t. 1, Paryż 1838, s. 142.
  6. ↑ Catalogue analytique des archives de M. le baron de Joursanvault, t. 1, Paryż 1838, s. 28.
  7. ↑ Bouges, s. 471, a za nim późniejsi autorzy, wymienia jako inkwizytora niejakiego Guillaume de Bordes pod rokiem 1554, jednak Corrigie sprawował ten urząd od 1540 do co najmniej 1573, zob. Mentzer, s. 16; Mahul, s. 691; Louis Broche, Inventaire sommaire des documents originaux de la Bibliothèque communale de Laon, [w:] Revue des bibliothèques, 1902, s. 352 nr 203. Bouges wymienia Corrigie pod rokiem 1498, co wskazuje, że nie dysponował dokładnymi danymi dla tego okresu. Zachował się dokument z 1554 roku wymieniający w swej treści inkwizytora Carcassonne, jednak nie podaje jego imienia (Mahul, s. 691).
  8. ↑ a b Nie jest jasne, czy w latach 1482–84 diecezja Cambrai miała dwóch inkwizytorów, czy też Michel François czasowo zastąpił Jeana le Vasseur.
  9. ↑ Ripoll, vol. 4, s. 217; Eubel, Hierarchia Catholica, vol. III, s. 166.
  10. ↑ Ripoll, vol. 4, s. 462.
  11. ↑ Inventari - Il Patrimonio - Archivio di Stato di Torino [online], archiviodistatotorino.beniculturali.it [dostęp 2017-11-15] (ang.).
  12. ↑ Od 1474 biskup Salony i sufragan arcybiskupa Besançon, zob. Jacky Theurot, Nicole Brocard: La ville et l'Eglise du XIIIe siècle à la veille du Concile de Trente, Presses Univ. Franche-Comté, 2008, s. 392; François Félix Chevalier: Mémoires Historiques Sur La Ville et Seigneurie De Poligny, tom. 2, Delhorme, 1769, s. 547.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Laurent Albaret: Les Inquisiteurs: portraits de défenseurs de la foi en Languedoc (XIIe-XIV siècles). Éditions Privat, 2010, s. 24-29. ISBN 978-2-7089-7521-7.
  • Malcolm Barber: Katarzy. Warszawa: PIW, 2005. ISBN 83-06-02923-2.
  • Thomas Bouges: Histoire ecclésiastique et civile de la ville et du diocèse de Carcassonne. Paryż: 1741.
  • Vincenzo Maria Fontana: Sacrum theatrum dominicanum. Rzym: 1666.
  • Paul Fredericq: Corpus documentorum inquisitionis haereticae pravitatis neerlandicae. Vols. I – V. J. Vuylsteke, 1889–1903.
  • Henry Charles Lea: A History of the Inquisition of the Middle Ages. Vols. I – III. Londyn – Nowy Jork: MacMillan Co., 1887–1888. (wszystkie tomy na SUL Books w formacie PDF)
  • Alphonse Mahul: Cartulaire et archives des communes de l'ancien diocèse et de l'arrondissement administratif de Carcassone. Didron, 1857, s. 693.
  • Raymond Mentzer: Heresy Proceedings in Languedoc, 1500–1560. Filadelfia: American Philosophical Society, 1984. ISBN 978-1-4223-7460-3.
  • J.J. Percin: Monumenta conventus Tolosani Ordinis FF. Praedicatorum. Tuluza: 1693, s. 109-110.
  • Thomas Ripoll (red.): Bullarium Ordinis Praedicatorum. Tomy 1 – 8. Rzym: 1729 – 1740.
  • Jean-Marie Vidal: Bullaire de l'Inquisition Français au XIV siecle et jusqu'a la fin du Grand Schisme. Paryż: 1913.
  • Luke Wadding: Annales Minorum. Vols. I – VI. Lyon: 1625 – 1652.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Inkwizytorzy_francuscy&oldid=71177398”