Historia kolei w Turcji
Wygląd
Imperium Osmańskie[edytuj | edytuj kod]
- 30 października 1858 – otwarcie pierwszej linii Smyrna (Izmir) – Seydiköy (linia do Aydın; Oriental Rly. Co.; kapitał brytyjski), w 1912 doprowadzonej do Eğridir;
- 1866 – otwarcie kolei Smyrna – Cassaba (İzmir – Turgutlu); 1890 przedłużona do Afyonu (Smyrna Cassaba Rly.);
- 7 listopada 1866 – otwarcie kolei Ruse – Sirdet – Warna (późniejsza Bułgaria) przez Danube & Black Sea Rly. & Küstendje Harbour Co.;
- 1871 – otwarcie pierwszego odcinka linii „Kolei Rumelijskiej” (Stambuł) Yeşilköy – Halkali, mającej biec do Sarajewa w Bośni i Wiednia; w 1873 przedłużono ją o odcinek Adrianopol (Edirne) – Filipopol (Płowdiw) – Sarambej; w 1875 powstało odgałęzienie Tyrnowo – Nowa Zagora – Jamboł; odgałęzienie Uzunköprü – Dedeagacz/Aleksandropolis jest pierwszą koleją dalekobieżną na terytorium dzisiejszej Grecji; Chemins de fer Orientaux (Baron Maurice de Hirsch);
- 1872 – otwarcie linii (Stambuł) Haydarpaşa – Gebze; w 1892 ukończono odcinek między Ismid i Angorą (Ankarą), zaś przedłużenie do Konyi w 1896; Chemins de Fer Ottomans d’Anatolie, kapitał niemiecki;
- 1872 – Bośnia: otwarcie linii Banja Luka – Dobrljin (granica chorwacka); tor 760 mm; zamkniętej w 1875;
- 1892 – otwarcie linii wąskotorowej Jafa – Jerozolima, pierwszej kolei w dzisiejszym Izraelu;
- 1895 – otwarcie kolei Bejrut – Damaszek, wąskotorowej z odcinkami zębatymi.
- 1900–1908 – budowa Kolei Hidżaskiej z Damaszku do Medyny (1300 km); tor 1050 mm; kolej zamknięto podczas I wojny światowej i nigdy nie otwarto ponownie na całej długości;
- 1903 – rozpoczęcie budowy z Konyi Kolei Bagdadzkiej, mającej połączyć Berlin z Basrą dla uniezależnienia się Niemiec od morskich dostaw surowców; do wybuchu I wojny światowej kolei nie zdołano ukończyć, ukończona została w latach 1936–1940, obecnie jest eksploatowana tylko częściowo;
- 1913 – Kars włączony do sieci kolejowej Rosji; połączenie do sieci tureckiej dopiero 1939?
Do końca Imperium (1922) powstało blisko 10 tys. km kolei, co stawiało Turcję na szarym końcu państw europejskich pod względem rozwoju kolei.
Republika Turecka[edytuj | edytuj kod]
Na terytorium utworzonej w 1923 Republiki Tureckiej znalazło się 2282 km linii normalnotorowych i 70 km wąskotorowych kolei prywatnych należących do zagranicznych firm oraz 1378 km kolei normalnotorowych znajdujących się w gestii państwa. Odtąd budową sieci kolejowej zajął się rząd; do 1940 otwarto 3208 km nowych linii.
- 1953 – pierwsza elektryfikacja linii sieci krajowej: odcinek podmiejski od dworca (Stambuł) Sirkeçi; ~25 kV 50 Hz, technologia francuska;
- 1971 – pod Edirne otwarcie obejścia greckiej części linii Kolei Rumelijskiej;
- 2007 – planowane otwarcie linii dużych prędkości Sincan – İnönü; (410 km, prędkość maks. 250 km/h) na trasie Ankara – Stambuł;
- 29 października 2013 r. – Stambuł: otwarcie 13,6-kilometrowego tunelu Marmaray pod Bosforem, budowanego od 2004[1]. Projekt Marmaray objął także integrację sieci europejskiej i azjatyckiej kolei aglomeracyjnej, a także gruntowną modernizację infrastruktury kolejowej w Stambule.
Ważniejsi producenci taboru[edytuj | edytuj kod]
- Tülomsaş (Eskişehir)
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Tunel pod Bosforem. Stambuł spełnia marzenie Sułtana. [w:] rynek-kolejowy.pl [on-line]. 2013-10-31. [dostęp 2013-10-31].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Historia na witrynie Trains of Turkey