Historia kolei w Turcji

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stambuł, dworzec Haydarpaşa
Kolej Bagdadzka, ok. 1910

Imperium Osmańskie[edytuj | edytuj kod]

  • 30 października 1858 – otwarcie pierwszej linii Smyrna (Izmir) – Seydiköy (linia do Aydın; Oriental Rly. Co.; kapitał brytyjski), w 1912 doprowadzonej do Eğridir;
  • 1866 – otwarcie kolei Smyrna – Cassaba (İzmir – Turgutlu); 1890 przedłużona do Afyonu (Smyrna Cassaba Rly.);
  • 7 listopada 1866 – otwarcie kolei Ruse – Sirdet – Warna (późniejsza Bułgaria) przez Danube & Black Sea Rly. & Küstendje Harbour Co.;
  • 1871 – otwarcie pierwszego odcinka linii „Kolei Rumelijskiej” (Stambuł) Yeşilköy – Halkali, mającej biec do SarajewaBośniWiednia; w 1873 przedłużono ją o odcinek Adrianopol (Edirne) – Filipopol (Płowdiw) – Sarambej; w 1875 powstało odgałęzienie Tyrnowo – Nowa ZagoraJamboł; odgałęzienie UzunköprüDedeagacz/Aleksandropolis jest pierwszą koleją dalekobieżną na terytorium dzisiejszej Grecji; Chemins de fer Orientaux (Baron Maurice de Hirsch);
  • 1872 – otwarcie linii (Stambuł) Haydarpaşa – Gebze; w 1892 ukończono odcinek między Ismid i Angorą (Ankarą), zaś przedłużenie do Konyi w 1896; Chemins de Fer Ottomans d’Anatolie, kapitał niemiecki;
  • 1872 – Bośnia: otwarcie linii Banja LukaDobrljin (granica chorwacka); tor 760 mm; zamkniętej w 1875;
  • 1892 – otwarcie linii wąskotorowej JafaJerozolima, pierwszej kolei w dzisiejszym Izraelu;
  • 1895 – otwarcie kolei BejrutDamaszek, wąskotorowej z odcinkami zębatymi.
  • 1900–1908 – budowa Kolei Hidżaskiej z Damaszku do Medyny (1300 km); tor 1050 mm; kolej zamknięto podczas I wojny światowej i nigdy nie otwarto ponownie na całej długości;
  • 1903 – rozpoczęcie budowy z Konyi Kolei Bagdadzkiej, mającej połączyć Berlin z Basrą dla uniezależnienia się Niemiec od morskich dostaw surowców; do wybuchu I wojny światowej kolei nie zdołano ukończyć, ukończona została w latach 1936–1940, obecnie jest eksploatowana tylko częściowo;
  • 1913 – Kars włączony do sieci kolejowej Rosji; połączenie do sieci tureckiej dopiero 1939?

Do końca Imperium (1922) powstało blisko 10 tys. km kolei, co stawiało Turcję na szarym końcu państw europejskich pod względem rozwoju kolei.

Republika Turecka[edytuj | edytuj kod]

Na terytorium utworzonej w 1923 Republiki Tureckiej znalazło się 2282 km linii normalnotorowych i 70 km wąskotorowych kolei prywatnych należących do zagranicznych firm oraz 1378 km kolei normalnotorowych znajdujących się w gestii państwa. Odtąd budową sieci kolejowej zajął się rząd; do 1940 otwarto 3208 km nowych linii.

  • 1953 – pierwsza elektryfikacja linii sieci krajowej: odcinek podmiejski od dworca (Stambuł) Sirkeçi; ~25 kV 50 Hz, technologia francuska;
  • 1971 – pod Edirne otwarcie obejścia greckiej części linii Kolei Rumelijskiej;
  • 2007 – planowane otwarcie linii dużych prędkości Sincan – İnönü; (410 km, prędkość maks. 250 km/h) na trasie Ankara – Stambuł;
  • 29 października 2013 r. – Stambuł: otwarcie 13,6-kilometrowego tunelu Marmaray pod Bosforem, budowanego od 2004[1]. Projekt Marmaray objął także integrację sieci europejskiej i azjatyckiej kolei aglomeracyjnej, a także gruntowną modernizację infrastruktury kolejowej w Stambule.

Ważniejsi producenci taboru[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Tunel pod Bosforem. Stambuł spełnia marzenie Sułtana. [w:] rynek-kolejowy.pl [on-line]. 2013-10-31. [dostęp 2013-10-31].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]