Płatkonos
Hipposideros | |||||
J.E. Gray, 1831[1] | |||||
Przedstawiciel rodzaju – płatkonos hinduski (H. lankadiva) | |||||
Systematyka | |||||
Domena | |||||
---|---|---|---|---|---|
Królestwo | |||||
Typ | |||||
Podtyp | |||||
Gromada | |||||
Podgromada | |||||
Infragromada | |||||
Rząd | |||||
Podrząd | |||||
Nadrodzina | |||||
Rodzina | |||||
Rodzaj |
płatkonos | ||||
Typ nomenklatoryczny | |||||
Vespertilio speoris Schneider, 1800 | |||||
| |||||
Gatunki | |||||
|
Płatkonos[16] (Hipposideros) – rodzaj ssaków z rodziny płatkonosowatych (Hipposideridae).
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Azji, Afryce i Australii[17][18][19].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała (bez ogona) 35–110 mm, długość ogona 16–28 mm, długość ucha 10–38 mm, długość tylnej stopy 4,9–22 mm, długość przedramienia 17–103 mm; masa ciała 4–78 g[18].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj zdefiniował w 1831 roku angielski zoolog John Edward Gray w rozdziale dotyczącym nowych gatunków i rodzajów nietoperzy w publikacji swojego autorstwa o tytule The zoological miscellany: to be continued occasionally[1]. Gray wymienił kilka gatunków – Phyllostoma elongatum É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1810, Rhinolophus tridens É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1813, Rhinolophus diadema É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1813, Rhinolophus larvatus Horsfield, 1823, Rhinolophus deformis Horsfield, 1823 (= Rhinolophus larvatus Horsfield, 1823), Rhinolophus vulgaris Horsfield, 1823 i Vespertilio speoris Schneider, 1797 – z których gatunkiem typowym jest Vespertilio speoris Schneider, 1797 (płatkonos dekański).
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Hipposideros (Hipposiderus, Hypposiderus): gr. ιππος ippos ‘koń’; σιδηρος sideros ‘żelazo’ (tj. ‘podkowa’)[20].
- Phyllorrhina (Phyllorhina): gr. φυλλον phullon ‘liść’; ῥις rhis, ῥινος rhinos ‘nos’[21]. Gatunek typowy: w oryginalnym opisie Bonaparte nie wymienił żadnego gatunku, w ramach późniejszego oznaczenia na typ nomenklatoryczny wyznaczono Rhinolophus diadema É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1813.
- Chrysonycteris: gr. χρυσος khrusos ‘złoty’; νυκτερις nukteris, νυκτεριδος nukteridos ‘nietoperz’[22]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Hipposideros fulvus J.E. Gray, 1838.
- Gloionycteris: gr. γλοιός gloios ‘guma’; νυκτερις nukteris, νυκτεριδος nukteridos ‘nietoperz’[23]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Rhinolophus armiger Hodgson, 1835.
- Rhinophylla: gr. ῥις rhis, ῥινος rhinos ‘nos’; φυλλον phullon ‘liść’[24]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Phyllorhina labuanensis[g] Tomes, 1859.
- Speorifera: gr. σπεος speos ‘grota, pieczara’; φερω phero ‘nosić’[25]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Rhinolophus vulgaris Horsfield, 1823 (= Rhinolophus larvatus Horsfield, 1823).
- Sideroderma: gr. σιδηρος sidēros ‘żelazo, stal’; δερμα derma, δερματος dermatos ‘skóra’[26]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Phyllorrhina fuliginosa Temminck, 1853.
- Ptychorhina: πτυξ ptux, πτυχος ptukhos ‘fałda’; ῥις rhis, ῥινος rhinos ‘nos’[27]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Rhinolophus caffer Sundevall, 1846.
- Cyclorhina: gr. κυκλος kuklos ‘krąg, pierścień’; ῥις rhis, ῥινος rhinos ‘nos’[28]. Gatunek typowy: Peters wymienił dwa gatunki – Phyllorhina obscura W. Peters, 1861 i Phyllorhina doriae W. Peters, 1871 – z których typem nomenklatorycznym jest Phyllorhina obscura W. Peters, 1861.
- Thyreorhina: gr. θυρεός thyreos ‘długa, podłużna tarcza’; ῥις rhis, ῥινος rhinos ‘nos’[29]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Phyllorhina coronata Peters, 1871.
- Syndesmotis (Syndesmotus, Synodesmotis): gr. σύνδεσμος syndesmos ‘więzy’; ους ous, ώτος ōtos ‘ucho’[30]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Phyllorhina megalotis Heuglin, 1861.
- Paracoelops: gr. παρα para ‘blisko, obok’; rodzaj Coelops Blyth, 1848 (bezogończyk)[14]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Paracoelops megalotis Dorst, 1947 (= Hipposideros gentilis K. Andersen, 1918).
Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]
Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[31][32][17][16]:
- Hipposideros corynophyllus J. Edwards Hill, 1985 – płatkonos samotny
- Hipposideros edwardshilli Flannery & Colgan, 1993 – płatkonos papuaski
- Hipposideros muscinus (O. Thomas & Doria, 1886) – płatkonos nizinny
- Hipposideros semoni Matschie, 1903 – płatkonos brodawkonosy
- Hipposideros stenotis O. Thomas, 1913 – płatkonos wąskouchy
- Hipposideros wollastoni O. Thomas, 1913 – płatkonos nowogwinejski
- Hipposideros magalotis (Heuglin, 1861) – płatkonos uszaty
- Hipposideros boeadii P.J.J. Bates, Rossiter, Suyanto & Kingston, 2007 – płatkonos mniejszy
- Hipposideros alongensis Bourret, 1942
- Hipposideros armiger (Hodgson, 1835) – płatkonos zbrojny
- Hipposideros griffini Vu Dinh Thong, Puechmaille, Denzinger, Dietz, Csorba, P.J.J. Bates, Teeling & Schnitzler, 2012 – płatkonos wietnamski
- Hipposideros pendleburyi Chasen, 1936
- Hipposideros turpis Bangs, 1901 – płatkonos drobny
- Hipposideros grandis G.M. Allen, 1936 – płatkonos wielki
- Hipposideros larvatus (Horsfield, 1823) – płatkonos pośredni
- Hipposideros poutensis J.A. Allen, 1906
- Hipposideros madurae Kitchener & Maryanto, 1993 – płatkonos jawajski
- Hipposideros sorenseni Kitchener & Maryanto, 1993 – płatkonos towarzyski
- Hipposideros sumbae Oei Hong Peng, 1960 – płatkonos sumbajski
- Hipposideros lylei O. Thomas, 1913 – płatkonos tarczolicy
- Hipposideros swinhoei (W. Peters, 1871) – płatkonos chiński
- Hipposideros scutinares M.F. Robinson, Jenkins, Francis & Fulford, 2003 – płatkonos tarczonosy
- Hipposideros demissus K. Andersen, 1909 – płatkonos wyspowy
- Hipposideros diadema (É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1813) – płatkonos diademowy
- Hipposideros dinops K. Andersen, 1905 – płatkonos dziki
- Hipposideros inexpectatus Laurie & J. Edwards Hill, 1954 – płatkonos grzebieniasty
- Hipposideros inornatus McKean, 1970 – płatkonos skromny
- Hipposideros lankadiva Kelaart, 1850 – płatkonos hinduski
- Hipposideros lekaguli Thonglongya & J. Edwards Hill, 1974 – płatkonos piaskowcowy
- Hipposideros pelingensis Shamel, 1940 – płatkonos pelengański
- Hipposideros curtus G.M. Allen, 1921 – płatkonos kusy
- Hipposideros jonesi Hayman, 1947 – płatkonos jaskiniowy
- Hipposideros marisae Aellen, 1954 – płatkonos tajemniczy
- Hipposideros speoris (Schneider, 1800) – płatkonos dekański
- Hipposideros calcaratus (Dobson, 1877) – płatkonos ostrogowy
- Hipposideros cervinus (Gould, 1854) – płatkonos płowy
- Hipposideros coxi Shelford, 1901 – płatkonos pustelniczy
- Hipposideros galeritus Cantor, 1846 – płatkonos orientalny
- Hipposideros abae J.A. Allen, 1917 – płatkonos tropikalny
- Hipposideros beatus K. Andersen, 1906 – płatkonos wspaniały
- Hipposideros caffer (Sundevall, 1846) – płatkonos kafryjski
- Hipposideros fuliginosus (Temminck, 1853) – płatkonos okopcony
- Hipposideros lamottei Brosset, 1985 – płatkonos pieczarowy
- Hipposideros ruber (Noack, 1893) – płatkonos afrykański
- Hipposideros tephrus Cabrera, 1906 – płatkonos sahelski
- Hipposideros ater Templeton, 1848 – płatkonos ciemmny
- Hipposideros antricola (W. Peters, 1861)
- Hipposideros bicolor (Temminck, 1834) – płatkonos dwubarwny
- Hipposideros breviceps Tate, 1941 – płatkonos krótkogłowy
- Hipposideros cineraceus Blyth, 1853 – płatkonos popielaty
- Hipposideros coronatus (W. Peters, 1871) – płatkonos zwieńczony
- Hipposideros crumeniferus (Lesueur & Petit, 1807) – płatkonos timorski
- Hipposideros doriae (W. Peters, 1871) – płatkonos sundajski
- Hipposideros durgadasi Khajuria, 1970 – płatkonos skryty
- Hipposideros dyacorum O. Thomas, 1902 – płatkonos dajacki
- Hipposideros einnaythu Douangboubpha, Bumrungsri, Satasook, Soisook, Si Si Hla Bu, Aul, D.L. Harrison, Pearch, N.M. Thomas & P.J.J. Bates, 2011 – płatkonos domowy
- Hipposideros gentilis K. Andersen, 1918
- Hipposideros fulvus J.E. Gray, 1838 – płatkonos brunatny
- Hipposideros halophyllus J. Edwards Hill & Yenbutra, 1984 – płatkonos tajski
- Hipposideros hypophyllus Kock & Bhat, 1994 – płatkonos podliściowy
- Hipposideros khaokhouayensis Guillén-Servent & Francis, 2006 – płatkonos laotański
- Hipposideros kunzi S.W. Murray, Khan, Kingston, Zubaid & Campbell, 2018
- Hipposideros macrobullatus Tate, 1941 – płatkonos wielkouchy
- Hipposideros maggietaylorae J.D. Smith & J. Edwards Hill, 1981 – płatkonos żarłoczny
- Hipposideros nequam K. Andersen, 1918 – płatkonos unikatowy
- Hipposideros nicobarulae G.S. Miller, 1902
- Hipposideros obscurus (W. Peters, 1861) – płatkonos filipiński
- Hipposideros orbiculus Francis, Kock & Habersetzer, 1999 – płatkonos okrągłolistny
- Hipposideros papua (O. Thomas & Doria, 1886) – płatkonos halmaherski
- Hipposideros pomona K. Andersen, 1918 – płatkonos zwyczajny
- Hipposideros pygmaeus (Waterhouse, 1843) – płatkonos karłowaty
- Hipposideros ridleyi H.C. Robinson & Kloss, 1911 – płatkonos singapurski
- Hipposideros rotalis Francis, Kock & Habersetzer, 1999 – płatkonos ukryty
- Hipposideros kingstonae Wongwaiyut, Karapan, Saekong, Francis, Guillén-Servent, Senawi, Anwarali Khan, P.J.J. Bates, Jantarit & Soisook, 2023
Opisano również gatunki wymarłe[33]:
- Hipposideros bernardsigei Hand, 1997[34] (Australia; miocen)
- Hipposideros felix Mein & Ginsburg, 1997[35] (Tajlandia; miocen)
- Hipposideros kaumbului Wesselman, 1984[36] (Etiopia; pliocen)
- Hipposideros vetus (Lavocat, 1961)[37] (Maroko; miocen)
- Hipposideros winsburyorum Hand & Godthelp, 1999[38] (Australia; plejstocen).
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Młodszy homonim Phyllorhina Leach, 1816 (Rhinolophidae).
- ↑ a b Nieuzasadniona poprawka Hipposideros J.E. Gray, 1831.
- ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Hipposideros J.E. Gray, 1831.
- ↑ Młodszy homonim Rhinophylla W. Peters, 1865 (Phyllostomidae).
- ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Phyllorrhina Bonaparte, 1831.
- ↑ a b Niepoprawna późniejsza pisownia Syndesmotis Peters, 1871.
- ↑ Podgatunek H. cervinus.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b J.E. Gray: Descriptions of some new genera and species of Bats. W: J.E. Gray: The zoological miscellany: to be continued occasionally. Cz. 1. London: Treuttel, Würtz, 1831, s. 37. (ang.).
- ↑ Ch.L. Bonaparte: Saggio di una distribuzione metodica degli animali vertebrati. Roma: Antonio Roulzaler, 1831, s. 16. (wł.).
- ↑ J.E. Gray. Characters of a New Species of Bat (Rhinolophus, Geoffr.) from New Holland. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 2, s. 53, 1834. (ang.).
- ↑ R.-P. Lesson: Histoire naturelle générale et particulière des mammifères et des oiseaux découverts depuis le mort de Buffon. Oiseaux et mammifères. W: Complement des oeuvres de Buffon, ou histoire naturelle des animaux rares découverts par les naturalistes et les voyageurs depuis la mort de Buffon. T. 10. Paris: Roret, 1836, s. 375. (fr.).
- ↑ a b c d J.E. Gray. A Revision of the Genera of Rhinolophidae, or Horseshoe Bats. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1866, s. 82, 1866. (ang.).
- ↑ Peters 1871 ↓, s. 312.
- ↑ Peters 1871 ↓, s. 324.
- ↑ Peters 1871 ↓, s. 325.
- ↑ Peters 1871 ↓, s. 326.
- ↑ Peters 1871 ↓, s. 327.
- ↑ Peters 1871 ↓, s. 329.
- ↑ Ch.O. Waterhouse: Index zoologicus. An alphabetical list of names of genera and subgenera proposed for use in zoology as recorded in the „Zoological record” 1880-1900, together with other names not included in the „Nomenclator zoologicus” of S.H. Scudder. London: Society, 1902, s. 362. (ang.).
- ↑ W.T. Blanford. Critical Notes on the Nomenclature of Indian Mammals. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1887, s. 637, 1888. (ang.).
- ↑ a b J. Dorst. Une nouvelle chauve-souris de l’Indochine française Paracoelops megalotis. „Bulletin du Muséum national d’histoire naturelle”. 2e Série. 19, s. 436, 1947. (fr.).
- ↑ J.R. Ellerman, T.Ch.S. Morrison-Scott: Checklist of Palaearctic and Indian mammals 1758 to 1946. Wyd. 2. London: Trustees of the British Museum (Natural History), 1966, s. 122. (ang.).
- ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 92-95. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 122–130. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
- ↑ a b A. Monadjem, P. Soisook, V.D. Thong & T. Kingston: Family Hipposideridae (Old World Leaf-nosed Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 237–258. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
- ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Hipposideros. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-01-23]. (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 327.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 535.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 189.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 296.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 607.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 639.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 630.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 597.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 208.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 678.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 656.
- ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.12) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-01-06]. (ang.).
- ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 468, 469–475. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
- ↑ J.S. Zijlstra , Hipposideros Gray, 1831, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-11-04] (ang.).
- ↑ S.J. Hand. Hipposideros bernardsigei, a new hipposiderid (Microchiroptera) from the Miocene of Australia and a reconsideration of the monophyly of related species groups. „Münchner Geowissenschaftliche Abhandlungen”. (A). 34, s. 74, 1997. (ang.).
- ↑ P. Mein & L. Ginsburg. Les mammifères du gisement miocène inférieur de Li Mae Long, Thaïlande: systématique, biostratigraphie et paléoenvironnement. „Geodiversitas”. 19 (4), s. 800, 1997. (fr.).
- ↑ H.B. Wesselman: The Omo micromammals. Systematics and paleoecology of early man sites from Ethiopia. W: M.K. Hecht & F.S. Szalay (redaktorzy): Contributions to Vertebrate Evolution. Cz. 7. Basel: Karger, 1984, s. 1–219. ISBN 978-3-8055-3935-7. (ang.).
- ↑ R. Lavocat. Le gisement de vertébrés miocènes de Beni Mellal (Maroc): étude systématique de la faune de mammifères. „Notes et Mémoires du Service Géologique du Maroc, Rabat”. 155, s. 29–77, 1961. (fr.).
- ↑ S.J. Hand & H. Godthelp. First Australian Pliocene species of Hipposideros (Microchiroptera: Hipposideridae). „Records of the Western Australian Museum”. Supplement. 57, s. 299, 1999. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- W.C.H. Peters. Über die Gattungen und Arten der Hufeisennasen, Rhinolophi. „Monatsberichte der Königlichen Preussische Akademie des Wissenschaften zu Berlin”. Aus dem Jagre 1871, s. 301–338, 1871. (niem.).
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).