HMS Nigeria

To jest dobry artykuł
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
HMS Nigeria
Ilustracja
HMS „Nigeria” podczas II wojny światowej (1943)
Klasa

krążownik lekki

Typ

Colony

Historia
Stocznia

Vickers Armstrong w Newcastle upon Tyne Wielka Brytania

Położenie stępki

8 lutego 1938

Wodowanie

18 lipca 1939

 Royal Navy
Nazwa

Nigeria

Wejście do służby

23 września 1940

Wycofanie ze służby

8 kwietnia 1954

 Indyjska Marynarka Wojenna
Nazwa

Mysore

Wejście do służby

29 sierpnia 1957

Wycofanie ze służby

20 sierpnia 1985

Los okrętu

złomowany

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

8530 t standardowa
10 450 t pełna

Długość

169,32 m

Szerokość

18,9 m

Zanurzenie

6,1 m

Napęd
4 turbiny parowe o mocy łącznej 80 000 KM,
4 kotły parowe, 4 śruby
Prędkość

32,25 węzła

Zasięg

6520 Mm przy prędkości 13 w.

Uzbrojenie
• 12 dział 152 mm (4 × III)
• 8 działa 102 mm plot. (4 × II)
• 8 dział 40 mm plot. (2 × IV)
• 8 wkm 12,7 mm plot. (2 × IV)
- stan na 1940 rok
Wyrzutnie torpedowe

6 kalibru 533 mm (2 × III)

Opancerzenie
burty 83 mm
pokład 51 mm
wieże 51 mm
Wyposażenie lotnicze
2 wodnosamoloty, katapulta
Załoga

733-920[1]

Multimedia w Wikimedia Commons

HMS Nigeria, następnie INS Mysore – brytyjski krążownik lekki z okresu II wojny światowej typu Colony (Fiji)(inne języki), zwodowany w 1939 roku i służący w Royal Navy od 1940 roku. Po wojnie zakupiony przez Indie, służył od 1957 do 1985 roku pod nazwą „Mysore”. Nosił numer taktyczny 60, następnie C180 i C60.

Podczas II wojny światowej służył najpierw na Atlantyku i w Arktyce. W sierpniu 1942 roku wziął udział w operacji konwojowej Pedestal na Morzu Śródziemnym, podczas której został uszkodzony przez włoski okręt podwodny. Po remoncie, od początku 1944 roku do końca wojny służył na Oceanie Indyjskim. Otrzymał w toku służby sześć wyróżnień bitewnych (za Atlantyk 1941, Norwegię 1941, Arktykę 1942, konwoje maltańskie 1942, Sabang 1944 i Birmę 1944–1945).

W 1954 roku został sprzedany Indiom i po remoncie wszedł do służby w 1957 roku, jako okręt flagowy Indyjskiej Marynarki Wojennej. Brał udział w aneksji Indii Portugalskich w 1961 roku i wojnie indyjsko-pakistańskiej w 1971 roku. Od 1975 roku służył jako okręt szkolny; został wycofany ze służby w 1985 roku, po czym złomowany.

Wyporność pełna okrętu wynosiła około 11 000 ton angielskich, a długość 169,32 m. Napędzały go turbiny parowe, pozwalające na osiąganie prędkości maksymalnej 32,25 węzła. Uzbrojenie główne stanowiło 12 dział kalibru 152 mm w czterech wieżach (w służbie indyjskiej dziewięć dział), nadto osiem dział uniwersalnych kalibru 102 mm i zmienna lekka artyleria przeciwlotnicza oraz wyrzutnie torped.

Budowa[edytuj | edytuj kod]

Krążownik lekki „Nigeria” należał do pięciu pierwszych krążowników typu Colony, znanego także od pierwszego okrętu jako typ Fiji, zamówionych na podstawie programu z 1937 roku w grudniu tego roku dla brytyjskiej Royal Navy[1]. Podobnie jak inne okręty tego typu otrzymał nazwę od brytyjskiej kolonii – Nigerii. Stępkę pod budowę położono w stoczni Vickers Armstrong w Newcastle upon Tyne 8 lutego 1938 roku, a okręt wodowano 18 lipca 1939 roku[2]. Został ukończony 23 września, lub według innych źródeł 30 września 1940 roku[a]. W służbie brytyjskiej nosił numer taktyczny 60 (nie malowany na burtach), a od 1945 roku w składzie brytyjskiej Floty Pacyfiku: C180[3].

Skrócony opis[edytuj | edytuj kod]

Opis ogólny[edytuj | edytuj kod]

Wyporność standardowa okrętów typu Colony wahała się między 8350 a 8735 ts, a pełna między 10 450 a 11 086 ts[1]. W służbie indyjskiej roczniki flot podawały wyporność standardową okrętu 8700 ts, a pełną 11 040 ts[4]. Długość całkowita wynosiła 169,32 m, szerokość 18,9 m, a zanurzenie 6,1 m[1].

Okręty napędzały cztery zespoły turbin parowych systemu Parsonsa(inne języki) z przekładniami o mocy łącznej 80 000 KM, do których parę dostarczały cztery kotły typu Admiralicji[1]. Siłownia poruszała cztery śruby[5]. Zapas paliwa płynnego wynosił 1700 ton[1]. Siłownia zapewniała rozwijanie prędkości maksymalnej 32,25 węzła i zasięg do 6520 mil morskich przy prędkości 13 węzłów[1].

Opancerzenie okrętów typu Colony stanowił burtowy pas pancerny grubości 83 mm, w rejonie linii wodnej, na większości długości kadłuba[5]. Zakończony był grodziami grubości 51 mm, tworzącymi opancerzoną cytadelę[5]. Opancerzenie poziome stanowił pokład pancerny grubości 51 mm[6]. Również wieże artylerii miały pancerz grubości 51 mm, a barbety 25 mm[5].

Uzbrojenie[edytuj | edytuj kod]

HMS „Nigeria” od rufy pod koniec wojny

Uzbrojenie główne stanowiło 12 dział kalibru 152 mm o długości lufy L/50 (50 kalibrów) w czterech trzydziałowych wieżach Mk XXIII, rozmieszczonych po dwie na dziobie i rufie w superpozycji[5]. Zapas amunicji wynosił po 200 pocisków na lufę[6]. Przed przekazaniem Indiom w 1955 roku zdemontowano trzecią wieżę (z pozycji X), pozostawiając dziewięć dział[7].

Uzbrojenie przeciwlotnicze stanowiło osiem dział uniwersalnych kalibru 102 mm Mk XVI L/45, w podwójnych stanowiskach Mk XIX osłoniętych maskami[8]. Lekkie uzbrojenie przeciwlotnicze początkowo obejmowało dwa stanowiska sprzężonych po cztery automatycznych armat 40 mm Mk VIII oraz dwa poczwórne karabiny maszynowe 12,7 mm Vickers Mk III[6]. Okręty miały też dwie potrójne wyrzutnie torped kalibru 533 mm[1].

W toku wojny lekkie uzbrojenie przeciwlotnicze „Nigerii” było zwiększane, począwszy od dodania latem 1941 roku czterech pojedynczych działek 20 mm Oerlikon[6]. Podczas remontu na przełomie 1942/1943 roku zamieniono mało skuteczne km-y 12,7 mm oraz pojedyncze działka 20 mm na 16 działek 20 mm Oerlikon w ośmiu podwójnie sprzężonych stanowiskach[6]. Latem 1945 roku dodano jeszcze cztery pojedyncze armaty 40 mm Bofors Mk III[6].

Po modernizacji, w służbie indyjskiej lekkie uzbrojenie przeciwlotnicze stanowiło 12 armat kalibru 40 mm, w tym dwa pojedyncze i pięć podwójnych stanowisk[4]. Dwa podwójne stanowiska umieszczone były po obu stronach nadbudówki dziobowej, dwa pojedyncze po obu stronach pierwszego komina, jedno podwójne w osi podłużnej okrętu za drugim kominem (między czterema podstawami dział 102 mm) i dwa podwójne obok siebie na rufie, na miejscu zdjętej wieży artyleryjskiej na pozycji X[4].

Wyposażenie[edytuj | edytuj kod]

Początkowo „Nigeria” wyposażona była w standardową katapultę typu D-IVH i dwa wodnosamoloty[5]. Wyposażenie lotnicze zdemontowano pod koniec 1943 roku[6].

W chwili wejścia do służby „Nigeria” wyposażona była w radar typu 279[6][9]. Podczas remontu we wrześniu – listopadzie 1941 roku otrzymała nowszy radar typu 273 i radar artyleryjski typu 284[6][9]. Podczas remontu na przełomie 1942/1943 roku radar typu 273 zamieniono na radary typów 272 i 282[6]. Pod koniec 1943 roku dodano radar typu 283[6]. Oprócz etatowych radiostacji, w połowie 1942 roku przed operacją Pedestal zamontowano radiostację wysokiej częstotliwości VHF R/T do łączności z lotnictwem[10].

Podczas modernizacji przed przekazaniem Indiom zamontowano nowe radary: dozoru powietrznego typu 960 (zamiast typu 279), dozoru nawodnego typów 277 i 293 (zamiast typu 272), kierowania ogniem typu 274 (zamiast typu 284) i dwa typu 275 (zamiast typu 285) oraz nawigacyjny typu 974[9]).

Służba[edytuj | edytuj kod]

1940–1942 – północny Atlantyk i daleka Północ[edytuj | edytuj kod]

HMS „Nigeria” wszedł do służby we wrześniu 1940 roku, w trakcie II wojny światowej, po czym w październiku został przydzielony do 10. Eskadry Krążowników (10th Cruiser Squadron) Floty Metropolii (Home Fleet), bazującej w Scapa Flow i przeznaczonej do ochrony żeglugi na północno-zachodnich podejściach do Wysp Brytyjskich (NW Approaches)[9]. Jeszcze w tym samym miesiącu został skierowany do zadań ochrony żeglugi na południowo-zachodnich podejściach (SW Approaches), bazując na krótko w Plymouth, po czym w listopadzie powrócił do Scapa Flow[9]. Od 26 grudnia okręt osłaniał konwoje atlantyckie wraz z krążownikiem liniowym „Repulse”[11].

6 i 17 lutego 1941 roku krążownik osłaniał okręty stawiające miny Zagrody Północnej (Northern Barrage) w ramach operacji SN7A i SN7B/68A[9]. Od 3 marca z krążownikiem HMS „Edinburgh” stanowił osłonę operacji Claymore – rajdu komandosów na Lofoty[9]. Następnie ponownie osłaniał 11 marca stawianie Zagrody Północnej (SN68B), a od 17 marca patrolował w rejonie Islandii i Cieśniny Duńskiej w poszukiwaniu niemieckich rajderów, z pancernikiem „Nelson”, a następnie innymi okrętami[9]. 28 czerwca 1941 roku wraz z niszczycielami „Tartar”, „Bedoiun” i „Jupiter” przechwycił w rejonie Jan Mayen niemiecki statek rozpoznania meteorologicznego „Lauenburg”, na którym przed jego zatopieniem grupa abordażowa „Tartara” zdobyła cenne wywiadowczo książki kodów pomagające do rozszyfrowywania wiadomości w kodzie Enigma[9][11].

Zatopienie statku meteorologicznego „Lauenburg”

Od 25 lipca 1941 roku „Nigeria” wchodziła jako okręt flagowy kontradmirała Viana w skład zespołu A (Force A) przeznaczonego do działań na dalekiej północy, z krążownikiem „Aurora” i niszczycielami „Tartar” i „Punjabi”[12]. 1 sierpnia zespół zniszczył niemiecką stację meteorologiczną na Wyspie Niedźwiedziej i ewakuował stamtąd obywateli norweskich[9]. Od 19 sierpnia krążowniki zespołu eskortowały statek „Empress of Australia(inne języki)” transportujący kanadyjskich żołnierzy do rajdu na Spitsbergen, mającego na celu zniszczenie wykorzystywanych przez Niemców kopalni i składów węgla oraz radiostacji przekazującej informacje meteorologiczne (operacja Gauntlet). 25 sierpnia osłaniały lądowanie na Spitsbergenie, a następnie „Nigeria” eskortowała od 27 sierpnia „Empress of Australia” ewakuujący z Barentsburga radzieckich górników do Archangielska[b]. Zespół powrócił następnie na Spitsbergen i zabrał stamtąd obywateli norweskich do Wielkiej Brytanii, po czym krążowniki zostały wysłane ponownie w rajd na wody norweskie[9]. 7 września „Aurora” i „Nigeria” przechwyciły u wybrzeża norweskiego mały konwój niemiecki, topiąc eskortujący go szkolny okręt artyleryjski „Bremse” (uzbrojony w cztery działa kalibru 12,7 cm), lecz dwa transportowce zdołały się ukryć[9]. „Nigeria” doznała jednak tego dnia z nieznanej przyczyny uszkodzenia – oderwania końcówki dziobu, najprawdopodobniej na dryfującej minie, co ustalono podczas powojennej analizy (odrzucając wcześniej rozpatrywane wersje zderzenia z „Bremse” lub storpedowania przez okręt podwodny)[9][13].

Remont w Tyne trwał od października do 15 grudnia 1941 roku[9]. Po powrocie w styczniu 1942 roku w skład 10. Eskadry Krążowników Floty Metropolii, „Nigeria” do lipca eskortowała lub osłaniała konwoje arktyczne do ZSRR (PQ) i z powrotem (QP), poczynając od eskorty konwoju PQ-8 między 8 a 17 stycznia z Islandii do Murmańska, gdzie pozostała do końca lutego[14]. W lutym eskortowała lub zapewniała dalszą osłonę dla konwojów: PQ-9/10, QP-7, PQ-11, w marcu: QP-8, PQ-13, QP-9, w kwietniu: PQ-14, QP-10, PQ-15, w maju: QP-11, PQ-16, QP-12, na przełomie czerwca i lipca PQ-17 i QP-13[14]. Brak jest informacji o starciach z nieprzyjacielem w tym okresie, z wyjątkiem ataków lotnictwa po 13 maja, kiedy „Nigeria” uczestniczyła w nieudanej operacji sił głównych Home Fleet w celu osłony przejścia z ZSRR uszkodzonego krążownika „Trinidad”(inne języki) (zatopionego ostatecznie przez lotnictwo)[9].

Sierpień 1942–1943 – Morze Śródziemne i remont[edytuj | edytuj kod]

„Nigeria” po uszkodzeniu torpedą podczas operacji Pedestal, 14 sierpnia 1942 roku

W sierpniu 1942 roku „Nigeria” została skierowana do udziału w operacji Pedestal – przeprowadzeniu konwoju z zaopatrzeniem dla izolowanej Malty, jako okręt flagowy eskortującego konwój zespołu X (Force X) kontradmirała Harolda Burrougha[15]. 2 sierpnia wypłynęła w tym celu z Wielkiej Brytanii w eskorcie konwoju WS-21S[14]. 10 sierpnia zespół brytyjski minął Gibraltar, wchodząc na Morze Śródziemne[16]. Zespół brał następnie udział w walkach z lotnictwem niemieckim i włoskim oraz okrętami podwodnymi. 12 sierpnia o godzinie 19:55 „Nigeria” została poważnie uszkodzona torpedą w lewą burtę na wysokości masztu dziobowego przez włoski okręt podwodny „Axum”[17]. Zalaniu uległa kotłownia dziobowa i zginęło 52 członków załogi, w tym czterech oficerów[17]. Krążownik po opanowaniu przechyłu mógł płynąć ze zmniejszoną prędkością i został odesłany do Gibraltaru w eskorcie niszczycieli „Bicester”, „Wilton” i „Derwent”[14].

Po prowizorycznych naprawach w Gibraltarze, „Nigeria” przeszła w październiku do USA na remont w stoczni marynarki Charleston Navy Yard w North Charleston[9]. Po trwającym prawie rok remoncie, powróciła we wrześniu 1943 roku do Wielkiej Brytanii. Uzupełniające prace i montaż wyposażenia w stoczni w Chatham trwały do końca 1943 roku[9].

1944–1945 – Ocean Indyjski[edytuj | edytuj kod]

Po remoncie postanowiono przebazować „Nigerię” na Ocean Indyjski w skład Floty Wschodniej (Eastern Fleet). 27 marca 1944 roku krążownik przeszedł na Cejlon, gdzie został włączony do 4. Eskadry Krążowników[9]. Między innymi, od 16 kwietnia w składzie zespołu Task Force 69 osłaniał alianckie lotniskowce HMS „Illustrious” i USS „Saratoga” dokonujące ataków na Sabang (operacja Cockpit), a 17 maja w składzie zespołu Task Force 65 osłaniał te lotniskowce dokonujące ataków na rafinerię ropy w Surabai (operacja Transom)[9]. W lipcu osłaniał pancerniki: „Queen Elizabeth”, „Valiant” i „Richelieu” oraz krążownik liniowy „Renown”, ostrzeliwujące cele naziemne na Sabangu (operacja Crimson)[9]. Od 25 lipca eskortował okręt-bazę okrętów podwodnych „Maidstone” do Fremantle, a następnie do września osłaniał konwoje na Oceanie Indyjskim[9].

W listopadzie krążownik przydzielono do 5. Eskadry Krążowników nowo formowanej Brytyjskiej Floty Pacyfiku[9]. W grudniu wszedł z krążownikami HMS „Kenya”, „Newcastle” i „Phoebe” w skład zespołu Force 61 dla wsparcia operacji w Birmie[9]. 1 stycznia 1945 roku wspierał lądowanie komandosów na półwyspie Akyab w Birmie (operacja Lightning), lecz ostrzał artylerii nie był wymagany z uwagi na opuszczenie pozycji japońskich[9]. 26 stycznia krążownik wysadził Royal Marines zajmujących wyspę Cheduba i wspierał lądowanie na niej (operacja Sankey), a 31 stycznia ostrzeliwał wyspę Ramree[9]. W lutym krążownik „Nigeria” przeszedł do Simonstown w Południowej Afryce na remont[9].

3 maja 1945 roku okręt powrócił na Cejlon i brał udział w dalszych działaniach floty na Oceanie Indyjskim[9]. W ramach operacji Collie, przygotowującej do lądowania w Malezji, 5 lipca osłaniał rozminowanie i ostrzeliwał wyspę Kar Nikobar, a 15 lipca Nancowry na Nikobarach[9]. Był przeznaczony do wsparcia operacji desantowych w cieśninie Malakka, które nie doszły już do skutku z uwagi na zawieszenie broni w połowie sierpnia[9]. 9 września, już po kapitulacji Japonii, osłaniał lądowanie na północ od Port Dickson (operacja Zipper)[9].

Za działania wojenne „Nigeria” otrzymała sześć wyróżnień bitewnych (Battle Honours): Atlantyk 1941, Norwegia 1941, Arktyka 1942, konwoje maltańskie 1942, Sabang 1944 i Birma 1944–1945[9].

Okres powojenny[edytuj | edytuj kod]

Pod koniec roku okręt powrócił do Wielkiej Brytanii i od grudnia 1945 roku do kwietnia 1946 roku był remontowany[13]. Następnie do września 1950 roku służył w 6. Eskadrze Krążowników na południowym Atlantyku[13]. Był zarazem okrętem flagowym sił Południowego Atlantyku, bazując w Simonstown[9]. W 1951 roku został wycofany do rezerwy[9]. Stacjonował następnie w HMNB Devonport jako hulk[13].

Służba w Indiach[edytuj | edytuj kod]

INS „Mysore” ok. 1960 roku

8 kwietnia 1954 roku „Nigeria” została sprzedana Indiom, za 300 000 funtów szterlingów[7]. Przed przekazaniem, między październikiem 1954 roku a kwietniem 1957 roku została poddana remontowi i modernizacji w stoczni Cammell Laird w Birkenhead[13]. Między innymi wymieniono radary na nowocześniejsze, usunięto trzecią wieżę artylerii głównej (pozycja X) i wyrzutnie torped, zabudowano nowocześniejszą nadbudówkę dziobową z pomostem bojowym i maszty kratownicowe zamiast trójnożnych[9].

Okręt wszedł do służby w Indyjskiej Marynarce Wojennej 29 sierpnia 1957 roku w Birkenhead, pod nazwą „Mysore”[4]. Nazwa pochodziła od stanu – dawnego królestwa Majsuru[18]. Został okrętem flagowym marynarki indyjskiej[9]. Otrzymał numer burtowy C 60 (z fotografii wynika, że nie malowany)[4].

W 1959 roku podczas ćwiczeń z marynarką brytyjską JET59, „Mysore” uszkodził w kolizji niszczyciel HMS „Hogue”, urywając mu dziób, przy czym zginął jeden człowiek (naprawa niszczyciela została następnie uznana za nieopłacalną)[9][19]. Wziął następnie udział w operacji zbrojnej aneksji Indii Portugalskich, wspierając 18 grudnia 1961 roku ogniem desant, który zajął wyspę Anjediva koło Karwaru[20].

W 1969 roku „Mysore” uszkodził w kolizji indyjski niszczyciel „Rana”[c]. Podczas wojny z Pakistanem w 1971 roku „Mysore” był okrętem flagowym zachodniego zespołu floty, bazującego w Bombaju, który 4 grudnia przeprowadził atak kutrów rakietowych na Karaczi[18].

W 1972 roku „Mysore” miał kolizję z fregatą „Beas”, po której był w dwumiesięcznym remoncie[7]. Od 1975 roku służył jako okręt szkolny[13]. Został skreślony z listy floty 20 sierpnia 1985 roku, po czym złomowany w 1986 roku[13].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Ukończenie okrętu (wejście do służby) 23 września 1940 roku według m.in. Jane’s Fighting Ships 1975-76 ↓, s. 168 i Patianin i in. 2007 ↓, s. 90, 30 września według Mason 2004 ↓ i Kaszejew 2014 ↓, s. 22.
  2. ↑ Tak według szczegółowego opisu w Charles Stacey: Six Years of War: The Army in Canada, Britain and the Pacific. Ottawa: Authority of the Minister of National Defence, 1956, s. 304-306.. Ogólne publikacje Mason 2004 ↓ i Kaszejew 2014 ↓, s. 20 podają nieco inne daty i błędne informacje o wspieraniu lądowania ogniem (nie było żadnych walk ani oporu) i transportowaniu radzieckich obywateli bezpośrednio przez krążownik (nie wspominając o statku).
  3. ↑ Podaje tak Kaszejew 2014 ↓, s. 22, jednakże twierdzi, że uszkodzony niszczyciel złomowano, być może myląc go z kolizją z „Hogue” (w 1975 roku „Rana” nadal istniał – Jane’s Fighting Ships 1975-76 ↓, s. 169). Brak informacji o tym w większości źródeł przemawia za tym, że o ile kolizja miała miejsce, jej skutki nie były znaczne.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h Patianin i in. 2007 ↓, s. 91
  2. ↑ Patianin i in. 2007 ↓, s. 90
  3. ↑ Steve Bush, Ben Warlow: Pendant Numbers of the Royal Navy. Seaforth Publishing, 2021, s. 4, 31. ISBN 978-1-5267-9381-2. (ang.).
  4. ↑ a b c d e Jane’s Fighting Ships 1975-76 ↓, s. 168
  5. ↑ a b c d e f Patianin i in. 2007 ↓, s. 90 (rysunek), 91-92
  6. ↑ a b c d e f g h i j k Patianin i in. 2007 ↓, s. 92
  7. ↑ a b c Jane’s Fighting Ships 1975-76 ↓, s. 168.
  8. ↑ Patianin i in. 2007 ↓, s. 77, 91.
  9. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj Mason 2004 ↓.
  10. ↑ Freivogel 2001 ↓, s. 13-14.
  11. ↑ a b Kaszejew 2014 ↓, s. 20.
  12. ↑ Don Kindell: NAVAL EVENTS, JULY 1941 (Part 2 of 2). [w:] British and Other Navies in World War 2 Day-by-Day [on-line]. naval-history.net. [dostęp 2023-11-03]. (ang.).
  13. ↑ a b c d e f g Patianin i in. 2007 ↓, s. 93.
  14. ↑ a b c d Kaszejew 2014 ↓, s. 20-21.
  15. ↑ Freivogel 2001 ↓, s. 14-15.
  16. ↑ Freivogel 2001 ↓, s. 18.
  17. ↑ a b Freivogel 2001 ↓, s. 34-35.
  18. ↑ a b Kaszejew 2014 ↓, s. 22-24.
  19. ↑ Kaszejew 2014 ↓, s. 21.
  20. ↑ Krzysztof Kubiak. Zajęcie Goa, Daman i Diu przez wojska indyjskie w 1961 roku. „Okręty Wojenne”. Nr 3/2002. XII (53), s. 53-55, 2002. Tarnowskie Góry: Wydawnictwo Okręty Wojenne. ISSN 1231-014X. 

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Geoffrey B. Mason: HMS NIGERIA - Fiji or Colony-type Light Cruiser. [w:] Service Histories of Royal Navy Warships in World War 2 [on-line]. Naval History Net, 2004. [dostęp 2023-01-13]. (ang.).
  • S. Patianin, A. Daszjan, K. Bałakin, M. Barabanow, K. Jegorow: Kriejsiera Wtoroj mirowoj. Ochotniki i zaszczitniki [Крейсера Второй мировой. Охотники и защитники]. Moskwa: Kollekcyja, Jauza, EKSMO, 2007. ISBN 5-699-19130-5. (ros.).
  • Zvonimir Freivogel: Operacja „Pedestal”. Tarnowskie Góry: Wydawnictwo Okręty Wojenne, 2001, seria: Bitwy Morskie. nr 2. ISBN 83-908942-8-9.
  • Jane’s Fighting Ships 1975-76. John Moore (red.). Nowy Jork: Franklin Watts, 1975. ISBN 0-531-03251-5. (ang.).
  • L. Kaszejew. Wojenno-morskoj fłot w Indo-Pakistanskich konfliktach. „Morskaja Kollekcyja”. Nr 9(180)/2014, 2014. Moskwa. (ros.). 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=HMS_Nigeria&oldid=72455342”